496 zoekresultaten voor “sterren” in de Publieke website
-
Hyperactieve sterrenstelses waargenomen in het vroege heelal
Een internationaal team van astronomen uit Leiden en de VS heeft voor de eerste keer de snelheid kunnen meten van sterren in een sterrenstelsel op een afstand van 11 miljard lichtjaar. De sterren blijken met ongeveer 1.5 miljoen km/uur bijna tweemaal zo snel door de ruimte te bewegen als de zon in ons…
-
Reusachtig sterrenstelsel in jong heelal plaatst astronomen voor raadsel
Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie de Leidse astronomen Corentin Schreiber en Ivo Labbé, heeft een reusachtig sterrenstelsel ontdekt uit de tijd dat het heelal pas 1,6 miljard jaar jong was. Het stelsel moet kort na de oerknal extreem snel gegroeid moet zijn, wat ingaat tegen alle…
-
Spinozapremie voor Leids astronoom Xander Tielens
Astronoom Xander Tielens krijgt een Spinozapremie, de hoogste wetenschappelijke prijs van Nederland. Tielens is hoogleraar in de fysica en chemie van de ruimte tussen de sterren. In deze ruimte bestudeert hij grote en complexe, vaak organische, moleculen. De Spinozapremie bedraagt 2,5 miljoen euro.
-
Veel planetenstelsels verdampen vroegtijdig als sneeuw voor de zon
Bij de geboorte van sterren ontstaan grote stof- en gaswolken, zogenaamde circumstellaire schijven. Uit onderzoek van promovenda Francisca Concha-Ramírez blijkt dat de hevige straling van naburige sterren het stof in deze schijven snel verdampt. Die straling maakt vaak al in een vroeg stadium korte…
-
Zo worden zonnestelsels gemaakt
Scherpe nieuwe opnamen laten opvallende structuren zien in de planeetvormende schijven rond jonge sterren. Daarover publiceren verschillende teams astronomen, onder wie Leidse sterrenkundigen Jos de Boer en Christian Ginski.
-
Schandaal en controverse in de Russische literatuur
Russische romans hebben altijd voor ophef gezorgd. In de podcast 'Schandaal en controverse in de Russische literatuur' bespreekt universitair hoofddocent Otto Boele samen met filmmaker en journalist Kay Mastenbroek de grootste conflicten, schandalen en intriges uit tweehonderd jaar Russische literat…
-
Podcast: Schandaal en controverse in de Russische litaratuur
Russische romans hebben altijd voor ophef gezorgd. In de podcast 'Schandaal en controverse in de Russische literatuur' bespreekt universitair hoofddocent Otto Boele samen met filmmaker en journalist Kay Mastenbroek de grootste conflicten, schandalen en intriges uit tweehonderd jaar Russische literat…
-
Sterrenstelsels eten zich groot aan gaswolken, maar hoe?
Een sterrenstelsel kan groeien door gas uit zijn directe omgeving naar binnen te trekken. Maar astronomen weten nog niet precies hoe dit gebeurt. Sterrenkundige Joop Schaye gaat met een Europese onderzoekssubsidie van 1,5 miljoen euro op zoek naar antwoorden.
-
ALMA zoomt in op stervormingsgebieden buiten onze Melkweg
Een internationaal team van astronomen, onder leiding van Andreas Schruba (MPE), heeft de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) gebruikt om in te zoomen op stervormingsgebieden in het nabije sterrenstelsel NGC 6822.
-
Mogelijk protoplaneet in ‘stellaire baarmoeder’ waargenomen
Waarschijnlijk hebben astronomen met ESO’s Very Large Telescope voor het eerst een planeet-in-wording waargenomen die nog in een dikke schijf van gas en stof genesteld zit. De ontdekking is gedaan door een internationaal team van astronomen, onder wie Matthew Kenworthy van de Universiteit Leiden. Indien…
-
Mariska Kriek is terug – maar nu als hoogleraar
Ze verliet Leiden na haar PhD en keert nu, 14 jaar later, terug als hoogleraar Extragalactische sterrenkunde. Mariska Kriek onderzoekt hoe sterrenstelsels ontstaan en evolueren. Én ze wacht met smart op de lancering van de nieuwe James Webb-telescoop: ‘Het coolste wat we gaan vinden, zijn dingen waar…
-
Grote vragen van de mensheid: kijkje bij PRE-Class Sterrenkunde
Volgens de Native Americans in Noordwest Canada is de zon door First Raven, een grote, goddelijke raaf, uit een donkere doos gehaald. ‘Helemaal zo gek nog niet, zoals we zo gaan zien!’, vertelt prof.dr. Ewine van Dishoeck aan een groep bovenbouwscholieren die bij de Universiteit Leiden de PRE-Class…
-
ALMA ontdekt kometenfabriek
Astronomen hebben met behulp van ALMA een gebied rond een jonge ster in beeld gebracht waar stofdeeltjes kunnen groeien. Het is voor het eerst dat zo’n ‘stofval’ duidelijk is geïdentificeerd. In een stofval kunnen minuscule stofdeeltjes in schijven rond sterren zo groot worden dat ze uiteindelijk kometen,…
-
Sterrenkijkdagen op 8 en 9 maart!
