Conferentie ontrafelt het mysterie van verzamelen, bewaren en tonen
Waarom en hoe verzamelt de mens? Waarom toont een museum het ene voorwerp wel, en het andere niet? Deze vragen vormen het hart van het interdisciplinaire onderzoeksprogramma Museums, Collections and Society. Op 5 en 6 juli houdt het programma een conferentie voor wetenschappers en een breed publiek.
‘Men zegt vaak dat je een museum binnenloopt om iets te leren, maar volgens mij klopt dat niet helemaal’, zegt Pieter ter Keurs, hoogleraar en trekker van het interdisciplinaire onderzoeksprogramma Museums, Collections and Society. ‘Je gaat de eerste zaal in, bekijkt de voorwerpen en leest alle bordjes. Dan ga je naar de tweede zaal, daar lees je de helft van de beschrijvingen. En vanaf daar wandel je door de rest van een pand en kijk je rond. Het punt is: als je een museum verlaat zonder heel veel feitelijke informatie tot je te hebben genomen, heeft zo’n hele verzameling tóch indruk op je gemaakt. Hoe kómt dat nou?’
Gevoel
Het zijn dit soort vragen - waarom verzamelen we, hoe worden objecten in een museum getoond, welk gevoel geeft een verzameling aan een kijker - die aan de basis staan van het Leidse interdisciplinaire onderzoeksprogramma Museums, Collections and Society. Vanuit allerlei invalshoeken doen wetenschappers onderzoek naar de keuzes die mensen maken om voorwerpen te verzamelen, de manier waarop musea die voorwerpen tentoonstellen, en het beeld dat mensen zo krijgen over het heden en verleden. Op de Engelstalige conferentie van 5 en 6 juli bespreken wetenschappers en professionals uit de museumsector deze onderwerpen. Maar vergis je niet: de conferentie is gekoppeld aan prangende, actuele thema’s die ons allemaal raken.
Oekraïne en koloniaal erfgoed
Hoe stellen we bijvoorbeeld erfgoed veilig in het oorlogsgebied in Oekraïne? Pieter ter Keurs neemt geen blad voor de mond over het onderwerp. ‘Door in Oekraïne kerken en musea leeg te roven, ontkennen de Russen indirect de Oekraïense identiteit. Het is belangrijk om te weten wat er gebeurt en hoe we zoveel mogelijk van het erfgoed kunnen behouden.’ Ook koloniaal erfgoed krijgt tijdens de conferentie volop aandacht. ‘Er woedt bij veel voorwerpen een discussie of het teruggegeven moet worden aan een land. Maar daarbij is het eerst belangrijk om over een voorwerp zoveel mogelijk informatie te krijgen: waar komt een object nu precies vandaan, welke reis heeft het afgelegd voordat het in een museum kwam te liggen? Met behulp van big data-technieken hopen we die reis nu veel beter in kaart te kunnen brengen en zorgvuldige afwegingen maken over hoe we een object het beste recht kunnen doen.’
Fijnproevers
Naast de maatschappelijke thema’s valt er ook veel te genieten voor museumprofessionals, collega-onderzoekers en fijnproevers voor moderne kunst. Zo raadt ter Keurs het panel ‘Collecting in the 21st Century’ aan: hoe gaan we in de toekomst verzamelen en welke rol spelen digitale middelen daarbij? ‘Dat is een natuurlijk een fundamentele vraag die heel veel impact gaat hebben op de manier waarop musea eruit zullen gaan zien’, zegt hij. Een ander panel gaat in een aantal bekende Nederlandse musea voor moderne kunst – zoals het Stedelijk Museum Amsterdam en Museum Boijmans van Beuningen - die in de eerste decennia van de 20e eeuw werden opgericht. ‘We gaan in op het begrip “moderniteit”’, licht Ter Keurs toe. ‘Wat verstaan we onder moderne kunst? En waarom werden deze musea nu precies opgericht?’
Uiteraard kijkt Ter Keurs zelf ook enorm uit naar de conferentie. ‘De kunst en de voorwerpen die we in musea zien communiceren iets, vaak gevoelens en ideeën die we niet in woorden kunnen vatten. Maar wat dan? En hoe? Dat zijn vragen die me al mijn hele leven fascineren.’
Conferentie Museums, Collections and Society
Wanneer: 5 - 6 juli 2023
Waar: P.J. Vethgebouw, Nonnensteeg 3, 2311 VJ Leiden