585 zoekresultaten voor “sterren” in de Publieke website
-
Universiteit doet lichten uit tijdens Seeing Stars Leiden - Doe jij ook mee?
Kunstenaar Daan Roosegaarde wil in samenwerking met UNESCO en de Universiteit Leiden de sterren tevoorschijn laten komen tijdens Seeing Stars Leiden. De universiteit zal daarom op zondag 25 september van 22.00 tot 23.30 uur de verlichting in een groot deel van haar gebouwen uitzetten en vraagt Leidenaren…
-
Gaia-data brengt bolhoop, zwaartekrachtlenzen en planetoïden met grote precisie in kaart
Het Europese ruimtevaartagentschap (ESA) heeft een tussentijdse data release gepubliceerd van Gaia, de ruimtetelescoop die de Melkweg in 3D in kaart brengt. De eerste wetenschappelijke artikelen die vandaag zijn gepubliceerd onthullen een half miljoen sterren in de bolvormige sterrenhoop Omega Centauri,…
-
Leidse ontdekking van planeetgeboortes wereldwijd nieuws
In Duitsland, Amerika en zelfs in Vietnam: overal ter wereld werd de Leidse ontdekking gedeeld van de geboorte van twee planeten. Astronoom Sebastiaan Haffert wist met zijn team voor het eerst meerdere planeten in wording vast te leggen en publiceerde zijn bevindingen in Nature Astronomy. Een unieke…
-
Superstorm van koolmonoxide boven exoplaneet
Nederlandse astronomen onder leiding van de Leidse onderzoeker Ignas Snellen namen voor het eerst een superstorm waar in de atmosfeer van een exoplaneet. De koolmonoxide-wind bereikt snelheden van 5000 tot 10.000 kilometer per uur wanneer hij van de hete dag- naar de koude nachtzijde stroomt. Dit stond…
-
Astronomen vinden ontbrekende schakel voor herkomst water in zonnestelsels
Een internationaal team van sterrenkundigen, met daarbij ook astronomen van de Universiteit Leiden, heeft de ontbrekende schakel gevonden in het pad dat water aflegt via stervormingswolken en jonge sterren naar kometen en planeten. Ze deden dat met hulp van het ALMA-observatorium in Chili. De onderzoekers…
-
Sterrenkundigen genomineerd voor Gordon Bell-prijs voor snelste computerberekeningen
Een team van Nederlandse en Japanse astronomen, onder leiding van hoogleraar Simon Portegies Zwart, heeft een snelheid bereikt van 24,8 petaflop berekeningen per seconde op de 'Oak Ridge National Supercomputer Titan', een van 's werelds snelste supercomputers. Met deze berekening heeft het team alle…
-
Het zwarte gat in de Melkweg verorbert planetoïden
Dagelijkse flitsen bij het superzware zwarte gat in de Melkweg worden veroorzaakt doordat het zwarte gat planetoïden opslokt. Dat hebben prof. Simon Portegies Zwart en zijn promovendus Adrian Hamers aangetoond. Hiervoor hebben zij de baanevolutie van de planetoïden nabij het zwarte gat nauwkeurig berekend.…
-
Nieuwe techniek bevordert de detectie van water op exoplaneten
Astronomen hebben met behulp van de Europese Very Large Telescope (VLT) de karakteristieke spectrale vingerafdruk van watermoleculen gedetecteerd in de atmosfeer van een planeet die om een andere ster cirkelt. De detectie is te danken aan een relatief nieuwe techniek die de speurtocht naar water op…
-
Een nieuwe blik op planeetformatie
Veel hete, op de aarde lijkende planeten buiten ons eigen zonnestelsel begonnen hun leven als gasplaneten. Dat laten Leidse sterrenkundigen zien in een nieuwe online publicatie.
