Nederlanders verstaan steeds meer onder de term ‘geweld’
Wanneer zeggen we dat er bij een incident sprake is van geweld? Dat lijkt in eerste instantie misschien overduidelijk. Maar tussentijdse resultaten van een onderzoek van Jolien van Breen laten zien dat Nederlanders gebeurtenissen in steeds bredere context als gewelddadig bestempelen.
In eerste instantie denk je bij ‘geweld’ wellicht aan klip en klare voorbeelden zoals moord, doodslag, oorlogen. Maar als een oude vrouw op straat wordt uitgescholden, valt dat dan ook onder die definitie? Jolien van Breen doet onderzoek naar hoe wij als maatschappij kijken naar ‘geweld’. De eerste resultaten lijken erop te duiden dat Nederlanders steeds meer verstaan onder de term ‘geweld’. Ze kijken daarbij vooral naar het slachtoffer: is deze persoon onderdeel van een kwetsbare groep, dan wordt er vaker een link gelegd met geweld. Het is een van de tussentijdse resultaten na een half jaar onderzoek binnen een nieuw NWO-project over maatschappelijke perceptie van geweld.
Wisselende scenario’s
Van Breen onderzoekt de opvatting van de term geweld op twee manieren. In de eerste plaats door met behulp van AI 80.000 Nederlandse krantenartikelen van de afgelopen tien jaar te doorzoeken, en te analyseren in welke contexten het woord ‘geweld’ wordt genoemd. Een tweede tak is een experiment onder de Nederlandse bevolking, waarbij de onderzoekers kijken naar de criteria die mensen gebruiken om te beslissen of een bepaald incident als gewelddadig beschouwd kan worden. ‘Mensen lezen korte beschrijvingen van incidenten en moeten dan bepalen in hoeverre ze dat als een vorm van geweld beoordelen’, legt Van Breen uit. ‘Daarbij gaat het steeds om hetzelfde scenario, maar met één detail veranderd. Heeft die verandering invloed op de mate waarin personen het incident als gewelddadig bestempelen?’
Mishandeld
‘We gebruiken bijvoorbeeld een scenario waarin iemand mishandeld wordt, en het verschil zit dan in of het slachtoffer zware of lichte verwondingen daaraan overhoudt. Of we hebben een scenario waarin iemand mishandeld wordt, en het verschil zit ‘m in of die persoon een man is of een vrouw. Of iemand die bejaard is, of iemand waarvan de leeftijd niet genoemd wordt. En al die kleine veranderingen hebben invloed op hoe mensen uiteindelijk dat scenario beoordelen.'
Geweld en sociale ongelijkheid
De eerste resultaten - nog niet in een wetenschappelijk artikel gepubliceerd - laten zien dat Nederlanders vooral vaker een associatie leggen tussen geweld en sociale ongelijkheid. Daarbij speelt de beschrijving van het slachtoffer een grote rol. Als het gaat om een vrouw of een lid van een kwetsbare groep, wordt vaker een verband gelegd met geweld.
Het onderzoeksproject is nu op de helft, begin volgend jaar wordt er nog meer data verzameld. In een later stadium hoopt Van Breen het onderzoek te kunnen uitbreiden. ‘We hebben het in dit onderzoek specifiek over veranderingen van ons denken over het concept van geweld. En het idee is dat dat te maken heeft met verschuiving van sociale normen en maatschappelijke ontwikkelingen. Maar die link hebben we nog niet expliciet kunnen leggen. Daar wil ik nog meer onderzoek naar doen.’