Ester van der Voet benoemd tot hoogleraar Duurzaam grondstofgebruik
De energietransitie is al een enorme uitdaging voor de samenleving, maar duurzaam grondstofgebruik is nog ingewikkelder. Toch is die minstens zo urgent. Ester van der Voet werkt er al decennia aan, onder meer binnen de Verenigde Naties. Per 1 februari is ze hoogleraar bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden (CML).
Metalen in elektronica worden schaars. Staal en beton veroorzaken enorme uitstoot van broeikasgassen bij de huidige productiemethoden. Plastic komt na gebruik in alle hoeken en gaten van ecosystemen terecht. Het is bekend sinds het rapport van de Club van Rome, 1972 dus. Dat Van der Voet precies vijftig jaar later pas de eerste Nederlandse leerstoel op dat gebied bekleedt, stemt haar gelukkig niet cynisch. 'Deze dingen gaan nu eenmaal langzaam, daar doe je niets aan.'
Bekend gezicht
Aan haar ligt het niet. Ze vraagt er aandacht voor sinds begin jaren negentig. Volgens CML-directeur Arnold Tukker is Van der Voet al jaren wereldwijd een bekend gezicht, bijvoorbeeld als lid van het International Resource Panel van de VN, de evenknie van het bekende klimaatpanel IPCC. 'Ook voor het Nederlandse Planbureau voor de Leefomgeving leverde ze cruciale bijdragen aan de Integrale Circulaire Economie Rapportage. Van der Voet ontwikkelt methoden voor materiaalstroom-analyse en stelt scenario’s op voor grondstofgebruik. Ze zet wetenschap om in informatie die er nationaal en internationaal politiek tot op het hoogste niveau toe doet.'
Botsende duurzaamheidsdoelen
Waarom is het zo moeilijk om ons leven te beteren op grondstofgebied? Van der Voet: 'De duurzaamheidsdoelen van de VN gaan enerzijds over een schoner milieu en bescherming van natuur en klimaat. Dat betekent dat het grondstofgebruik omlaag moet. Anderzijds is ook het uitbannen van armoede zo'n doel. Dat botst soms. In veel gebieden in bijvoorbeeld Afrika en India is nog helemaal geen infrastructuur of goede huisvesting. Om die te realiseren, zijn juist enorm veel grondstoffen nodig. Het denken daarover staat nog in de kinderschoenen.'
We laten veel koper liggen
Dé oplossing heeft Van der Voet niet, maar de circulaire economie vindt ze een goed idee. 'Wat al uit de grond is gehaald, daar moet je het mee doen.' Ze ziet veel dat beter kan. Neem oude elektriciteitskabels in woonwijken. 'Die laten we liggen, terwijl we al dat koper ook opnieuw kunnen gebruiken.'
De stad kun je in feite beschouwen als een mijn, en naar die stedelijke mijn doet Van der Voet veel onderzoek. 'We weten veel over winning en productie, maar nog te weinig over de gebruiksfase en wat er daarna overblijft, en hoe we materialen kunnen terugwinnen en hergebruiken.'
125 studenten per jaar
Vooruitgang is er ook. 'We moeten nu van de EU bijhouden hoeveel elektronisch afval we produceren. Recycling komt op gang. Je kunt je oude telefoon inleveren bij Wecycle, al liggen er ook nog veel bij mensen in de la: slapende voorraden.'
De belangstelling voor het onderwerp groeit. Met de drie vakken die Van der Voet doceert, doen jaarlijks in totaal 125 studenten mee. 'Eigenlijk willen er meer studenten deelnemen, er is meer belangstelling voor dan we aankunnen.'
Tekst: Rianne Lindhout