Nederlanders passen hun klimaatovertuigingen makkelijker aan dan hun gedrag
Klimaatinterventies leiden niet tot meer klimaatacties onder Nederlanders maar vergroten wel bewustzijn over klimaatverandering. Dat blijkt uit de Climate Intervention Webapp, een database die voor meer dan 60 landen de meest effectieve strategieën voor het bevorderen van klimaatovertuigingen en acties in kaart heeft gebracht.
Het is gerust een mega studie te noemen, de dataset die ten grondslag ligt aan de Climate Intervention Webapp. Een internationaal team van bijna 250 onderzoekers onder leiding van Madalina Vlasceanu en Kimberly Doell van de New York University heeft 59.440 respondenten uit 63 landen ondervraagd over hoe zij over bepaalde standpunten, beleidsmaatregelen en acties op het gebied van klimaatverandering dachten. Ook heeft het team onderzocht wanneer respondenten zelf bereid zijn om bij te dragen aan bewustwording over en actie tegen klimaatverandering. Het resultaat is een online database die laat zien welke klimaatinterventies per land het meest effectief zijn.
Jaroslaw Kantorowicz, universitair docent bij het Institute of Security and Global Affairs en de betrokken Leidse onderzoeker in het project, heeft de data voor Polen verzameld. ‘We hebben met een Pools team meer dan 2.000 respondenten ondervraagd. Daarmee waren we een van de grootste bijdragers aan het project. We hebben ontdekt dat deze populatie vooral gevoelig is voor de “systeemrechtvaardigingsinterventie”, een interventie die benadrukt op welke manier klimaatverandering het persoonlijke leven van de respondenten bedreigt. De interventie zorgde ervoor dat Polen zelf klimaatacties wilden ondernemen.’
Effectiviteit in Nederland
Naast Polen was ook Nederland onderdeel van de studie. In totaal zijn er ongeveer 2.000 Nederlandse respondenten ondervraagd die qua geslacht en leeftijd de gehele Nederlandse bevolking weerspiegelen. Wat blijkt? De meest effectieve klimaatinterventie voor het veranderingen van klimaatovertuigingen bij Nederlanders is de zogenaamde ‘dynamische sociale norm’, ofwel de boodschap dat andere Nederlanders en mensen over de hele wereld zich nu aanpassen als reactie op klimaatverandering. Kantorowicz: ‘De informatie dat steeds meer mensen om zich heen zich zorgen maken over klimaatverandering en milieuvriendelijke acties ondernemen zorgde ervoor dat respondenten ook bezorgder en zelfbewuster werden. De sociale norm is veranderd, waardoor zij ook veranderen.’
De mate waarin Nederlanders bereid waren om hun eigen gedrag te veranderen viel echter tegen volgens Kantorowicz. ‘Eigenlijk bleek geen van de klimaatinterventies echt effectief. Sterker nog, door sommige klimaatinterventies werd de bereidheid van mensen om zich in te spannen voor het milieu zelfs minder. Daar is dus nog wel een grote slag in te slaan, in Nederland maar ook in veel andere landen die in dit onderzoek zijn onderzocht en soortgelijke ineffectiviteit van klimaatinterventies lieten zien.’
Een universeel effectieve klimaatinterventie bestaat niet
In totaal zijn er elf verschillende klimaatinterventies getest in de mega studie, met verschillende typen boodschappen. Zo werd er in de ene klimaatinterventie negatieve retoriek gebruikt – “klimaatverandering is een zeer ernstige bedreiging voor het voortbestaan van de mensheid”– en in de andere succesvolle acties tegen klimaatverandering uit het verleden benadrukt. Ook werden respondenten aangespoord in een klimaatinterventie om op hun eigen klimaatacties te reflecteren in een brief naar iemand die leeft in het jaar 2055. Een ding is duidelijk: geen enkele klimaatinterventie is universeel effectief in het veranderen van klimaatovertuigingen en het bereid maken van mensen om zelf actief klimaatverandering tegen te gaan.
Kantorowicz: ‘Waar je woont, leeftijd, geslacht en andere sociodemografische kenmerken hebben veel invloed op de effectiviteit van een klimaatinterventie, zo blijkt uit deze studie. Het is belangrijk dat beleidsmakers hier rekening mee houden.’
Tekst: Sabine Waasdorp