Tien adviezen voor het maken van impact: ‘Welke lastige dilemma’s komen daarbij kijken?’
In de brochure ‘Wetenschap met de ramen wijd open’ geven acht hoogleraren in de sociale en geesteswetenschappen advies aan collega’s die impact willen maken met hun onderzoek. Onder hen zijn de Leidse hoogleraren Andrea Evers en Leo Lucassen. De brochure, een uitgave van de Sociaal-Wetenschappelijke Raad van de KNAW, is online gratis beschikbaar.
De adviezen komen voort uit een conferentie over impact, vertelt hoogleraar gezondheidspsychologie Andrea Evers. 'Dit was zo relevant, dat we de resultaten verder wilden verspreiden. Het is vooral bedoeld als een hulpmiddel voor jonge onderzoekers. Iedereen wil impact maken, maar hoe doe je dat eigenlijk? En welke lastige dilemma's komen daarbij kijken?'
Impact maken gaat niet snel
Jonge wetenschappers staan er vaak alleen voor als ze met maatschappelijke impact van hun onderzoek bezig zijn, ziet Evers. 'Je wil graag maatschappelijke impact maken, maar je wordt er niet voor opgeleid om je tot de maatschappij en de media te richten. Dat is eigenlijk heel gek, want iedereen verwacht het wel van wetenschappers.'
Een van de belangrijkste lessen is volgens Evers dat impact maken niet snel gaat. 'Als je met partners in de maatschappij werkt die niet jouw taal spreken, betekent dat per definitie een cultuurverschil. Ga er maar vanuit dat je een extra stapje moet zetten, en dat het even kan duren. Impact is niet te voorspellen. Soms roep je al tientallen jaren hetzelfde, maar is de tijdgeest er ineens klaar voor. Je bent plotseling hip en iedereen komt op je af.'
Impact kan ook ongewenste vormen aannemen, waarschuwt Evers. 'Het kan als een boemerang terugkomen. Ik had een keer iets gezegd over mijn eigen onderzoek in een interview. Door een hele degelijke krant werd één zin daaruit op Twitter gezet. Dat werd door de betreffende patiëntenvereniging opgevat op een manier die totaal niet zo was bedoeld. Het gaat dan zijn eigen leven leiden. Op zo'n moment moet je weerbaar zijn en je niet meteen laten omwaaien.'
'Beschouw het niet als corvee erbij, dan doe je iets niet goed.'
Medeauteur en hoogleraar arbeids- en migratiegeschiedenis Leo Lucassen ziet dat jonge wetenschappers ontzettend graag impact willen maken. ‘Velen van hen doen dat heel goed. Maar je hoort ook regelmatig de verzuchting “moet dat er ook nog bij?” Veel onderzoekers lopen al op hun tandvlees. Voor hen biedt deze brochure antwoorden.’ Zijn advies? ‘Zie het niet als nóg iets wat erbij komt, maar probeer het te integreren in het werk dat je toch al doet. Beschouw het niet als corvee erbij, dan doe je iets niet goed.’
Bezig zijn met impact creëren, zorgt voor nieuwe inzichten, zo is de ervaring van Lucassen. 'Als je populariserend werkt, moet je nog eens ontzettend goed nadenken hoe het eigenlijk zit. Dat heeft vaak een nuttig feedback-effect voor de wetenschappelijke kant.'
Tegengas
Lucassen mengt zich regelmatig in het debat over migratie en ervaart ook de negatieve kanten van impact maken. ‘Als het gaat om onderwerpen waar veel maatschappelijke discussie over is, zoals migratie, milieu, gender, moet je je voorbereiden op tegengas. Dat is niet altijd even leuk. Zeker met de opkomst van sociale media is dat enorm toegenomen. Als je je daar niet goed op voorbereidt, kan het rauw op je dak vallen. Realiseer je dat, en weet dat je dat soort reacties kan krijgen. Je moet er niet naïef ingaan.’
De brochure ‘Wetenschap met de ramen wijd open’ is gratis te downloaden op de website van de KNAW.
Tekst: Tom Janssen
Foto: iStock