Nieuwe hoogleraar kunstgeschiedenis Minna Valjakka: 'Kunst leert ons meer dan je zou denken'
Per 1 januari is Minna Valjakka benoemd tot hoogleraar Hedendaagse Kunstgeschiedenis en Theorie vanuit globaal perspectief. Valjakka ziet haar benoeming als 'uiterst actueel' vanwege de discussies over de dekolonisatie van de kunsten: 'Kunst leert ons niet alleen over de kunst, maar ook over hedendaagse kwesties en situaties.'
Ze noemt haar nieuwe positie een geweldige kans om het debat over hedendaagse kwesties te ondersteunen en eraan bij te dragen. 'De toekomst zal steeds multicultureler worden. En dan hebben we ook nog de milieucrisis, de COVID-19-pandemie en sociale onrechtvaardigheden,' somt ze op. 'Dit soort urgenties bieden een kans voor de hedendaagse kunsten om ons te helpen bruggen te slaan. Hoe we bijvoorbeeld in Midden-Europa tegen de milieucrisis aankijken, verschilt van hoe mensen die in de buurt van de Noordpool wonen, er tegenaan kijken. ' Door het analyseren van kunst kunnen deze verschillen in beeld gebracht worden en begrepen worden, aldus Valjakka.
Samenwerken voor de toekomst
In haar nieuwe baan bij de Universiteit Leiden hoopt Valjakka dergelijke problemen interdisciplinair te benaderen. 'Ik waardeer de interdisciplinaire aanpak en expertise op zoveel gebieden van de Universiteit Leiden. Ik kijk er dan ook naar uit om te zien wat voor samenwerkingen er mogelijk zijn met mijn nieuwe collega's in verschillende disciplines en bij verschillende instellingen. Ik geloof oprecht dat we interdisciplinair onderzoek nodig hebben om aan de toekomst te bouwen', vertelt ze.
Invloed van iemands culturele waarden
In die lijn wil ze haar studenten ook helpen om meer vaardigheden te ontwikkelen dan alleen kennis over hedendaagse kunst. 'Ik hoop kritisch denken, openheid van geest en het vermogen om van perspectief te veranderen te stimuleren. Ik zal studenten aanmoedigen om zich meer bewust te worden van de waarden, normen en ethiek waarmee ze zijn opgegroeid, zodat ze vanuit die basis kunnen begrijpen hoe verschillende culturen verschillende perspectieven kunnen hebben’, zegt Valjakka. Ze benadrukt dat dit van belang is bij kunstgeschiedenis, omdat de manier waarop mensen kunst interpreteren nauw verbonden is met hun culturele waarden.
Valjakka merkte bijvoorbeeld dat ze als Fin ontroerd was door kunstwerken met geluid over smeltend ijs en water van de Japanse kunstenaar Yoichi Kamimura. Het liet haar inzien hoeveel er op het spel staan, al is dat voor buitenstaanders niet meteen even duidelijk. ‘We hebben al die verschillende geluiden van en woorden voor sneeuw en water. Als we geen ijs meer hebben, zullen deze woorden totaal betekenisloos worden en verdwijnen voor toekomstige generaties.’ Bewust van haar eigen perceptie op kunstwerken, hoopt de hoogleraar deze vaardigheid ook aan haar studenten mee te geven. 'We moeten ons dus bewust zijn van verschillende kaders en percepties om te kunnen begrijpen waarom een kunstwerk verschillende emoties bij mensen kan oproepen, en dat geldt natuurlijk ook voor onszelf. Ik wil dat mijn studenten verder kijken dan de westerse wereld.'
Na haar master in Oost-Aziëstudies aan de Universiteit van Helsinki, promoveerde Valjakka aan dezelfde instelling in de kunstgeschiedenis. Daarna won ze verschillende onderzoeksbeurzen en fellowships, waarvan er een verbonden was aan het Asia Research Institute van de National University of Singapore. Valjakka keerde terug naar Helsinki om tot december 2021 te werken als hoofddocent kunstgeschiedenis en als research fellow van de Academia of Finland.