In het weekend van 8 en 9 maart is de Oude Leidse Sterrewacht geopend voor publiek! Een geweldige kans om door één van de telescopen in de koepels te kijken. Bij helder weer zijn Jupiter, de maan en zelfs twee sterbedekkingen door de maan te zien! Verder geven sterrenkundigen diverse mini-colleges,…
-
Leidse planetenexperts willen zeven ‘aardes’ verder onderzoeken
Astronomen hebben zeven aardachtige planeten ontdekt rondom een dwergster in onze Melkweg. Drie van deze planeten bevinden zich in de leefbare zone van deze ster en kunnen vloeibaar water bevatten. ‘De volgende stap is om de atmosferen te onderzoeken naar aanwijzingen voor leven. In Leiden zijn we expert…
-
Reuzensterrenstelsels groeien vanuit koude kosmische oceanen
De grootste sterrenstelsels in ons heelal halen 'voedsel' uit kosmische oceanen van koud gas en groeien zo nog verder. Dat vermoedt een internationaal team van wetenschappers met daarin twee Leidse sterrenkundigen op basis van uitgebreide waarnemingen aan het Spinnenwebstelsel. De astronomen publiceren…
-
‘Planeetvorming rondom dubbelsterren een stuk gewelddadiger dan gedacht’
De helft van alle sterren van het formaat van de zon, is onderdeel van een dubbelstersysteem. Dat betekent dat er twee bollen in het midden zijn in plaats van één. Dat maakt de zwaartekracht in dergelijke stelsels een stuk ingewikkelder. Hoogleraar Observationele Astrofysica Ignas Snellen bespreekt…
-
'Eigenlijk kijken we naar ruimtepuin' - Leidse astronomen over meteorenregen
Een vallende ster klinkt een stuk romantischer dan 'opbrandend ruimte-puin'. Toch is dat waar we naar kijken als we meteorieten zien. Wat zijn meteorieten precies, hoe kun je ze het beste spotten en hoe gevaarlijk zijn ze eigenlijk. Leidse astronomen geven toelichting in de media.
-
Duurzame sloop oude laboratoria in beeld
De Universiteit Leiden sloopt een aantal oude practicumgebouwen van de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen op een duurzame manier. De Dutch Green Building Council, een organisatie die streeft naar duurzame bouw en sloop, heeft deze aanpak beoordeeld met 4 sterren.
-
‘We keken naar een geboorte als die van onze eigen zon’
Een nieuwe ster heeft tienduizenden jaren nodig om zich te vormen. Hoe dat proces verloopt, onderzocht Leidse astronome Ewine van Dishoeck. Met de James Webb ruimtetelescoop (JWST) bestudeerde ze de ster-in-wording HH211. 'Eigenlijk keken we naar het geboorteproces van onze eigen zon, toen die nog maar…
-
'Bewoonbare' planeet ontdekt op astronomische steenworp afstand
Astronomen hebben een leefbare planeet ontdekt bij Proxima Centauri, de dichtstbijzijnde ster vanaf ons zonnestelsel. De planeet, die de naam Proxima b heeft gekregen, staat op maar 4 lichtjaar afstand van de aarde. Leidse wetenschappers leggen uit hoe de planeet ontdekt is.
-
Op zoek naar de oorsprong van het leven met 8,9 miljoen euro
Met 8,9 miljoen euro van de Deense National Research Foundation gaan de Universiteit van Aarhus en de Leidse Sterrenwacht in 2020 het Center for Interstellar Catalysis (InterCat) oprichten. Het centrum staat onder leiding van Aarhus-professor Liv Hornekær. In Leiden wordt het onderzoek verricht door…
-
Sterrenkundigen meten eindelijk gepolariseerd licht van exoplaneet
Een internationaal team van sterrenkundigen onder Leidse leiding heeft na jaren speuren en het tarten van de grenzen van een telescoop, voor het eerst direct gepolariseerd licht opgevangen van een exoplaneet. Ze kunnen uit het licht afleiden dat er een schijf van stof en gas rond de exoplaneet draait…
-
Hubble ziet geboorte elliptisch sterrenstelsel in vroege heelal
Astronomen hebben met de Hubble Ruimtetelescoop voor het eerst de vroege fase van stervorming gezien van de kern van een ellipsvormig sterrenstelsel, 3 miljard jaar na de oerknal. De groeiende kern vlamt op door het licht van miljoenen pasgeboren sterren die in razend tempo worden gevormd. Het team,…
-
Oratie Simon Portegies Zwart, de relevantie van de computationale astrofysica
Op vrijdag 29 januari vertelde Simon Portegies Zwart tijdens zijn oratie over de relevantie van de computationale astrofysica en de rol die computers mogelijk kunnen spelen in het verbeteren van ons begrip van het universum.
