Oratie

Op 26 november 1940 hield Rudolph Pabus Cleveringa (1894-1980) zijn beroemd geworden protestrede.

In het najaar van 2021 deelden Cleveringa-hoogleraar Roméo Dallaire en werelddeskundigen hun gedachten over PTSS, kinderrechten, oorlogsmisdaden, humanitair recht en vredeshandhaving in een reeks gesprekken over leiderschap en morele dilemma's in tijden van conflict en crisis.

De Amerikaanse historica en Japanologe Carol Gluck is in het collegejaar 2014-2015 de nieuwe Leidse Cleveringa-hoogleraar. Zij houdt op 26 november 2014 de Cleveringa-oratie waarin zij zal ingaan op hoe in Azië de Tweede Wereldoorlog herdacht wordt.

De internationaal voorzitter van Artsen Zonder Grenzen, Joanne Liu, is Cleveringa-hoogleraar in het collegejaar 2016-2017. Op 25 november houdt zij haar Cleveringa-oratie. Ook geeft zij een dag daarvoor een extra lezing over ebola voor studenten en medewerkers.

De Cleveringa lezing Den Haag werd dit jaar gehouden op 26 november met Carel Stolker en Suzanne Bloks.

Piet Hein Donner bekleedt in het collegejaar 2015-2016 de Cleveringaleerstoel. Op 26 november houdt hij de jaarlijkse Cleveringa-oratie. Hierin richt hij zich op recht, vrijheid en verantwoordelijkheid: hoe die te behouden en te bewaken bij een veranderende betekenis van de staat.

Hij is vooral bekend vanwege zijn protestrede tegen het ontslag van zijn Joodse leermeester Eduard Meijers. Maar wie was de man achter deze iconische figuur? Dat laat de reizende tentoonstelling ‘In het spoor van professor Rudolph Pabus Cleveringa’ zien. Van 16 januari t/m 30 maart te zien in de Oude…

Bijna 81 jaar na zijn befaamde speech tegen de Duitse bezetter, wordt de Leidse hoogleraar Rudolph Pabus Cleveringa herdacht in zijn Groningse geboortestad Appingedam. Op 12 november wordt daar een standbeeld onthuld en zijn er diverse andere activiteiten.

Acteur Pierre Bokma wekt bijna 75 jaar later, op een steenworp afstand van het Academiegebouw, de protestrede van professor Cleveringa tot leven. Familieleden van Cleveringa en Hazelhoff Roelfzema kijken ontroerd toe.

Wat kunnen we leren van Cleveringa’s moedige protestrede? ‘Zonder verbeeldingskracht en een hechte gemeenschap nemen mensen het niet voor elkaar op’, stelt Cleveringa-hoogleraar Michael Ignatieff tijdens zijn oratie op 26 november.

Michael Ignatieff, Canadees schrijver, hoogleraar en oud-politicus, is benoemd tot Cleveringa-hoogleraar voor het academisch jaar 2013-2014 aan de Universiteit Leiden. Professor Ignatieff houdt op 26 november 2013 de Cleveringa-oratie.

Op 26 november 2014 geeft Prof. Dr. Thomas Bäck de Cleveringa lecture aan de University of Calgary in Canada getiteld: Innovation: Can we use principles of evolution to guide it?

Frans Hemelop, gepensioneerd belastingmedewerker, postzegelverzamelaar en amateurontwerper, heeft een postzegel ontworpen die uitgebracht wordt op 26 november 2015. Dan is het 75 jaar geleden dat de Leidse hoogleraar Cleveringa zijn beroemde protestrede tegen het ontslag van joodse collega's hield.…

'Ik hoor erbij.' Dat ervoer de jonge Joodse rechtenstudente Hetty Koster toen zij de gedenkwaardige protestrede van professor Cleveringa bijwoonde op 26 november 1940. Door onder te duiken overleefde zij de oorlog. Zij trouwde met Dolf Cohen, later rector magnificus van de Universiteit Leiden, en kreeg…

Het vertrouwen in de rechterlijke macht liep in de Tweede Wereldoorlog een flinke deuk op omdat veel rechtsinstanties gewoon doorwerkten onder de Duitse bezetting. Dat de opstelling ook een andere kon zijn, liet de Nijmeegse hoogleraar Corjo Jansen op 5 april zien tijdens een lezing bij de Hoge Raad…

Op donderdag 24 november gaf Joanne Liu een extra lezing over ebola in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Dat deed zij voorafgaand aan haar Cleveringa-oratie op 25 november.

