Hoe beweegt een grote zwerm vogels of een school vissen zich zo gelijktijdig voort? Volgens natuurkundigen lijkt het op een kolkende vloeistof. Toch is er een groot verschil: in tegenstelling tot de atomen in een glas water, doen de dieren het op eigen kracht. Zogeheten actieve materie, legt theoretisch…

Wim van Saarloos treedt per 1 september 2016 aan als vicepresident van de KNAW. Van Saarloos wordt daarnaast per 1 januari 2017 hoogleraar Theoretische natuurkunde aan de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden en treedt dan terug uit de Raad van Toezicht.

Dr.ir. W. (Wim) van Saarloos, directeur van de Stichting Voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM), is door de minister van OCW benoemd tot lid van de Raad van Toezicht van de Universiteit Leiden. Hij volgt per 16 juli 2014 prof.dr.mr. C.J.M. (Cees) Schuyt op.

Het bestuur van de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) heeft hoogleraar Wim van Saarloos benoemd tot directeur van de Stichting, met ingang van 1 november 2009.

Interview in Academic Stories met Daniela Kraft over zelfbouwende zachte materie, nanorobots, het belang van vrouwelijke rolmodellen in de wetenschap en de unieke vrijheid en steun die ze in haar instituut ervaart.

Een internationaal team onder leiding van Leidse astronomen heeft diverse moleculen gevonden in ruimte-ijs op de donkerste en koudste plekken van een grote stervormende wolk. Ze deden dit met behulp van de Webb-telescoop. De ontdekking laat zien dat de chemische ingrediënten voor grotere en complexe…

Astronomen, onder wie de Leidse Remo Tilanus, hebben met behulp van de Event Horizon Telescope voor het eerst magnetische velden waargenomen net buiten de waarnemingshorizon van het superzware zwarte gat in het centrum van onze Melkweg. Publicatie in Science.

Op 16 november en 6 december vinden in respectievelijk Gent en Amsterdam boeklanceringen plaats van het publieksboek "Middeleeuwse Medemensen. De clichés over de donkere eeuwen voorbij". In dit boek buigen tien jonge mediëvisten uit Nederland en Vlaanderen zich over enkele hardnekkige mythes over de…

Het LION heeft er een nieuwe universitair docent bij: Alexandre Morin. Hij doet onderzoek naar Alexandre Morin is a new associate professor at LION, who will be researching actieve materie. In de onderstaande video (in het Engels) vertelt hij over zijn werk.

Madeleine Merkx, btw-specialiste bij Deloitte en universitair docent aan de Universiteit Leiden, heeft afgelopen vrijdag de Stevensprijs 2015 gewonnen.

Daniela Kraft en haar onderzoek zijn een bekend begrip bij het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION). Beide zijn beloond met prijzen, beurzen, subsidies en frequente media-aandacht. Per 1 juli is Kraft benoemd tot hoogleraar experimentele natuurkunde, in het bijzonder in zachte en…

Alle superzware centrale zwarte gaten in sterrenstelsels blijken periodes te hebben dat ze materie uit hun nabije omgeving verorberen. Maar verder houden de overeenkomsten wel zo'n beetje op. Dat blijkt uit onderzoek van sterrenkundigen uit Groningen, Manchester, Leiden en Pretoria. Ze onderzochten…

Een stroom rijdende auto’s kan vastlopen in een file. Net zo kunnen materialen als zand, tandpasta of scheerschuim van vloeiend gedrag overgaan in een vaste, stevige toestand. Prof.dr. Martin van Hecke kan dankzij een Vici-beurs onderzoeken hoe extreem het er in de stof aan toegaat tijdens zo’n over…

De Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie heeft 9,9 miljoen euro toegekend aan vijf nieuwe onderzoeksprogramma's waar de Nederlandse natuurkunde internationaal in uitblinkt en waarbij het wetenschappelijk en maatschappelijk belang duidelijk aanwezig is. Bij drie van de vijf programma’s zijn…

Een internationaal team astronomen, onder wie Tiffany Meshkat en Matthew Kenworthy van de Universiteit Leiden, heeft een reusachtige exoplaneet ontdekt. De planeet draait op meer dan 650 maal de afstand aarde-zon rond zijn ster, wat deze planeet tot recordhouder maakt. De onderzoekers publiceren hierover…

Een overzicht van awards en prijzen die in 2019 zijn toegekend aan onze medewerkers en studenten, maar ook bijzondere benoemingen aan de Universiteit Leiden en andere instellingen.

