Waarom goede vrienden essentieel zijn voor je gezondheid
Samen lachen, huilen of even klagen: hechte vrienden zijn er in goede en slechte tijden. Ontwikkelingspsycholoog Lisa Schreuders duidt de effecten op lichaam en geest. Kunnen we de magische klik een handje helpen? En wat adviseert de onderzoeker studenten die op zoek zijn naar nieuwe vriendschappen?
Waarom zijn vrienden zo belangrijk?
‘Vriendschappen dragen bij aan een betere mentale gezondheid waardoor je minder vatbaar bent voor een depressie of bijvoorbeeld angsten. Dat komt omdat vrienden je helpen te ontspannen en negatieve ervaringen beter te doorstaan en dat is goed voor je weerstand. Mensen met een sterk sociaal netwerk blijken zelfs betere overlevingskansen te hebben bij ziekten. Buitensluiting en eenzaamheid leiden tot stress en dat heeft impact op je mentale en fysieke gezondheid. Zo hebben gepeste jongeren vaker klachten als buikpijn en hoofdpijn.
We zetten momenteel een groot onderzoek op - Growinguptogetherinsociety - waarin we onderzoeken hoe de sociale omgeving bijdraagt aan het vermogen om grip te krijgen op je gedachten, emoties en gedrag en hoe dat maatschappelijke succesfactoren beïnvloedt. Voor studenten is dat bijvoorbeeld studiesucces. Over dat verband durf ik nog geen harde uitspraken te doen want bij het maken van nieuwe vrienden spelen ook selectieprocessen een rol; goed presterende jongeren zoeken elkaar bijvoorbeeld eerder op.’
Vrienden helpen negatieve ervaringen beter te doorstaan.
Wat adviseer je studenten of anderen die nu op zoek zijn naar hechte vrienden?
‘Maak ruimte voor nieuwe vriendschappen. Want het kost tijd om een band op te bouwen en te onderhouden. Het klikt meestal makkelijker als er overeenkomsten zijn met de ander, zoals hetzelfde gedachtegoed over maatschappelijke thema’s of bijvoorbeeld muzieksmaak. Vrienden zitten vaak op dezelfde golflengte. De Amerikaanse psycholoog Carolyn Parkinson laat in haar onderzoek Similar neural responses predict friendship in Nature Communications zelfs zien dat de hersenactiviteit van vrienden op elkaar lijkt als ze bijvoorbeeld naar een natuurfilm kijken: bij hen lichtten meer dezelfde hersengebieden op, zoals die op het gebied van aandacht en oordeel, dan bij andere deelnemers.
Even terug naar het maken van nieuwe vrienden: met een groep leuke dingen doen is een laagdrempelige en effectieve manier om snel veel nieuwe sociale connecties te maken. Aan het begin van het collegejaar zijn er verschillende evenementen om elkaar beter te leren kennen. Deelnemen aan bijvoorbeeld de tradities van een studentenvereniging dragen bij aan het versterken van groepsgevoel waardoor ook vriendschappen snel kunnen ontstaan.’
Hoe blijf je “jezelf” in vriendengroepen met strikte “regels” over gedrag, normen en uiterlijk?
‘Ik heb niet onderzocht hoe je in vriendschappen dit soort kwesties bespreekbaar maakt. Maar ik kan wel zeggen dat het vaak helpt om in lastige situaties uit the heat of the moment te stappen. Bijvoorbeeld door even de kamer te verlaten en te reflecteren: is dit ook wat ik wil? Het met elkaar oneens durven zijn is beter bespreekbaar als er genoeg onderling vertrouwen en gelijkwaardigheid is, want dat is een goede basis voor een vriendschap.'
Je onderzocht eerder met een team het effect van vriendschappen in de hersenen. Wat viel op?
‘Oudere adolescenten vanaf 15 jaar internaliseren meer de sociale normen zoals behulpzaam zijn naar vrienden. Bij leeftijdsgenoten die ze niet aardig vinden of niet kennen laten ze dat gedrag minder zien. Dit zien we terug in de hersenen. Daarnaast zagen we in ons onderzoek Friendship stability in adolescence dat het beloningscentrum in het brein van oudere adolescenten actiever wordt wanneer ze geld winnen voor goede vrienden. Opgroeiende pubers hebben dus meer over voor het behouden van vriendschappen en dat is belangrijk voor het ontwikkelen van hechte relaties op de lange termijn.’
Tekst: Linda van Putten