Sommige sterrenstelsels in het jonge heelal zijn razendsnel gegroeid, zo blijkt uit waarnemingen van een internationaal team astronomen, onder wie Caroline Straatman en Ivo Labbé van de Leidse Sterrewacht. Ze zijn, op een recordafstand van 12 miljard lichtjaar, uit de periode dat het universum zelf…

Sterrenkundigen hebben voor het eerst in drie dimensies waargenomen dat gas vanuit spiraalvormige sterrenstelsels met hoge snelheid naar boven en naar beneden wordt geblazen, ver het sterrenstelsel uit. Ze bevestigen hiermee de theorie van de evolutie van sterrenstelsels: dat stervormende sterrenstelsels…

Sterrenstelsels bevinden zich vaak in een cluster. In zo'n cluster zijn ook veel slapende stelsels die al lang geen sterren meer vormen. Een internationaal team onder leiding van Andra Stroe (Universiteit Leiden) en David Sobral (Leiden en Lissabon) heeft nu ontdekt dat deze comateuze sterrenstelsels…

Een internationaal team van astronomen waaronder Leidse wetenschappers heeft het verste sterrenstelsel tot nu toe opgespoord. Het sterrenstelsel, EGS8p7, bevindt zich op 13,23 miljard lichtjaar van de aarde en ontstond toen het heelal nog maar 550 miljoen jaar oud was.

Team SAURON heeft de Group Achievement Award van de Royal Astronomical Society gewonnen voor hun uitmuntende bijdrage aan de sterrenkunde. Hun wetenschappelijke doelstelling is om de evolutie van elliptische sterrenstelsels te begrijpen door gedetailleerde observaties te maken van nabije objecten. Prof.…

Een internationaal onderzoeksteam, onder wie drie Leidse astronomen, heeft met de Hubble en Spitzer ruimtetelescopen vier ongewoon heldere, zeer jonge sterrenstelsels gevonden en gekarakteriseerd. Het gaat om stelsels van meer dan 13 miljard jaar geleden, van slechts 500 miljoen jaar na de oerknal.…

Het leven van sterrenstelsels wordt gekenmerkt door sterk wisselende gedragingen, waarbij ze of enorm veel nieuwe sterren vormen, of nauwelijks sterren vormen, maar niet veel daartussenin. Een nieuwe studie toont aan dat dit bipolaire gedrag, manisch of depressief, de norm blijkt te zijn in het vroege…

Met de nieuwste telescopen op aarde en in de ruimte kunnen astronomen sterrenstelsels zien op grote afstand. NWO-Spinozalaureaat Marijn Franx zal op 17 december bij Spinoza te Paard de meest recente ontdekkingen en inzichten van deze speurtocht tonen. Het licht van de sterrenstelsels die Franx bestudeert,…

In 2015 dacht Jorryt Matthee een extreem ver sterrenstelsel ontdekt te hebben waarin geen elementen zwaarder dan helium aanwezig waren, genaamd CR7. Drie jaar later toont hij via metingen met de ALMA-telescoop aan dat het sterrenstelsel toch koolstof bevat en zelfs in normale concentraties. De American…

Een sterrenstelsel kan groeien door gas uit zijn directe omgeving naar binnen te trekken. Maar astronomen weten nog niet precies hoe dit gebeurt. Sterrenkundige Joop Schaye gaat met een Europese onderzoekssubsidie van 1,5 miljoen euro op zoek naar antwoorden.

Simulaties van de vorming van sterrenstelsels leveren veel meer informatie over sterrenstelsels dan een telescoop. Simulaties worden de laatste jaren steeds beter. Sterrenkundige Evgenii Chaikin leverde daaraan zo’n belangrijke bijdrage, dat hij 27 februari cum laude, met lof, promoveerde.