Ruim 4.000 bezoekers genoten op zaterdag 21 september van de 7de editie van kennis- en cultuurfestival Nacht van Ontdekkingen in Leiden. Op de laatste zomeravond van het jaar genoten festivalbezoekers van meer dan 170 acts rond het thema licht en donker, dat resulteerde in een bruisende, drukke, leerzame…

Vrijwel iedereen heeft een mening over Zwarte Piet, maar wat vinden kinderen er zelf eigenlijk van? Om deze vraag te kunnen beantwoorden voert het Centrum voor Gezinsstudies van de Universiteit Leiden het onderzoek ‘Zwarte Piet door de ogen van kinderen’ uit.

Volgens de Native Americans in Noordwest Canada is de zon door First Raven, een grote, goddelijke raaf, uit een donkere doos gehaald. ‘Helemaal zo gek nog niet, zoals we zo gaan zien!’, vertelt prof.dr. Ewine van Dishoeck aan een groep bovenbouwscholieren die bij de Universiteit Leiden de PRE-Class…

De Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) heeft in totaal 16,1 miljoen euro toegekend aan zes nieuwe onderzoeksprogramma's in de Nederlandse natuurkunde.

Een team van astronomen, onder leiding van de Leidse astronoom Isabel Aleman, heeft voor het eerst een molecuul gevonden dat nodig is voor het ontstaan van water in planetaire nevels. Het onderzoek is op 17 juni gepubliceerd in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics.

Een internationaal team astronomen is getuige geweest van een nog nooit eerder waargenomen kosmisch weersverschijnsel.

Wetenschapsfinancier NWO kent bijna 19,5 miljoen euro toe aan een Nederlands cluster dat bijdraagt aan de ontwikkeling van een röntgencamera annex spectrograaf voor de nieuwe Europese ruimtetelescoop Athena. De Leidse Sterrewacht is een van de leden van het cluster.

De wetenschap wordt niet vooruit geholpen door nieuwsgierigheid, maar door opmerkzaamheid. Niet: ‘Ik zie ik zie wat jij niet ziet’, maar ‘Ik zie wat jij al lang ziet, maar niet hebt opgemerkt.’

Op 12 september heeft Michel Orrit zijn Spinozaprijs in ontvangst genomen uit handen van OCW staatssecretaris Sander Dekker in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Met de prijs is een premie gemoeid van 2,5 miljoen euro, die vrij is te besteden aan wetenschappelijk onderzoek naar keuze, en het felbegeerde…

Aminozuren zijn de bouwstenen voor het leven op aarde. Mogelijk zijn ze in de ruimte ontstaan, en via kometen en meteorieten op aarde beland. Daniël Paardekooper onderzocht een deel van deze hypothese. Promotie op 5 juli.

Hoe creëer je een onvergetelijk astronomie-uitje voor toeristen? En hoe zorg je voor leuke activiteiten die ook nog eens educatieve waarde hebben? De Astronomy & Society groep van de Leidse Sterrewacht heeft een handleiding vertaald die deze vragen beantwoordt. Het team hoopt op deze manier het grote…

Astronomen, onder wie de Leidse professoren George Miley en Huub Röttgering, hebben de APEX-telescoop ingezet om een enorm cluster van sterrenstelsels in het vroege heelal te onderzoeken. Daarbij is ontdekt dat veel van de stervorming die daarin plaatsvindt niet alleen schuilgaat achter stof, maar bovendien…

Gedupeerden zijn een rechtszaak begonnen tegen etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee. Peter Rodrigues, hoogleraar immigratierecht zegt dat etniciteit nooit het belangrijkste criterium mag zijn om iemand staande te houden en verwijst naar een eerdere uitspraak van de Hoge Raad.

Sommige soorten diepzeevissen beschikken over een ultrazwarte huid die amper licht weerkaatst. Christian Tudorache, gedragsbioloog en visfysioloog aan het Instituut Biologie Leiden, noemt het een knappe aanpassing.

Van moleculaire ping-pong tot cassave in de Amazone, en van buitenaards leven tot bijzondere antistoffen. NWO heeft aan 25 onderzoekers van de Universiteit Leiden een Veni-financiering toegekend. Met de beurs van maximaal 250.000 euro kunnen de laureaten gedurende drie jaar hun eigen onderzoeksideeën…

Natuurkundige Sense Jan van der Molen onderzoekt materialen die niet in de natuur bestaan. ‘Het is fascinerend om te zien hoe de eigenschappen van een materiaal veranderen als we het superdun weten te maken.’ Op 21 oktober spreekt hij zijn oratie uit.