-
Verdampende exoplaneet doet veel stof opwaaien
Nederlandse sterrenkundigen hebben sterke aanwijzingen gevonden dat een ver weg staande exoplaneet uit elkaar valt. Een nieuwe analyse van waarnemingen van NASA’s Kepler-satelliet laat zien dat de planeet, die in minder dan 16 uur om zijn ster draait, wordt gehuld in grote hoeveelheden stof die van…
-
Vier telescopen worden één supertelescoop
Planeetvormingsgebieden, meervoudige sterren en de stofrijke schijven die superzware zwarte gaten voeden. En misschien zelfs vulkanen op de Jupitermaan Io. Al die objecten hopen wetenschappers te gaan waarnemen met de nieuwe supertelescoop MATISSE. De Leidse astronoom Walter Jaffe is onderzoeksleider…
-
Optische doorbraak voor onderzoek aan exoplaneten
Astronomen van de Leidse Sterrewacht en de Universiteit van Arizona (VS) hebben met een nieuw instrument een opname van een exoplaneet gemaakt. Het instrument levert een ongeëvenaard goed contrast. De Leidse promovendus Gilles Otten presenteerde de resultaten aan de wetenschappelijke gemeenschap op…
-
Planeetvormende schijven evolueren verrassend vergelijkbaar
Ons zonnestelsel ontstond waarschijnlijk op dezelfde manier als de meeste andere planetenstelsels bij ons in de buurt. Dat blijkt uit Duits-Oostenrijks-Nederlands onderzoek aan meer dan 870 planeetvormende schijven in de Orionwolk A. De vijf onderzoekers, onder wie drie van de Leidse Sterrewacht, publiceren…
-
Hoe sterrenstelsels zich voeden met gas
Met een nieuw waarnemingsinstrument, MUSE, op de Very Large Telescope in Chili, onderzocht David Carton hoe verre sterrenstelsels gas opslokken en 'vervuilen'. Dit kan leiden tot dieper inzicht in de evolutie van sterrenstelsels.
-
Directe waarneming van lichtste exoplaneet
Een team bestaande uit de Leidse astronomen Tiffany Meshkat en Matthew Kenworthy heeft met behulp van ESO’s Very Large Telescope een zwak object in beeld gebracht dat met een heldere ster mee beweegt. Met een geschatte massa van vier of vijf keer die van Jupiter zou het de minst zware planeet buiten…
-
Extreem verre, maar volwassen sterrenstelsels ontdekt
Sommige sterrenstelsels in het jonge heelal zijn razendsnel gegroeid, zo blijkt uit waarnemingen van een internationaal team astronomen, onder wie Caroline Straatman en Ivo Labbé van de Leidse Sterrewacht. Ze zijn, op een recordafstand van 12 miljard lichtjaar, uit de periode dat het universum zelf…
-
Reeds lang uitgeschakelde satelliet onthult massa piepjonge planeet
Voor het eerst is de massa van een net gevormde exoplaneet bepaald. Sterrenkundigen van de Universiteit Leiden gebruikten hiervoor waarnemingen van Hipparcos, een satelliet die al meer dan 25 jaar buiten werking is, in combinatie met diens huidige hypermoderne opvolger Gaia.
-
Planeetvorming biedt stof tot nadenken
Dave Lommen heeft ontdekt dat planeetvorming in een proto-planetaire schijf een verbazingwekkend homogeen proces is. Daarvoor bestudeerde hij met verschillende telescopen het stof zoals zich dat rond jonge sterren bevindt. Het onderzoek naar schijven rond jonge sterren staat centraal in “The first steps…
-
Prijzen en Subsidies 2020
Een overzicht van awards en prijzen die in 2020 zijn toegekend aan onze medewerkers en studenten, maar ook bijzondere benoemingen aan de Universiteit Leiden en andere instellingen.