Twee Cleveringa-boeken uit de juridische bibliotheek van Theo ten Kate zijn 24 november geschonken aan de Universiteit Leiden door diens kleinzoon Sebastiaan ten Kate. Het zijn proefschriften van W. Hugenholtz en J.G.L. Röder, beiden promovendi van Rudolph Pabus Cleveringa. Ten Kate: ‘Bij de universiteit…

Gert Oostindie, emeritus hoogleraar Koloniale en postkoloniale geschiedenis, is dit jaar de nieuwe Cleveringahoogleraar van de Universiteit Leiden. Hij is op 4 oktober door de universiteit benoemd. In zijn oratie op 24 november, getiteld Moed en Miskenning, spreekt hij over (academische) vrijheid in…

Vrijdag 25 november 2016 schonk de dochter van prof. Cleveringa, mevrouw Ten Kate - Cleveringa, de Leidse rechtenfaculteit een prachtige bronzen buste van haar vader.

De wereld liet Rwanda in de steek ten tijde van de genocide en dat mag nooit meer gebeuren, zo stelde Cleveringahoogleraar Roméo Dallaire in zijn oratie op 26 november. Ook vroeg de Canadese generaal buiten dienst aandacht voor getraumatiseerde soldaten. ‘We moeten onze soldaten beter voorbereiden op…

In zijn biografie over professor Rudolph Cleveringa vult Kees Schuyt het bestaande beeld aan. Bijna alle aandacht gaat uit naar Cleveringa’s protestrede tegen de nazi’s, terwijl zijn latere verzetswerk nog veel riskanter was. Bovendien stond Cleveringa niet alleen. ‘Zonder Telders geen Cleveringa.’…

‘Hadden we allemaal maar een grammetje van Cleveringa. Dan komt het wel goed’, aldus hoogleraar Leo Lucassen. Hij pleit tijdens het Cleveringa-debat over de grens tussen het vrije woord en bedreiging voor ‘meer lef’. Hij is niet de enige die dat hard nodig vindt, blijkt woensdagavond in het Academiegebouw…

Historicus Marjan Schwegman is de nieuwe Cleveringahoogleraar. In haar oratie op 27 november vraagt ze aandacht voor Eduard Meijers, de Joodse hoogleraar die door de nazi’s werd ontslagen. Schwegman was onder andere directeur van het NIOD Instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies.

Rond 26 november worden op ruim veertig locaties wereldwijd Cleveringabijeenkomsten georganiseerd voor Leidse alumni. Zo ook in Tokio, waar hoogleraar Japanstudies Ivo Smits zijn Cleveringalezing hield voor een volle zaal.

Ontroerd nam Hiltje Cleveringa op 16 januari het eerste exemplaar in ontvangst van de biografie van haar vader Rudolph Cleveringa. Met enkele cliffhangers in zijn toespraak – onder ander over Churchill – moedigde biograaf Kees Schuyt het publiek aan zijn boek ook daadwerkelijk te gaan lezen.

Op 5 december vond de tweede editie van de Praagse Cleveringa Lezing plaats. De lezing vond plaats in de Hall of Patriots van het Karolinum, een van de oudste academische gebouwen van Centraal-Europa. Rector Milena Králíčková van de Charles Universiteit trad op als gastvrouw tijdens het evenement dat…

Historicus Jan Grabowski en socioloog Barbara Engelking houden op 26 november samen de Cleveringa-oratie. Zij schreven een kritisch boek over de Holocaust in Polen en werden daarvoor aangeklaagd.

De herdenking van verzetsdaden wordt in Polen misbruikt om de geschiedenis van de Holocaust te vervalsen. Dat stelde Cleveringahoogleraar Jan Grabowski in zijn oratie op 26 november. Cleveringahoogleraar Barbara Engelking wees in haar oratie op de veelal onverschillige en passieve houding van de Poolse…

Het is cruciaal dat de Universiteit Leiden reflecteert op haar eigen koloniale verleden. Dat stelde Cleveringahoogleraar Gert Oostindie in zijn oratie op 24 november. ‘Als universitaire gemeenschap moeten wij onszelf een spiegel durven voorhouden en, waar nodig en mogelijk, ook concrete stappen zett…

Alumni-activiteit

Op de gezamenlijke herdenkingsbijeenkomst van de gemeente Leiden en de Universiteit Leiden op 4 mei, spreken rector magnificus Carel Stolker en Jip Stam, praeses van de koepelorganisatie van Leidse studentenverenigingen. Zij staan stil bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en eren de hoogleraren…

Er is een nieuwe postzegel verschenen, met daarop de beeltenis van Ben Telders, een Leidse hoogleraar die zich verzette tegen de Duitse bezetter en de Tweede Wereldoorlog niet overleefde. Frans Hemelop, ontwerper van de zegel, wil met zijn eerbetoon Telders ‘uit de schaduw halen.’

