Vici-beurs voor Anouk de Koning voor onderzoek naar de verzorgingsstaat 2.0
Door heel Europa worden buurten, scholen en gemeenschapscentra omgevormd tot living labs waar geëxperimenteerd wordt met de verzorgingsstaat. De Leidse cultureel antropoloog Anouk de Koning ontvangt een Vici-onderzoekssubsidie voor het onderzoeksproject ‘De verzorgingsstaat 2.0: Experimenten in staat en samenleving’ om te bestuderen wat voor sociaal-politieke toekomst dergelijke experimenten uitstippelen.
De afgelopen tien jaar heeft De Koning onderzoek gedaan naar het Amsterdamse welzijnslandschap, en leidde ze een Europees project dat naging hoe het nieuwe, diverse Europa vorm kreeg in ontmoetingen tussen migrantenouders en sociale professionals. Met deze Vici subsidie kan de antropoloog onderzoeken hoe in Europa de verzorgingsstaat opnieuw vormgegeven wordt op lokaal niveau. Dit doet ze door middel van vergelijkend, diepgravend etnografisch onderzoek naar vernieuwende welzijnsprojecten in Amsterdam, Liverpool, Marseille en Athene.
De rol van verbeelding
Bij dergelijke experimenten zijn vaak verschillende partijen betrokken: overheid, burgers en maatschappelijke partners. De Konings onderzoek zal zich onder andere richten op de rol van verbeelding. De Koning: ‘Vernieuwende sociale projecten zijn vaak een voorbode van wat er in de toekomst gaat gebeuren. Dat potentieel van sociale experimenten die door de staat worden gesteund, wordt nu nog te weinig bestudeerd. Met dit project hoop ik inzichtelijk te maken hoe nieuwe sociaal-politieke verhoudingen in Europa in de praktijk worden vormgegeven.’
Een antropologische blik
De verzorgingsstaat is een onderwerp dat meestal door sociologen, bestuurskundigen of politicologen wordt onderzocht. Door te kijken naar de manier waarop de overheid letterlijk gemaakt en verbeeld wordt in welzijnsexperimenten, benadert De Koning de verzorgingsstaat vanuit een antropologisch perspectief. ‘De kloof tussen burgers en overheid wordt steeds groter in Nederland. De regering wil een participatiemaatschappij maar heeft moeite om burgers echt te bereiken en betrekken. De uitkomsten van een vergelijkende analyse van heel verschillende lokale ervaringen met welzijnsexperimenten kan beleidsambtenaren en sociale professionals een spiegel voorhouden en inspiratie bieden.’ De Koning wil begrijpen hoe de overheid, en relaties tussen burger en overheid, in de praktijk tot stand komen op plekken met specifieke politieke tradities en binnen de grenzen van nationaal en lokaal beleid. Ze vraagt zich af wie bij deze experimenten betrokken worden, en op welke manier. Welke groep is de oplossing, verdient aandacht, en wie is juist een probleem? Reproduceren deze experimenten bestaande klasse, etnische en genderongelijkheid, of overstijgen ze die juist?
Kennis publiek inzichtelijk maken
Naast een bijdrage aan de kennis van Europese verzorgingsstaten hoopt De Koning ook bij te dragen aan het publieke debat over de toekomst van Europa, en wil ze de opgedane kennis inzichtelijk maken voor iedereen, niet alleen de academische wereld. ‘Een substantieel deel van het subsidiebudget is gereserveerd om de kennis de we opdoen voor een groot publiek inzichtelijk te maken. Ik zou het geweldig vinden als er aan het eind een mooie documentaire gemaakt wordt. En dat we daar dan met mensen over in gesprek kunnen gaan.’
Illustraties: opticnerve.nl
De Vici beurs is een van de grootste wetenschappelijke beurzen van Nederland en wordt jaarlijks uitgereikt door de NWO. De beurs is bedoeld voor senior onderzoekers. Anouk de Koning krijgt een beurs van 1.500.000 euro en is één van de drie Leidse wetenschappers aan wie de Vici is toegereikt uit de 2021 aanvragen. In totaal werden er 306 aanvragen gedaan.