-
IJzer en titanium in atmosfeer ultrahete planeet
De atmosfeer van de heetste planeet die astronomen kennen bevat ijzer en titanium in gasvorm. Dat schrijft een internationaal team van wetenschappers op 16 augustus in Nature. Eerste auteur is de in Zwitserland werkzame Jens Hoeijmakers, die is opgeleid aan de Universiteit Leiden en tevens in 2017 promoveerde…
-
Sneeuwgrens van water in beeld in planeetvormende schijf
Onderzoek met de ALMA-telescoop waaraan ook de Leidse wetenschappers John Tobin en Steven Bos meewerkten, heeft voor het eerst de sneeuwgrens van water binnen een protoplanetaire schijf in beeld gebracht. Publicatie in Nature op 14 juli
-
Nieuwste sterrendatabase toont dansende Magelhaense wolken en meer
De nieuwste sterrendatabase van ruimtetelescoop Gaia toont onder andere het samenkomen en uiteengaan van de Magelhaense wolken en de versnelling van onze zon in haar beweging door de Melkweg. Verder zijn nu van alle 330.000 sterren die zich binnen 325 lichtjaar van de aarde bevinden veel meer gegevens…
-
Leidse studenten brengen Melkweg in kaart
De Leidse sterrenkundestudenten Isabel van Vledder en Dieuwertje van der Vlugt hebben de hele Melkweg in kaart gebracht door dwergsterren te tellen. Het resultaat is het meest complete model voor de verdeling van dit soort sterren. Hun onderzoek is gepubliceerd in the Monthly Notices of the Royal Astronomical…
-
Voor het eerst methanol gevonden in een warme planeetvormende schijf
Een internationaal team van onderzoekers onder leiding van Alice Booth (Universiteit Leiden) heeft methanol ontdekt in het warme gedeelte van een planeetvormende schijf. Het methanol kan daar niet ontstaan zijn en moet uit de koude gaswolken komen waaruit de ster en de schijf zijn gevormd. Het methanol…
-
Sporen van bouwsteen van leven ontdekt rond jonge zonnen
In de nabijheid van zonachtige protosterren hebben wetenschappers licht opgevangen dat afkomstig is van het giftige gas methylisocyanaat. Als bouwsteen van biologisch belangrijke moleculen vormt het mogelijk een schakel in het ontstaan van leven.
-
Puinwolk van twee botsende ijsplaneten dimt licht moederster
Voor het eerst heeft een internationale groep astronomen de hittegloed van een botsing van twee ijzige reuzenplaneten kunnen waarnemen. Ook zagen ze hoe de door de botsing ontstane stofwolk enkele jaren later voor de moederster langs trok. Onder leiding van de Leidse astronoom Matthew Kenworthy hielden…
-
Hyperactieve sterrenstelses waargenomen in het vroege heelal
Een internationaal team van astronomen uit Leiden en de VS heeft voor de eerste keer de snelheid kunnen meten van sterren in een sterrenstelsel op een afstand van 11 miljard lichtjaar. De sterren blijken met ongeveer 1.5 miljoen km/uur bijna tweemaal zo snel door de ruimte te bewegen als de zon in ons…
-
Reusachtig sterrenstelsel in jong heelal plaatst astronomen voor raadsel
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie de Leidse astronomen Corentin Schreiber en Ivo Labbé, heeft een reusachtig sterrenstelsel ontdekt uit de tijd dat het heelal pas 1,6 miljard jaar jong was. Het stelsel moet kort na de oerknal extreem snel gegroeid moet zijn, wat ingaat tegen alle…
-
Schandaal en controverse in de Russische literatuur
Russische romans hebben altijd voor ophef gezorgd. In de podcast 'Schandaal en controverse in de Russische literatuur' bespreekt universitair hoofddocent Otto Boele samen met filmmaker en journalist Kay Mastenbroek de grootste conflicten, schandalen en intriges uit tweehonderd jaar Russische literat…
-
Podcast: Schandaal en controverse in de Russische litaratuur
Russische romans hebben altijd voor ophef gezorgd. In de podcast 'Schandaal en controverse in de Russische literatuur' bespreekt universitair hoofddocent Otto Boele samen met filmmaker en journalist Kay Mastenbroek de grootste conflicten, schandalen en intriges uit tweehonderd jaar Russische literat…
-
Spinozapremie voor Leids astronoom Xander Tielens
Astronoom Xander Tielens krijgt een Spinozapremie, de hoogste wetenschappelijke prijs van Nederland. Tielens is hoogleraar in de fysica en chemie van de ruimte tussen de sterren. In deze ruimte bestudeert hij grote en complexe, vaak organische, moleculen. De Spinozapremie bedraagt 2,5 miljoen euro.
