Hoe burgerparticipatie kan leiden tot hindering van bestuurlijke vernieuwing
Toegenomen burgerinvloed op beleid in gemeenten en provincies heeft voordelen, maar kent ook keerzijden zoals verzwakking van de parlementaire democratie. Promovendus Annemarie Kok en bijzonder hoogleraar Transities in de publieke sector Caspar van den Berg schrijven erover in een stuk voor Sociale Vraagstukken.
Voorstellen om individuele burgers langs de weg van gelote burgerfora een min of meer bindende invloed te geven op politieke beleids- en besluitvorming rond specifieke vraagstukken, zijn de laatste jaren positief ontvangen in diverse gemeenten en enkele provincies. Ook de Tweede Kamer en het kabinet willen ermee aan de slag. In politiek-bestuurlijk Nederland is sprake van een geleidelijk gegroeid collectief geloof in nut en noodzaak van het duchtig vernieuwen van de parlementaire democratie. Daarbij komt die vernieuwing vrijwel volledig neer op versterking van burgermacht.
Kok en van den Berg belichten twee problematische hoofdkenmerken van het beleidsdiscours over burgerparticipatie in de brede zin: samen besturen en lokaal maatwerk. De praktijk wijst inmiddels uit dat participatieve projecten vaak een grote inzet vergen van experts, averechts kunnen werken of een stille dood sterven.
Volgens Kok en van den Berg hoeft dit niet te verbazen: het is immers nooit overtuigend gebleken dat burgers, hoezeer zij soms mopperen en hoe goed opgeleid zij deels ook zijn, massaal behoefte hebben aan co-bestuur en aan onduidelijke bestuurlijke innovaties. Toch blijft de landelijke politiek heilig geloven in aanvullende democratie 'van onderop', in toenemende mate als methode om het vertrouwen in de politiek te herwinnen.
Een recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau wijst uit dat veel burgers zich realiseren dat zij te weinig kennis hebben om over ruimtelijke vraagstukken goed te kunnen oordelen. Dit rapport bevestigt de stelling dat burgers graag willen dat volksvertegenwoordigers en het kabinet regie nemen en keuzes voor hen maken. Kok en van den Berg stellen naar aanleiding van dit onderzoek dat we in Nederland geen 'groupthink' rond burgerparticipatie nodig hebben, maar een versteviging van de indirectie democratie.
Lees het volledige artikel op de website van Sociale Vraagstukken.