Een internationaal team van astronomen onder leiding van de sterrenkundige Joop Schaye heeft een simulatie van het heelal ontwikkeld waarin realistische sterrenstelsels ontstaan; hun massa, grootte en leeftijd komen overeen met die van waargenomen sterrenstelsels. De gelijkenis is te danken aan de simulatie…

Door gebruik te maken van één van de krachtigste zoomlensen van de natuur heeft een internationaal team van astronomen, waaronder dr. Rychard Bouwens, mogelijk het tot op heden verste sterrenstelsel waargenomen met de Hubble-ruimtetelescoop. Dit sterrenstelsel is waargenomen zoals het er 420 miljoen…

Een internationaal team van astronomen, onder wie de in Leiden werkzame dr. Hongsheng Zhao heeft een onverwacht verband gevonden tussen de raadselachtige donkere materie en de zichtbare sterren in sterrenstelsels.

Astronomen hebben met de Hubble Ruimtetelescoop voor het eerst de vroege fase van stervorming gezien van de kern van een ellipsvormig sterrenstelsel, 3 miljard jaar na de oerknal. De groeiende kern vlamt op door het licht van miljoenen pasgeboren sterren die in razend tempo worden gevormd. Het team,…

Sterrenstelsels groeien omdat hun zwaartekracht vers gas van buiten aantrekt. Om dat proces te kunnen begrijpen kroop sterrenkundige Freeke van de Voort achter de computer en simuleerde het. Ze ontdekte dat zwarte gaten het opslokken van vers gas sterk vermindert. Promotie op 28 maart.

Een internationaal onderzoeksteam met drie Leidse astronomen heeft een sterrenstelsel gevonden uit de tijd dat het heelal nog maar 5% van zijn huidige leeftijd had. De exacte afstand van het buitengewoon heldere sterrenstelsel is met een van de Keck-telescopen op Hawaï vastgesteld op ruim 13 miljard…

Amerikaanse wetenschappers claimen het oudste sterrenstelsel ooit te hebben gevonden.

Sterrenkundigen onder leiding Pieter van Dokkum hebben een sterrenstelsel ontdekt dat vrijwel geen donkere materie bevat. Dat bewijst paradoxaal genoeg dat donkere materie echt bestaat. Het onderzoeksresultaat verschijnt deze week in Nature.

Een internationaal team van astronomen, onder wie de Leidse sterrenkundige Maciej Bilicki, heeft een enorm supercluster van sterrenstelsels ontdekt. Het supercluster was tot nu toe over het hoofd gezien omdat onze eigen Melkweg in de weg zit. De onderzoekers publiceren hun bevindingen binnenkort in…

Deze week publiceerde een internationaal team van sterrenkundigen de ontdekking van 300.000 nieuwe sterrenstelsels, geleid door hoogleraar Huub Rottgering. Samen met Vincent Icke legde hij bij De Wereld Draait Door uit wat we precies met deze grote ontdekking kunnen.

Een internationaal team van astronomen heeft tien keer zoveel super heldere sterrenstelsels waargenomen als volgens theoretische modellen mogelijk zou moeten zijn. Mede-auteur en directeur van de Sterrewacht Huub Röttgering vertelt in Wetenschap Vandaag over het onderzoek.

Ons eigen sterrenstelsel is niet in zijn eentje gevormd, maar smolt in zijn vroege jeugd samen met een ander groot stelsel. Dat schrijft een internationaal onderzoeksteam op 1 november in Nature. Laatste auteur van het artikel is de Leidse astronoom Anthony Brown.

Op een miljard lichtjaar van de aarde is een gigantisch radiobrug ontdekt die twee clusters van sterrenstelsels verbindt. Uit de gloed van deze brug zijn magnetische velden waarneembaar. Dat ontdekten astronomen, waaronder Huub Röttgering en Reinout van Weeren van de Sterrewacht Leiden, met behulp…

Twee teams van astronomen, waaronder een van de Universiteit Leiden, hebben zuurstof ontdekt in het verst bekende sterrenstelsel, JADES-GS-z14-0. Deze baanbrekende ontdekking toont aan dat sterrenstelsel veel sneller konden ontstaan in het vroege heelal dan tot nu toe gedacht.

