Bianca Boyer over waarom mensen met ADHD vaak overprikkeld zijn
Wat gebeurt er in het hoofd van iemand met ADHD? Daarover vertelt GZ-psycholoog Bianca Boyer in een tweeluik van de Podcast Psycholoog. Ze kijkt graag verder dan de symptomen in de DSM-5. ‘Die zijn slechts het topje van de ijsberg.’
Snel afgeleid zijn, impulsief gedrag en altijd dingen kwijtraken: het zijn de klassieke symptomen van iemand met ADHD. ‘Die dingen kloppen ook,’ zegt Boyer. ‘Maar er zit een heleboel onder wat dit gedrag veroorzaakt, hiervoor is weinig aandacht.’ Boyer noemt in de podcast drie oorzaken, die overigens niet bij iedereen met ADHD alledrie een rol spelen.
Vloedgolf aan prikkels
Allereerst spelen er problemen bij de executieve functies, voor in het brein. ‘Hier valt onder anderen de aandacht en het werkgeheugen onder. Als die controleprocessen niet goed werken, heb je moeite om de informatie die je nodig hebt om een taak te volbrengen, in je hoofd te houden. Hierdoor kunnen mensen met ADHD zich bijvoorbeeld lastig concentreren op repetitieve en monotone taken, of zijn ze sneller dingen kwijt.’ Ook heeft die verstoorde controleprocessen invloed op prikkelverwerking. ‘Alle prikkels die binnenkomen, zowel zintuiglijk en interne gedachten, lijken hoge prioriteit te hebben. Dat zorgt voor een vloedgolf van prikkels. Plannen en organiseren kost daarom drie keer zoveel moeite.'
Moeite met motivatie
Daarnaast heeft het brein van mensen met ADHD meer moeite om gemotiveerd te raken dan het brein van ‘neurotypische’ mensen. ‘Met name bij saaie dingen. Als ik lang iets saais moet doen, kan ik mezelf motiveren. Dat is voor iemand met ADHD ontzettend moeilijk.’ Waarom het beloningsysteem anders werkt, is nog niet duidelijk. ‘Soms hebben mensen met ADHD juist een hyperfocus, het brein is dan heel erg gemotiveerd. Maar mensen met ADHD hebben niet de afstandsbediening om van de ene naar de andere modus te gaan.’
Tijdverwerking
Tot slot wordt tijd in het brein anders verwerkt. ‘Mensen met ADHD hebben vaak moeite om tijd in te schatten. Als je tegen hen zegt: 'Je hebt tien minuten om deze taak af te maken', doet de ene dat heel rustig aan. Een ander zal juist onnodig gaan haasten en de taak afraffelen.’ Boyer noemt ook dat mensen met ADHD hierdoor ten onrechte een ongemotiveerde indruk kunnen maken op hun omgeving. ‘Als je bijvoorbeeld de tijd niet goed inschat en iemand laat wachten, denkt die ander dat je niet gemotiveerd bent. Dit kan voor mensen met ADHD heel frustrerend zijn. Het brein is niet gemotiveerd, maar het mens vaak wel.’
Luister Bianca Boyer bij de Podcast Psycholoog
Naast onderbelichte oorzaken, noemt Boyer ook eigenschappen die niet vaak worden gelinkt aan ADHD, maar wel vaak voorkomen. Bijvoorbeeld perfectionisme, moeite met emoties reguleren en de positive illusory bias. Ook vertelt ze over de alledaagse problemen waar mensen met ADHD tegenaan lopen, verschillen tussen mannen en vrouwen én de positieve kanten van ADHD, zoals creativiteit en eerlijkheid. Nieuwsgierig? Luister hier de afleveringen:
Podcast Psycholoog - ADHD (deel 1)
Podcast Psycholoog -ADHD (deel 2)