-
Veel planetenstelsels verdampen vroegtijdig als sneeuw voor de zon
Bij de geboorte van sterren ontstaan grote stof- en gaswolken, zogenaamde circumstellaire schijven. Uit onderzoek van promovenda Francisca Concha-Ramírez blijkt dat de hevige straling van naburige sterren het stof in deze schijven snel verdampt. Die straling maakt vaak al in een vroeg stadium korte…
-
Zo worden zonnestelsels gemaakt
Scherpe nieuwe opnamen laten opvallende structuren zien in de planeetvormende schijven rond jonge sterren. Daarover publiceren verschillende teams astronomen, onder wie Leidse sterrenkundigen Jos de Boer en Christian Ginski.
-
Nieuwe generatie simulaties van sterrenstelsel-vorming op komst – Evgenii Chaikin promoveerde cum laude
Simulaties van de vorming van sterrenstelsels leveren veel meer informatie over sterrenstelsels dan een telescoop. Simulaties worden de laatste jaren steeds beter. Sterrenkundige Evgenii Chaikin leverde daaraan zo’n belangrijke bijdrage, dat hij 27 februari cum laude, met lof, promoveerde.
-
Sterrenstelsels eten zich groot aan gaswolken, maar hoe?
Een sterrenstelsel kan groeien door gas uit zijn directe omgeving naar binnen te trekken. Maar astronomen weten nog niet precies hoe dit gebeurt. Sterrenkundige Joop Schaye gaat met een Europese onderzoekssubsidie van 1,5 miljoen euro op zoek naar antwoorden.
-
ALMA zoomt in op stervormingsgebieden buiten onze Melkweg
Een internationaal team van astronomen, onder leiding van Andreas Schruba (MPE), heeft de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) gebruikt om in te zoomen op stervormingsgebieden in het nabije sterrenstelsel NGC 6822.
-
Mogelijk protoplaneet in ‘stellaire baarmoeder’ waargenomen
Waarschijnlijk hebben astronomen met ESO’s Very Large Telescope voor het eerst een planeet-in-wording waargenomen die nog in een dikke schijf van gas en stof genesteld zit. De ontdekking is gedaan door een internationaal team van astronomen, onder wie Matthew Kenworthy van de Universiteit Leiden. Indien…
-
Mariska Kriek is terug – maar nu als hoogleraar
Ze verliet Leiden na haar PhD en keert nu, 14 jaar later, terug als hoogleraar Extragalactische sterrenkunde. Mariska Kriek onderzoekt hoe sterrenstelsels ontstaan en evolueren. Én ze wacht met smart op de lancering van de nieuwe James Webb-telescoop: ‘Het coolste wat we gaan vinden, zijn dingen waar…
-
Grote vragen van de mensheid: kijkje bij PRE-Class Sterrenkunde
Volgens de Native Americans in Noordwest Canada is de zon door First Raven, een grote, goddelijke raaf, uit een donkere doos gehaald. ‘Helemaal zo gek nog niet, zoals we zo gaan zien!’, vertelt prof.dr. Ewine van Dishoeck aan een groep bovenbouwscholieren die bij de Universiteit Leiden de PRE-Class…
-
ALMA ontdekt kometenfabriek
Astronomen hebben met behulp van ALMA een gebied rond een jonge ster in beeld gebracht waar stofdeeltjes kunnen groeien. Het is voor het eerst dat zo’n ‘stofval’ duidelijk is geïdentificeerd. In een stofval kunnen minuscule stofdeeltjes in schijven rond sterren zo groot worden dat ze uiteindelijk kometen,…
-
Sterrenkijkdagen op 8 en 9 maart!
In het weekend van 8 en 9 maart is de Oude Leidse Sterrewacht geopend voor publiek! Een geweldige kans om door één van de telescopen in de koepels te kijken. Bij helder weer zijn Jupiter, de maan en zelfs twee sterbedekkingen door de maan te zien! Verder geven sterrenkundigen diverse mini-colleges,…
-
Leidse planetenexperts willen zeven ‘aardes’ verder onderzoeken
Astronomen hebben zeven aardachtige planeten ontdekt rondom een dwergster in onze Melkweg. Drie van deze planeten bevinden zich in de leefbare zone van deze ster en kunnen vloeibaar water bevatten. ‘De volgende stap is om de atmosferen te onderzoeken naar aanwijzingen voor leven. In Leiden zijn we expert…
-
Reuzensterrenstelsels groeien vanuit koude kosmische oceanen
De grootste sterrenstelsels in ons heelal halen 'voedsel' uit kosmische oceanen van koud gas en groeien zo nog verder. Dat vermoedt een internationaal team van wetenschappers met daarin twee Leidse sterrenkundigen op basis van uitgebreide waarnemingen aan het Spinnenwebstelsel. De astronomen publiceren…
-
Ewine van Dishoeck neemt prestigieuze Kavliprijs in ontvangst
Ewine van Dishoeck, hoogleraar Moleculaire astrofysica, heeft op 4 september in Oslo de Kavli-prijs in ontvangt genomen. Zij kreeg de prestigieuze prijs, bestaande uit een gouden medaille en een miljoen dollar, overhandigd door koning Harald V van Noorwegen.
-
‘Planeetvorming rondom dubbelsterren een stuk gewelddadiger dan gedacht’
De helft van alle sterren van het formaat van de zon, is onderdeel van een dubbelstersysteem. Dat betekent dat er twee bollen in het midden zijn in plaats van één. Dat maakt de zwaartekracht in dergelijke stelsels een stuk ingewikkelder. Hoogleraar Observationele Astrofysica Ignas Snellen bespreekt…
-
'Eigenlijk kijken we naar ruimtepuin' - Leidse astronomen over meteorenregen
Een vallende ster klinkt een stuk romantischer dan 'opbrandend ruimte-puin'. Toch is dat waar we naar kijken als we meteorieten zien. Wat zijn meteorieten precies, hoe kun je ze het beste spotten en hoe gevaarlijk zijn ze eigenlijk. Leidse astronomen geven toelichting in de media.
-
Duurzame sloop oude laboratoria in beeld
De Universiteit Leiden sloopt een aantal oude practicumgebouwen van de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen op een duurzame manier. De Dutch Green Building Council, een organisatie die streeft naar duurzame bouw en sloop, heeft deze aanpak beoordeeld met 4 sterren.
-
‘We keken naar een geboorte als die van onze eigen zon’
Een nieuwe ster heeft tienduizenden jaren nodig om zich te vormen. Hoe dat proces verloopt, onderzocht Leidse astronome Ewine van Dishoeck. Met de James Webb ruimtetelescoop (JWST) bestudeerde ze de ster-in-wording HH211. 'Eigenlijk keken we naar het geboorteproces van onze eigen zon, toen die nog maar…
-
'Bewoonbare' planeet ontdekt op astronomische steenworp afstand
Astronomen hebben een leefbare planeet ontdekt bij Proxima Centauri, de dichtstbijzijnde ster vanaf ons zonnestelsel. De planeet, die de naam Proxima b heeft gekregen, staat op maar 4 lichtjaar afstand van de aarde. Leidse wetenschappers leggen uit hoe de planeet ontdekt is.
-
Op zoek naar de oorsprong van het leven met 8,9 miljoen euro
Met 8,9 miljoen euro van de Deense National Research Foundation gaan de Universiteit van Aarhus en de Leidse Sterrenwacht in 2020 het Center for Interstellar Catalysis (InterCat) oprichten. Het centrum staat onder leiding van Aarhus-professor Liv Hornekær. In Leiden wordt het onderzoek verricht door…