Deugt dit wel? Vraag het de vertrouwenspersoon Misstanden
Medewerkers van de universiteit kunnen op de werkvloer iets opmerken waarvan ze zich afvragen: deugt dit wel? Hoge uitgaven voor een project, mogelijk onterecht gebruik van een laboratoriumfaciliteit… Iemand die iets niet vertrouwt, kan terecht bij de vertrouwenspersoon Misstanden.
Iemand die misstanden aanhangig maakt wordt een klokkenluider genoemd. Aangezien het in het verleden in Nederland niet altijd goed afliep met klokkenluiders – ze verloren hun baan of erger – is er een beweging op gang gekomen om hen te beschermen. De Universiteit Leiden heeft sinds de zomer een vertrouwenspersoon Misstanden: Gert de Boer. Hij kan medewerkers begeleiden en adviseren hoe om te gaan met een vermoeden van een misstand.
Veiligheid
In het gesprek met De Boer is ‘veiligheid’ het woord dat het vaakst valt. Hij benadrukt diverse malen dat hij een veilig klimaat wil bieden waarin alles gezegd kan worden en waarin de melder zich niet geremd hoeft te voelen door effecten van zijn of haar melding. ‘Ik ben het niet eens met het statement dat je wel eens hoort: Hoe minder meldingen, hoe beter. Weinig meldingen kan betekenen dat het gevoel van veiligheid ontbreekt en dat iemand bang is afgerekend wordt op wat hij of zij heeft opgemerkt.’ De Boer zal altijd pal staan voor de melder.
Kritische vragen
Dat betekent niet dat De Boer geen kritische vragen stelt. ‘Ik begin natuurlijk met de vraag: wat is er aan de hand? Daarna vraag ik ook: weet je zeker dat je het hebt gezien of opgemerkt hebt, zijn er meer mensen die hetzelfde gezien of opgemerkt hebben? De taak van de vertrouwenspersoon is de casus als het ware af te pellen. Gaat het echt om het geval of spelen er andere zaken mee? Wat zijn de verschillende belangen in de casus? De Boer: ‘Het is ook mogelijk dat het om een verschillende interpretatie van regels gaat of zelfs om een verschil van mening. Ook de melder kan geconditioneerd zijn. Zeker moet worden uitgesloten dat het om een misverstand in plaats van een misstand gaat.’
In gesprek
De vertrouwenspersoon bekijkt ook of het mogelijk is klaarheid te brengen door partijen met elkaar in gesprek te laten gaan. In 98% van de gevallen wordt een melding afgehandeld door middel van contact tussen de melder en degene(n) op wie het vermoeden betrekking heeft. In ernstiger gevallen kan de vertrouwenspersoon het vermoeden neerleggen bij de Commissie Klokkenluiders. Elke stap wordt gezet in samenspraak en met toestemming van de melder. Die heeft altijd het laatste woord en besluit uiteindelijk de zaak wel of niet aan te bieden aan de Commissie.
Eerst de leidinggevende
Toch is de vertrouwenspersoon niet de eerst aangewezen persoon om een misstand te melden. Dat is de leidinggevende. Daar kan omheen gegaan worden als de situatie daar aanleiding toe geeft, bijvoorbeeld als het vermoeden juist de leidinggevende betreft. Dan kan de vertrouwenspersoon Misstanden rechtstreeks worden benaderd. ‘Je kunt stellen dat ik de noodknop ben’, vat De Boer het kort en bondig samen.
Wie is Gert de Boer?
Gert de Boer is eigenaar van consultancybureau 8 Hoog. Daarnaast is De Boer voor enkele dagen per week operationeel directeur bij een projectdetacheerder voor interim-professionals in de olie- en gaswinning. Hij was onder meer werkzaam bij het Ministerie van Justitie en legde zich in de loop van de tijd steeds meer toe op verandermanagement. De Boer volgde cursussen op het gebied van onder meer psychologie, en mediation met als specialisatie strafrecht waarbij de overheid een van de partijen is. Ook heeft hij de gecertificeerde opleiding van de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen gevolgd. De Boer woont en werkt in zowel Den Haag als Zwolle.
Wanneer is de regeling van toepassing?
In de regeling Misstanden, ofwel de Klokkenluidersregeling, staat omschreven wanneer deze van toepassing is: als iemand de wet overtreedt, als iemands gezondheid of veiligheid in het geding is, als het milieu dreigt te worden beschadigd of als het functioneren van de universiteit dreigt te worden belemmerd door onbehoorlijk gedrag of nalatigheid. Deze laatste categorie is heel breed.
Anoniem
Alle partijen zijn aan termijnen gebonden zodat een melding niet kan in een bureaula of in het niets kan verdwijnen. De anonimiteit van de melder is in elke fase gewaarborgd. De vertrouwenspersoon en de Commissie rapporteren uitsluitend aan het college van bestuur, altijd geanonimiseerd. Wie iets opmerkt dat mogelijk niet door de beugel kan, kan dit met een gerust hart melden. En wie een misstand helemaal buiten de universiteit om wil melden, kan zich ook nog wenden tot het Het huis voor klokkenluiders.
Dit is het tweede in een reeks interviews met de vertrouwenspersonen van de Universiteit Leiden.
Tekst: Corine Hendriks
Portretfoto Gert de Boer: ©Nicole Romijn
Mail de redactie