22 maart 2021

Open Access is een brede internationale beweging die streeft naar gratis en open online toegang tot wetenschappelijke informatie. Een publicatie wordt gedefinieerd als ‘Open Access’ wanneer er geen financiële, wettelijke of technische belemmeringen zijn om toegang te krijgen.

De Universiteit Leiden omarmt Open Access. Door de Leidse publicaties Open Access beschikbaar te maken wordt de wereldwijde zichtbaarheid en toegankelijkheid van het Leidse onderzoek vergroot. Meer dan de helft van de peer-reviewed artikelen van de Universiteit Leiden wordt inmiddels dan ook Open Access beschikbaar gesteld.

Aan alle onderzoekers wordt nu gevraagd om hun publicaties met een Leidse affiliatie Open Access te maken door middel van een upload in Scholarly Publications. Het uploaden in Scholarly Publications kan door in LUCRIS de optie ‘ ‘upload to the Leiden Repository’ aan te vinken.

Hoe kun je Open Access publiceren?

Er zijn vier routes voor het publiceren van Open access:

1. Diamant Open Access: je publiceert in een volledig Open Access tijdschrift of platform dat geen publicatiekosten (APC’s) in rekening brengt.
    
2. Goud Open Access: je publiceert in een volledig Open Access tijdschrift. De publicatie is direct vrij toegankelijk. Bij deze tijdschriften worden publicatiekosten (APC’s) in rekening gebracht bij de auteur. Bij veel onderzoeksfinanciers kunnen deze APC’s worden opgenomen in de subsidiebegroting.
    
3. Hybride Open Access: je publiceert in een traditioneel abonnementstijdschrift dat Open Access publicatie aanbiedt voor individuele artikelen tegen betaling. Deze artikelen worden Open Access als er een publicatievergoeding betaald is aan de uitgever.
    
4. Groen Open Access: je publiceert in een traditioneel abonnementstijdschrift en vervolgens mag je een versie van de publicatie laten archiveren in de universitaire repository (via LUCRIS). Soms bedingen uitgevers een embargoperiode, waarbinnen het artikel alleen in het tijdschrift te lezen is.

Onderzoekers van de Universiteit Leiden kunnen profiteren van de overeenkomsten die gesloten zijn met tijdschriften. Wil je weten in welke tijdschriften je gratis of met korting kunt publiceren? Raadpleeg dan de Journal Browser. Je kunt in deze catalogus checken of er met jouw favoriete tijdschriften een deal is afgesloten.

Amendement Taverne

In 2019 is de landelijke pilot Taverne door de Nederlandse universiteiten gestart om Open Access een extra impuls te geven. Op grond van het artikel 25fa van de Auteurswet (amendement Taverne) mogen onderzoekers de uitgeversversie van hun wetenschappelijke artikelen toch beschikbaar stellen via Open Access na verloop van een redelijke termijn na de eerste publicatie (6 maanden).

Al het werk dat gedurende een aanstelling bij de Universiteit Leiden is gepubliceerd, kan ondanks restricties van uitgevers via het amendement Taverne beschikbaar worden gesteld. Hier zitten wel enkele voorwaarden aan:

• Er is een arbeidsovereenkomst met de Universiteit Leiden.

• De publicatie is geheel of gedeeltelijk met publiek geld gefinancierd.

• De publicatie is gericht op een wetenschappelijk of professioneel publiek.

• De publicatie is één van de volgende types in LUCRIS: ‘Annotation’ , ‘Article Journal’, ‘Book Chapter’, ‘Book Review’ en ‘Conference Paper’.

Wat doe je als er een publishing fee is, maar je geen budget hebt?

Vanwege de regelingen tussen uitgevers en de universiteiten is al veel Open Access. Soms is er nog geen regeling en dan moet er in de subsidie aanvraag een bedrag worden opgenomen. Mocht dat niet mogelijk zijn of als je andere vragen hebt, neem dan contact op met de instituutsmanager.

Publicaties invoeren

Het secretariaat blijft de publicaties invoeren. De afgelopen jaren gebeurde dat meestal na afloop van een kalenderjaar. Vanwege de nieuwe Open Access afspraken zal het secretariaat dat veel regelmatiger gaan doen. Stuur daarom je publicatie direct na uitgave na het secretariaat.

Wil je liever zelf je publicatie uploaden dan kan dat ook. Binnenkort volgt hiervoor een stappenplan.

Publicaties Open Access maken

Publicaties die al Open Access zijn kunnen direct na publicatie zonder embargo worden geüpload in Scholarly Publications (via LUCRIS). Bij andere publicaties moet een embargoperiode van 6 maanden worden ingesteld. Na verloop van deze periode zal de publicatie automatisch Open Access worden. Welke versie geüpload kan worden hangt af van een aantal voorwaarden en mogelijkheden:

• De publicatie is al Open Access. De uitgeversversie van de publicatie kan zonder embargo geüpload worden in Scholarly Publications.
   
• De publicatie is nog niet Open access. Bekijk hierboven of je voldoet aan de voorwaarden van artikel 25fa van de auteurswet (dat zal in de meeste gevallen zo zijn). Zo ja, dan kan deze worden geüpload met een embargo van 6 maanden.
   
• De publicatie is niet Open Access en je kunt geen gebruik maken van de voorwaarden van artikel 25fa van de Auteurswet. De publicatie kan nog steeds Open Access gemaakt worden door gebruik te maken van Scholarly Publications. Voor de publicatie gelden de afspraken die gemaakt zijn met de uitgever. Indien er geen afspraken gemaakt zijn met de uitgever kan nagevraagd worden welke versie via Scholarly Publications beschikbaar mag worden gesteld en of er sprake is van een embargotermijn.

Open Access coaching

Het Open Access team van het Centre for Digital Scholarship geeft advies, presentaties, workshops en beantwoordt vragen over Open Access via: openaccess@library.leidenuniv.nl. Ook is er veel informatie te vinden over Open Access via de website van de Universiteit Leiden.