Historica Carol Gluck spreekt op 26 november over collectieve herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog, met name in Azië. Haar oratie is op de jaarlijkse gedenkdag van de protestrede die Rudolph Cleveringa in 1940 hield tegen het ontslag van Joodse collega-professoren.

Jurist en mensenrechtenactivist Lilian Gonçalves-Ho Kang You is dit jaar de nieuwe Cleveringahoogleraar.

Al zijn de adviezen van de Raad van State niet bindend, ze zijn zeker gezaghebbend. Dat zei Piet Hein Donner of 4 februari tijdens een drukbezochte lezing aan de Rechtenfaculteit.

Van Amersfoort tot Tokyo. U kunt zich weer opgeven voor de Cleveringabijeenkomsten die op en rond 26 november op meer dan 45 plaatsen wereldwijd plaatsvinden. De bijeenkomsten worden georganiseerd om de protestrede van professor Cleveringa te herdenken en om de band met alumni en andere belangstellenden…

De vluchtelingencrisis en terreurdreiging vragen om een betere Europese samenwerking, stelt Piet Hein Donner in zijn Cleveringa-oratie op 26 november in het Academiegebouw. ‘Kiezen voor een open en pluriforme gemeenschap vergt moed.’

Individuele getuigenissen over de oorlog zijn een machtig wapen. ‘Moedige mensen als Cleveringa en voormalige troostmeisjes durfden zich uit te spreken en zorgden voor een betere toekomst.’ Dat stelt Japanoloog Carol Gluck in haar Cleveringa-oratie op 26 november.

Er is weinig bekend over de Leidse studenten en medewerkers van de universiteit die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog. Studenten onder leiding van hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde Yra van Dijk gingen op onderzoek uit en komen met aanbevelingen.

De Canadees Roméo Dallaire (1946) was VN-commandant in Rwanda ten tijde van de genocide daar, en werd vervolgens voorvechter van mensenrechten. Hij was ook als onderzoeker verbonden aan diverse universiteiten en negen jaar senator in Canada. Dallaire spreekt op 26 november de vijftigste Cleveringa-oratie…

Antoaneta Dimitrova, hoogleraar Comparative Governance, gaf vorige week de Cleveringalezing in de Vaclav Havel bibliotheek in Praag. Ze vertelt over die ervaring.

Op 4 mei was het een paar minuten voor acht al doodstil op het Pieterskerkplein in Leiden, waar meer dan duizend mensen samendromden om de doden uit de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Daarvóór was een lange stoet in stilte vanuit de Pieterskerk via het Academiegebouw naar het plein gelopen.

Alumni-activiteit, Debat

Een nieuwe online webinar-reeks, de Cleveringa Dallaire Critical Conversation Series, start op 22 september. In deze publiekelijk toegankelijke serie spreken panels van prominente Leidse en internationale experts over leiderschap en morele dilemma’s in tijden van conflicten en crisis.

Cleveringahoogleraar Joanne Liu, internationaal president van Artsen Zonder Grenzen, geeft op 24 november een extra college. Het onderwerp daarvan is de aanpak van de Ebola-crisis. Op 25 november staat de Cleveringalezing over hulp aan vluchtelingen op het programma.

Op 26 november 1940 stond professor Cleveringa voor een overvol Groot Auditorium en sprak hij zijn afschuw uit over het ontslag van zijn Joodse collega's. Op de Cleveringabijeenkomsten staan alumni over heel de wereld samen stil bij deze moedige protestrede.

Het nieuwe boek 'Njord in de Oorlog' beschrijft via uitgebreide, persoonlijke verhalen op welke manieren de Leidse studentenroeivereniging werd geraakt door de Tweede Wereldoorlog. Op maandag 16 november overhandigde praeses Rosalie ten Wolde het eerste exemplaar aan rector magnificus Carel Stolker.

Cleveringahoogleraar Roméo Dallaire leidde in 1994 de VN-vredesmissie in Rwanda. Hij kon niet voorkomen dat zich onder zijn ogen een genocide voltrok waarbij 800.000 mensen de dood vonden. In zijn Cleveringa-oratie op 26 november vertelt de Canadese generaal buiten dienst openhartig over zijn gruwelijke…

Vlak voor dodenherdenking werd er een nieuwe film gelanceerd over het leven en de nalatenschap van Ben Telders. Telders was aan het begin van de Tweede Wereldoorlog hoogleraar Volkenrecht aan de Universiteit Leiden, en kwam vanwege zijn protest tegen de Nazi’s om in een concentratiekamp.