-
Ewine van Dishoeck wordt Akademiehoogleraar
De KNAW kent dit jaar een Prijs Akademiehoogleraren toe aan Ewine van Dishoeck, hoogleraar moleculaire astrofysica aan de Universiteit Leiden. Van Dishoeck is de meest geciteerde moleculair astrofysicus ter wereld. Ze ontving een aantal grote prijzen, waaronder in 2000 de Spinozapremie.
-
Witte dwergen hebben magneetpoortjes
Astronomen hebben ontdekt dat het magneetveld van een witte dwerg een barrière vormt voor het opslurpen van massa van zijn begeleidende ster.
-
Tien keer zoveel super heldere sterrenstelsels als gedacht: podcast met Huub Röttgering
Een internationaal team van astronomen heeft tien keer zoveel super heldere sterrenstelsels waargenomen als volgens theoretische modellen mogelijk zou moeten zijn. Mede-auteur en directeur van de Sterrewacht Huub Röttgering vertelt in Wetenschap Vandaag over het onderzoek.
-
Zeldzame Mercuriusovergang zichtbaar met Leidse zonnekijker
Volg op maandag 9 mei in de Oude Sterrewacht hoe Mercurius tussen de aarde en de zon in schuift. De nieuwe zonnekijker geeft een onvergetelijk beeld van deze zeldzame gebeurtenis en biedt een unieke mogelijkheid om Mercurius met de grootste uitvergroting in Nederland te zien.
-
Schoolprogramma's
De Oude Sterrewacht Leiden is een van de partners van het lokale leerecosysteem Verwonder om de Hoek, een Leids onderwijsplatform dat schoolkinderen en families laat verwonderen over de wereld van Natuur, Wetenschap, Technologie en Duurzaamheid. Op deze pagina vindt u welke educatieve programma's de…
-
Telescopen
De Oude Sterrenwacht huisvest vier historische telescopen. Op deze pagina kunt u meer leren over de verschillende telescopen.
-
Van oerknal tot algoritme
Slimme algoritmes en krachtige processoren zijn voor de sterrenkunde net zo essentieel als grote telescopen. Leidse astronomen bewegen zich daarom voortdurend op het raakvlak van sterrenkunde en data science.
-
Open Dagen
Op zoek naar een Bachelor die bij jou past? Bezoek de Open Dagen van Universiteit Leiden en maak kennis met onze opleidingen in Leiden en Den Haag.
-
Anna wil nieuwe zonnestelsels wegen
Alle planeten in ons sterrenstelsel draaien in een ecliptisch vlak om de zon. Dat is niet verwonderlijk, want ons zonnestelsel is ontstaan uit een zogeheten protoplanetaire schijf. Promovenda Anna Miotello onderzocht dit soort schijven en hun invloed op de vorming van sterren en planeten. Promotie op…
-
Van sterrenstof tot leefbare planeet: publiekslezing Ewine van Dishoeck drukbezocht
Meer dan 400 geïnteresseerden zijn afgekomen op de NGL-publiekslezing van Kavli-prijswinnares Ewine van Dishoeck. ‘Wat fijn dat u in zulke grote getalen gekomen bent. Ik ben er bijna sprakeloos van, maar dat is natuurlijk niet handig vanavond!’ Gelukkig neemt van Dishoeck haar publiek een minuut later…
-
Oratie Prof.dr. Joop Schaye
De vorming van sterrenstelsels Datum: maandag 17 september Tijdstip: 16.00 uur Locatie: Academiegebouw Bij oraties wordt het togaprotocol gehanteerd.
-
Astronomen brengen spinrag van kosmisch web in kaart
Een internationaal team van astronomen van onder andere de Leidse Sterrewacht, heeft voor het eerst een stukje van het donkere, kosmisch web in kaart gebracht. Het onderzoek versterkt de hypothese dat het jonge heelal bestond uit enorme aantallen, kleine groepjes pasgevormde sterren. De astronomen publiceren…
-
Zoektocht naar het ‘zusje van de aarde’
Dankzij een Vici-beurs kan dr. Ignas Snellen onderzoek doen naar exoplaneten, planeten rond andere sterren dan onze zon. Daarmee hoopt hij uiteindelijk een stap dichterbij het antwoord te komen op de vraag: is er ander leven in het heelal?