Ook dit jaar waren de presentaties op het jaarlijkse slotevenement van de PRE-Classes van hoog niveau! Bleda Dühring, de keynote speaker, liet zien hoe een archeologische opgraving over het Assyrische rijk nog heel relevant is vandaag de dag. De Pre-Classers vertelden enthousiast over uiteenlopende…

Het Leidse interdisciplinaire onderzoeksprogramma SAILS bekostigt jonge interdisciplinaire wetenschappers die werken op het snijvlak van AI en andere vakgebieden. Hoe ervaren deze onderzoekers het werk?

Ter ondersteuning van het onderzoek en onderwijs beschikt het Leiden Institute of Advanced Computer Science (LIACS) over een apart Onderzoek & Onderwijs Laboratorium. Binnen deze omgeving kunnen wij apparatuur bieden die verder gaat dan normale kantoorautomatisering en productie.

James Webb life’s building blocks

Prof.dr.ir. Hans Hilgenkamp wordt per 1 september hoogleraar Experimentele natuurkunde bij de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. Het betreft een kleine deeltijdaanstelling; Hilgenkamp is en blijft ook hoogleraar bij de Universiteit Twente.

Op vrijdag 28 november wordt de eerste De Zeeuw-Van Dishoeck Afstudeerprijs voor Sterrenkunde uitgereikt. De prijs, gefinancierd vanuit het nieuwe De Zeeuw-Van Dishoeck Fonds, heeft als doel om jong talent in de astronomie te stimuleren. Job Feldbrugge, afgestudeerd in Groningen, ontvangt de prijs van…

De Nobelprijs voor Natuurkunde 2016 gaat naar David Thouless, Michael Kosterlitz en Duncan Haldane voor theoretische ontdekkingen in het veld van topologische materialen. Haldane werkte een deel van 2008 in Leiden; hij is de 14e Lorentzhoogleraar met een Nobelprijs.

Het Kamerling Onnes Gebouw (KOG), waar Heike Kamerligh Onnes in 1908 in zijn koudelab temperaturen nabij het absolute nulpunt bereikte (-269 Celcius) en waar Hendrik Lorentz en Pieter Zeeman in 1896 ontdekten dat er lichte geladen deeltjes (elektronen) in de materie rondbewegen, is erkend als ‘EPS Historic…

Kalle Torstensson en Huib Jan van Langevelde hebben met behulp van de MERLIN-radiotelescoop laten zien dat magneetvelden ook een belangrijke rol spelen bij de geboorte van zware sterren.

De natuurkundigen Carlo Beenakker en Dirk Bouwmeester spraken over kwantumverstrengeling op een mini-symposium van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Zij legden uit dat er een ‘spookachtige’ verstrengeling bestaat tussen elementaire deeltjes, en hoe we daar nuttig gebruik…

Een team van astronomen onder Nederlandse leiding heeft ontdekt dat zware sterren anders ontstaan dan hun kleine broertjes en zusjes. Waar kleine sterren vaak een geordende schijf van stof en materie om zich heen hebben, is de materiaalaanvoer bij grote sterren een chaotische puinhoop. De onderzoekers…

Quantumdynamica van mechanische systemen op nano- en microschaal leidt tot nieuwe inzichten in de fundamentele vraag hoe de klassieke natuurkunde met de quantummechanica samengaat.

Er hangen enkele donkere wolken boven de Europese subsidies voor ‘excellente’ wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s. Daarom moeten onderzoekers vooral vertellen hoe belangrijk deze beurzen zijn. Dat zei voorzitter Jean-Pierre Bourguignon van de European Research Council (ERC) donderdag 24 april tijdens…

Chemicus Sylvestre Bonnet werkt aan een methode om tumorcellen met licht te bestralen en vervolgens te bestoken met antikankermoleculen die niet werken in het donker, maar wel zeer giftig worden zodra ze met licht bestraald worden. Deze methode kan ernstige bijwerkingen in het lichaam voorkomen. Om…

Scherpe nieuwe opnamen laten opvallende structuren zien in de planeetvormende schijven rond jonge sterren. Daarover publiceren verschillende teams astronomen, onder wie Leidse sterrenkundigen Jos de Boer en Christian Ginski.

De overgang van eencelligheid naar meercellige organismen is een belangrijke stap geweest in de evolutie. Onderzoekers uit Leiden en Amsterdam ontwikkelden een wiskundig model dat mogelijk verklaart hoe meercelligheid tot stand kwam. Ze vermoeden dat cellen elkaars fouten corrigeren. Publicatie in eLife…

Astronomen van de Leidse Sterrewacht en de Universiteit van Arizona (VS) hebben met een nieuw instrument een opname van een exoplaneet gemaakt. Het instrument levert een ongeëvenaard goed contrast. De Leidse promovendus Gilles Otten presenteerde de resultaten aan de wetenschappelijke gemeenschap op…