Een internationaal team van astronomen, onder leiding van Nederland, heeft de vorming van een cluster van honderden sterrenstelsels op een afstand van 800 miljoen lichtjaar in kaart gebracht. De resultaten van dit onderzoek worden binnenkort gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Astronomy…

De vroegste sterrenstelsels in het heelal lijken op een draaikolk, vergelijkbaar met ons eigen sterrenstelsel de Melkweg. Dat ontdekte een internationaal team astronomen uit onder andere Leiden.

Met een nieuw waarnemingsinstrument, MUSE, op de Very Large Telescope in Chili, onderzocht David Carton hoe verre sterrenstelsels gas opslokken en 'vervuilen'. Dit kan leiden tot dieper inzicht in de evolutie van sterrenstelsels.

Maar liefst 72 nieuwe kandidaat-sterrenstelsels, dat is het resultaat van de diepste waarneemcampagne ooit. Een internationaal team astronomen met een grote Nederlandse en Leidse inbreng publiceert erover in tien artikelen in een speciale editie van het vakblad Astronomy & Astrophysics.

Als sterrenstelsels botsen, botsen de zwarte gaten in hun centrum dan ook om samen een supergroot zwart gat te vormen? Dat veronderstelt men wel, maar zo eenvoudig is dat niet, stelt Simon Portegies Zwart. De informaticus en sterrenkundige gaat het onderzoeken met een Vici-beurs.

Een internationaal team van astronomen, onder wie drie Leidse sterrenkundigen, hebben een sterrenstelsel ontdekt op een recordafstand van 13,4 miljard lichtjaar. Het stelsel, dat in de richting van het sterrenbeeld Grote Beer staat, is uitzonderlijk helder, waardoor het mogelijk was het op deze recordafstand…

Een internationaal team onderzoekers onder Leidse leiding heeft negen gigantische botsingen in kaart gebracht van clusters van sterrenstelsels. De botsingen vonden zeven miljard jaar geleden plaats. De onderzoekers publiceren hun bevindingen op 2 november in het vakblad Nature Astronomy.

De eerste beelden van de James Webb-telescoop onthullen mogelijk de verste sterrenstelsels die de mensheid ooit heeft gezien. ‘Het is echt ongelofelijk wat de internationale gemeenschap in de eerste twee weken sinds deze gegevens openbaar zijn allemaal al heeft gevonden’, zegt hoogleraar Extragalactische…

Sterrenkundige Jorryt Matthee won in 2018 de C.J. Kok Juryprijs voor het beste proefschrift van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. Hij slaagde erin een aantal zeldzame sterrenstelsels uit het vroege heelal op te sporen. Eén daarvan kreeg dezelfde initialen als voetbalster Cristiano Ronaldo:…

Het is gelukt om een klein stukje hemel ongekend scherp in beeld te brengen. Dat lukte op basis van radiogolven opgevangen uit de ruimte dankzij nieuwe algoritmen en enorme rekenkracht van supercomputers uit Leiden en Amsterdam. Astronomie-hoogleraar Huub Röttgering vertelt erover in New Scientist.

De schokgolf die door een van de vijf sterrenstelsels van het Kwintet van Stephan teweeggebracht wordt, is minder ontwrichtend dan verwacht. Waarschijnlijk wordt de schok gedempt door stofdeeltjes in het omringende gas. Dat blijkt uit de analyse van de eerste wetenschappelijke waarnemingen van WEAVE,…

Een Nederlands-Italiaans-Duits team van sterrenkundigen heeft een enorme gloed van radiostraling waargenomen rond een cluster van duizenden sterrenstelsels. Hiervoor richtten ze achttien nachten lang duizenden LOFAR-antennes op een gebied ter grootte van vier volle manen. Het is voor het eerst dat sterrenkundigen…

Ze vond alle studies interessant, maar koos voor Sterrenkunde. En nu ontrafelt hoogleraar Mariska Kriek de onstaansgeschiedenis van sterrenstelsels met de James Webb telescoop. KIJK-redacteur Laurien Onderwater praat met haar over haar over haar carrièrepad.