-
Sterrenstelsels ook in het vroege heelal al manisch depressief
Het leven van sterrenstelsels wordt gekenmerkt door sterk wisselende gedragingen, waarbij ze of enorm veel nieuwe sterren vormen, of nauwelijks sterren vormen, maar niet veel daartussenin. Een nieuwe studie toont aan dat dit bipolaire gedrag, manisch of depressief, de norm blijkt te zijn in het vroege…
-
Gasschijven kantelen en krimpen in virtuele windtunnel
In een virtuele windtunnel hebben Nederlandse astronomen planeetvormende gasschijven laten kantelen en krimpen. Het onderzoek kan helpen een verklaring te vinden voor de gekantelde planeetbanen in ons eigen zonnestelsel.
-
Astronomen ontdekken wolkenbanden op nabije bruine dwerg
Bruine dwergen zijn kleiner dan een ster, maar groter dan een planeet. En ze blijken omringd te kunnen zijn door wolkenbanden. Dat ontdekte een internationaal team onderzoekers, onder wie Leidse astronomen Frans Snik, Rob van Holstein en Jos de Boer. 'Het laat zien dat deze bruine dwergen geen saaie…
-
Ontdekker van het jaar, Onderwijsprijs en lancering nieuwe website
Tijdens de nieuwjaarsreceptie op 5 januari is bekend gemaakt wie de Ontdekker van het jaar 2008 is geworden, wie de Onderwijsprijs heeft gewonnen en is door de decaan de nieuwe facultaire website gelanceerd.
-
Leidse astronomen rekenen geschiedenis Oortwolk voor het eerst helemaal door
Het is een team van Leidse astronomen gelukt om de eerste 100 miljoen jaar van de geschiedenis van de Oortwolk door te rekenen. Tot nu toe waren alleen stukjes van de geschiedenis los van elkaar bestudeerd. De wolk met zo'n 100 miljard komeetachtige objecten vormt een enorme schil aan de rand van ons…
-
Met VR-brillen en rubberen handen merken pubers hoe vatbaar ze zijn voor fake news
Onder de naam BrainTrain trekken onderzoekers van de Universiteit Leiden langs middelbare scholen om adolescenten weerbaarder te maken tegen desinformatie op nieuwsmedia en hun socials. In een bruisende les ontdekken leerlingen hoe makkelijk hun brein is te foppen. ‘Man, ik kreeg een hartaanval.’
-
Software, sterrenhopen en supercomputers
Simon Portegies Zwart, hoogleraar Computationele Sterrenkunde, gebruikt de rekenkracht van computers om de evolutie van sterren te simuleren. We praten met hem over zijn vakgebied en over de uitdagingen van het werken met enorme hoeveelheden complexe data.
-
‘Seeing Stars wordt een experiment waar heel Leiden aan meedoet’
Wat gebeurt er als alle verlichting in een groot gedeelte van de stad wordt uitgezet? Hoeveel sterren kun je zien zonder al die lichtvervuiling? Dat gaan wetenschappers, kunstenaars en inwoners van Leiden samen onderzoeken tijdens Seeing Stars Leiden, op 25 september. ‘Leiden is de ideale plek voor…
-
Sterrenstelsels opsporen uit een paar oplichtende pixels
Sterrenkundige Jorryt Matthee won in 2018 de C.J. Kok Juryprijs voor het beste proefschrift van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. Hij slaagde erin een aantal zeldzame sterrenstelsels uit het vroege heelal op te sporen. Eén daarvan kreeg dezelfde initialen als voetbalster Cristiano Ronaldo:…
-
Nieuwe afbeelding van 4,4 miljoen sterrenstelsels bevat een schat aan nieuwe ontdekkingen
Gedurende een periode van zeven jaar heeft een internationaal team van wetenschappers meer dan een kwart van de noordelijke hemel in kaart gebracht met behulp van de Low Frequency Array (LOFAR), een pan-Europese radiotelescoop. Vanuit Leiden zijn onder andere Astronoom Timothy Shimwell en Huub Röttgering…
-
Kosmische tsunami wekt comateuze sterrenstelsels
Sterrenstelsels bevinden zich vaak in een cluster. In zo'n cluster zijn ook veel slapende stelsels die al lang geen sterren meer vormen. Een internationaal team onder leiding van Andra Stroe (Universiteit Leiden) en David Sobral (Leiden en Lissabon) heeft nu ontdekt dat deze comateuze sterrenstelsels…
-
Nieuw molecuul gevonden in planetaire nevel
Een team van astronomen, onder leiding van de Leidse astronoom Isabel Aleman, heeft voor het eerst een molecuul gevonden dat nodig is voor het ontstaan van water in planetaire nevels. Het onderzoek is op 17 juni gepubliceerd in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics.