Meer empathie voor dieren door meer kennis
‘Dieren hebben emoties. Ze zijn intelligent en moeten gerespecteerd worden en ook beschermd’, vindt Mariska Kret. Daar moest nodig een boek over geschreven worden en dat heeft de Leidse hoogleraar cognitieve psychologie Kret dan maar zelf gedaan. ‘Tussen glimlach en grimas’ lijkt te voorzien in een behoefte, gezien de aandacht in diverse media.
‘Veel mensen hebben maar weinig kennis over dieren en hun emoties. Dan hoor ik in de dierentuin een vader tegen zijn kind zeggen: ‘kijk de chimpansees zijn aan het vechten, terwijl de gorilla’s aan het spelen zijn. Dat is jammer’, zegt Mariska Kret. ‘Ik zie het als mijn taak om meer kennis naar buiten te brengen. En dan niet alleen in de wereld van de wetenschap maar ook voor mensen die natuurfilms op tv kijken, een dierentuin bezoeken of een populair wetenschappelijk boek lezen.’
Veel meer informatie
Zo’n boek heeft Kret nu geschreven. In ‘Tussen glimlach en grimas’ plaatst ze haar eigen werk in de context van de bestaande wetenschappelijke literatuur. Haar boek bevat een literatuurlijst en een notenapparaat, maar voor wie is dat precies bedoeld? ‘Dat is voor de geïnteresseerde lezer die zo achter een zinnetje verscholen informatie vindt via een verwijzing naar een wetenschappelijk artikel. In een populair wetenschappelijk boek gaat zo veel meer informatie dan in een wetenschappelijk artikel! Dat was bij het schrijven ervan wel even wennen.'
Emoties van mensen en apen
Haar eerste kennismaking met psychologie was Klinische psychologie, maar al snel vond Kret cognitieve psychologie steeds interessanter. De interesse in apen ontstond aan het einde van haar promotietraject tijdens een summerschool over ‘The Biology of Social Cognition'. Onder de aanwezigen bevond zich een klein clubje met grote namen, onder wie Tetsuro Matsuzawa, de Japanse Frans de Waal. 'Door Matsuzawa's lezing over chimpansees en de evolutie van cognitie raakte ik geïnspireerd. Zo kwam ik op het idee om mensen met apen te vergelijken en dan speciaal de emoties. Ik kreeg een subsidie voor mijn postdoc-project in Japan en ben vertrokken naar Kyoto voor onderzoek met chimpansees.’
Chimpansees in Artis
‘Ik had vroeger nooit kunnen bedenken dat ik diergedrag zou willen bestuderen, sowieso niet dat onderzoek doen tot de mogelijkheden behoorde. Mijn Vidi-project gaat over autisme en sociale angst en hoe patienten emoties uiten en herkennen. Mijn ERC starting-project richt zich meer op de vergelijkende psychologie met emotie als centraal thema.’ Daarvoor heeft ze met haar collega Karline Janmaat in de dierentuin Artis in Amsterdam een samenwerking op touw gezet. ‘Karline heeft expertise in het observeren van het gedrag van dieren en mensen, onder andere in Congo Brazzaville, terwijl ik meer ben van het experimentele design, de computertechnieken en de onderliggende mechanismen. We vullen elkaar perfect aan en doen nu samen in Artis eye-tracking onderzoek bij de chimpansees, met mijn PhD Evy van Berlo als postdoc-onderzoeker bij Karline.'
Internationale partners
Met evenveel enthousiasme vertelt Kret over haar samenwerking met internationale partners. Die krijgen allemaal een omschrijving in haar boek. In Durham werkt ze samen met Zanna Clay, voormalig postdoc van de wereldwijd bekende bioloog Frans de Waal. Ze vindt Akihiro Tanaka van de Universiteit van Tokio interessant vanwege de expertise in cross-cultureel onderzoek. In Italië treft ze in Marco Tamietto een maatje met belangstelling voor de rol van bewustzijn bij emoties en emotieherkenning. In Duitsland match ze met het onderzoek van psychiater Katja Koelkebeck. Samenwerken gaat zelfs verder dan onderzoek naar emoties in mens en dier, want Kret neemt ook deel in het onderzoeksproject ‘social robotics’ voor emotie en emotieherkenning.
Empathie voor dieren
‘Ik zit al 12 jaar in de apen en ben gek op dieren’, lacht Kret met twee krijsende parkieten op de achtergrond. Als dierenvriend is ze in haar element op de kinderboerderij tijdens een opname voor het populair wetenschappelijk tv-programma Atlas. Ook met mensen kan ze uit de voeten blijkt bij Arjen Lubach. ‘Wil je erover praten’ vraagt Kret ad rem met een knipoog naar de klinische psychologie. ‘De natuur is hard, zeggen ze altijd, maar dan de mensen in deze tijd van oorlog in Oekraïne. Ik hoop dat mensen tenminste voor dieren wat meer empathie opbrengen, als ze wat meer kennis hebben.' Daar draagt ze aan bij met haar boek over uitingen van emotie in mens en dier. ‘Mijn parkieten zijn me aan het roepen’, begint ze een gesprek met de parkieten in parkietentaal.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of