In het vroege heelal worden sterrenstelsels omhuld door een soort mist: een wolk van waterstof. Bij stelsels in het latere heelal is die mist verdwenen. Sterrenkundige Jorryt Matthee slaagde er voor het eerst in het optrekken van die mist in beeld te brengen. Promotie op 19 september.

Hoe ontstaan sterrenstelsel? Daar gaat astronoom Mariska Kriek de komende jaren onderzoek naar doen. Ze krijgt een NWO Vici-subsidie van 1.5 miljoen euro om sterrenstelsels in het vroege heelal te bestuderen. ‘Dit onderzoek gebruikt nieuwe en ongekende waarnemingen van de James Webb-ruimtetelescoop…

Een internationaal team van meer dan 200 astronomen uit 18 landen heeft honderdduizenden nooit eerder waargenomen sterrenstelsels gepubliceerd. De publicatie maakt deel uit van een project onder leiding van Leids hoogleraar Huub Röttgering. Media in binnen- en buitenland besteedden aandacht aan de o…

Rond alle vroege sterrenstelsels bevinden zich gigantische halo's van licht dat maar moeilijk kan ontsnappen. Dat ontdekte een team astronomen onder leiding van Jorryt Matthee van de Universiteit Leiden en David Sobral van de University of Lancaster.

Donkere materie vormt ongeveer tachtig procent van de totale massa in het heelal. Toch weten we nog steeds niet precies waarvan het gemaakt is. Astronoom Pavel Mancera Piña gaat op zoek naar antwoorden. Met een Veni-subsidie van NWO en de meest geavanceerde telescopen, waaronder de James Webb Space…

Jonge sterrenstelsels zijn minder rommelig dan verwacht en blijken ook al spiraalarmen, balken en ringen te bevatten. Dat stelt een internationaal team van onderzoekers onder leiding van assistant professor Jacqueline Hodge. De jonge, ver van ons vandaan staande sterrenstelsels waren tot nu toe wazige…

Een internationaal team van astronomen, met daarbij een hoofdrol voor onderzoekers van de Sterrewacht Leiden, heeft de brandstof voor het vormen van sterrenstelsels in kaart gebracht in het iconische Hubble Ultra Deep Field. De resultaten van het onderzoek zijn geaccepteerd voor publicatie in The Astrophysical…

Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie de Leidse astronomen Corentin Schreiber en Ivo Labbé, heeft een reusachtig sterrenstelsel ontdekt uit de tijd dat het heelal pas 1,6 miljard jaar jong was. Het stelsel moet kort na de oerknal extreem snel gegroeid moet zijn, wat ingaat tegen alle…

Bij diepe waarnemingen met de MUSE-spectrograaf van de Very Large Telescope van ESO zijn rond verre sterrenstelsels gigantische kosmische reservoirs van atomair waterstof ontdekt. De extreme gevoeligheid van MUSE stelde de onderzoekers in staat om deze vage waterstofwolken in het vroege heelal rechtstreeks…

Een team van onderzoekers heeft door slim gebruik van twee soorten telescopen, prachtige beelden geproduceerd van clusters van sterrenstelsels. Het levert niet alleen mooie plaatjes op, maar geeft ook meer informatie over de enorme hoeveelheden energie die vrijkomen rond superzware zwarte gaten in clusters.…

Een internationaal team van astronomen heeft een groot reservoir van heet gas ontdekt in de cluster-in-wording rond het Spinnenwebstelsel. De sterrenkundigen voorspellen, mede op basis van dat hete gas, dat de cluster-in-wording zal uitgroeien tot een van de grootste objecten in het heelal. Daardoor…