NWO-beurs voor nieuwe techniek om kanker te bestrijden
Biologisch chemicus Nathaniel Martin en zijn team ontvangen een NWO-beurs om te onderzoeken hoe het blokkeren van het ‘NNMT’-enzym kan helpen bij het bestrijden van bepaalde typen kanker. Experimenten met muizen zijn alvast veelbelovend. Samen met het Nederlands Kanker Instituut hoopt Martin de techniek op termijn voor kankerpatiënten beschikbaar te maken.
Wetenschappers weten al verschillende decennia dat we allemaal het NNMT-enzym in ons lichaam hebben. Het enzym, een eiwit, is vooral aanwezig in de lever en helpt vermoedelijk om toxische stoffen uit ons lichaam te verwijderen. Maar zo'n tien jaar geleden ontdekten wetenschappers dat NNMT, of voluit nicotinamide N-methyltransferase, ook bijdraagt aan de groei en het overleven van kankercellen.
Dat laatste wekte de interesse op van hoogleraar Biologische chemie Nathaniel Martin. Want als er bij bepaalde kankersoorten hoge NNMT-waarden voorkomen, zou dat betekenen dat je ze kunt bestrijden met de enzymremmers die NNMT uitschakelen.
Leids spin-outbedrijf om techniek bij de patiënt te brengen
Intussen zijn we tien jaar verder en ontvangt Martin een NWO-beurs via het Open Technologieprogramma om zijn onderzoek voort te zetten. De afgelopen jaren zijn er al belangrijke stappen gezet. Samen met Matthijs van Haren, die eerder als promovendus met hem samenwerkte, heeft Martin het spin-outbedrijf Cantoni Therapeutics opgericht. Daarmee willen ze de enzymremmers verder ontwikkelen en uiteindelijk bij de patiënt te brengen. Het bedrijf kwam er met de hulp van de LEH-holding van de Universiteit Leiden.
Het zal volgens Martin nog wel een tiental jaar duren voordat die techniek echt beschikbaar is voor de behandeling van patiënten. Eerst wil hij, met deze NWO-beurs, laten zien hoe die NNMT-remmers precies werken bij het bestrijden van kanker.
Het principe is als volgt: de NNMT-enzymen produceren een stof die kankercellen beschermt. Door de NNMT-remmers op de enzymen los te laten, verdwijnt die beschermingslaag. Zo kan ons eigen afweersysteem beter functioneren in de strijd tegen de kankercellen.
Experimenten met muizen laten zien dat het veilig is
De experimenten met de NNMT-remmers laten tot nu toe positieve resultaten zien. Martin en zijn team hebben ze eerder met succes toegepast in testbuisjes en vervolgens bij muizen. ‘Daaruit blijkt dat het enzym geen negatief effect heeft op de gezondheid van de dieren’, zegt Martin. Dat geeft hem vertrouwen dat het om een veilige toepassing gaat.
Andere onderzoekers zijn zelfs een stapje verder gegaan en hebben het gen dat NNMT-enzymen aanmaakt bij muizen kunnen uitschakelen. 'Zelfs dat leverde geen problemen op voor de muizen’, aldus de professor. Dat zou erop kunnen wijzen dat het enzym door de evolutie overbodig is geworden. Met andere woorden: de positieve effecten ervan zijn verdwenen, terwijl het nog wel bijdraagt aan de ontwikkeling van bepaalde typen kanker. Die veronderstelling moet wel nog worden bevestigd.
Belangrijke nieuwe tool om kanker te behandelen
Op basis van wat we nu wel weten, is Martin optimistisch dat de NNMT-remmers een belangrijke nieuwe techniek kunnen worden als aanvulling op bestaande kankerbehandelingen. Samen met het Nederlands Kanker Instituut (NKI), en in het bijzonder Dr. Julia Houthuijzen, gaat hij de komende jaren door met het verfijnen van de enzymremmers, aan de hand van proeven op kankercellen bij dieren.
De zesjarige NWO-beurs maakt het voor Martin en zijn team mogelijk om twee PhD-studenten en een postdoc aan te nemen. Hoewel onderzoekers aan andere universiteiten ook bezig met soortgelijk onderzoek, heeft Martin vertrouwen dat Leiden als pionier nog steeds voorop loopt. Proeven op mensen zijn nog niet voor de komende jaren, maar tegen het einde van dit decennium kunnen specialisten mogelijk wel een nieuwe tool verwachten om kanker beter mee te bestrijden.
Tekst: Samuel Hanegreefs