Inflatie - een leeslijst
In 2022 werd iedere euro in Nederland ongeveer 10% minder waard, prijsstijgingen vergelijkbaar met de stagflatie-periode van de jaren 1970. In hetzelfde jaar halveerde de waarde van de Argentijnse peso, terwijl prijzen in China slechts met 2% stegen. Hoe goed begrijpen we de economische mechanismen achter inflatie? Is inflatie te controleren? En welke lessen kunnen we trekken uit het verleden?
Deze leeslijst bevat doorwrochte wetenschappelijke werken over monetair beleid die inzicht kunnen geven in de economische oorzaken en gevolgen van inflatie. Maar de gevolgen van inflatie zijn veel breder dan alleen economisch. Crises als het gevolg van inflatie, of zelfs hyperinflatie, hebben voor grote culturele en sociale opschudding gezorgd. Hoe verwerkten Duitsers de hyperinflatie van de late jaren 1920? En hoe ging Zimbabwe vanaf 2007 om met de langdurige periode van inflatie? De economische discussie rond inflatie heeft ook een belangrijk politiek component. Het zou in een geglobaliseerde economie met data gedreven centraal bancair beleid toch niet meer zo mis moeten gaan?
De boeken in deze leeslijst zijn stuk voor stuk te lenen bij de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL). Volg om het boek te lenen de link onder de titel van het boek. De UBL heeft nog veel meer boeken die iets te maken hebben met inflatie. Zoek zelf eens op titel, auteur of trefwoord in de Catalogus.
P. Bernholz, Monetary regimes and inflation: history, economic and political relationships
2015
Waardoor wordt inflatie veroorzaakt, wat zijn haar gevolgen en wat kunnen overheden doen om inflatie te beperken? Om deze vragen te beantwoorden biedt Peter Bernholz een historisch overzicht van gematigde tot extreme inflatie sinds de antieke oudheid. Hij gaat specifiek in op dertig voorbeelden van hyperinflatie in de negentiende en twintigste eeuw en stelt patronen vast die telkens weer optreden in tijden van hyperinflatie. Hij toont dat hyperinflatie onder andere veroorzaakt wordt door overheden die grote begrotingstekorten aangaan, wat leidt tot geldontwaarding en verstoring van wisselkoersen. Anderzijds hebben overheden ook het vermogen om hyperinflatie te voorkomen of te beëindigen. En dat geldt ook voor gematigde of hoge inflatie. Bernholz kent daarbij een centrale rol toe aan de onafhankelijkheid van centrale banken en vaste wisselkoersen. Door een overzicht te geven van de geschiedenis van inflatie, patronen te vinden in historische voorbeelden en te focussen op de rol van overheden bij het veroorzaken of beteugelen van inflatie, levert Bernholz een goed startpunt voor mensen die meer willen weten over de oorzaken, geschiedenis en effecten van inflatie.
C.M. Reinhart & K.S. Rogoff, This Time Is Different: Eight Centuries Of Financial Folly
2009
De tijden veranderen, de locaties zijn verschillend en de betrokkenen komen en gaan, maar financiële crises zijn door de eeuwen heen in verschijningsvorm ongeveer hetzelfde gebleven. Deze these van vooraanstaande economen Reinhart en Rogoff is gestoeld op een enorme hoeveelheid data, die crises van middeleeuwse muntontwaardingen tot de kredietcrisis in 2008 beslaat. Het boek legt door middel van doortastende data-analyse tot noch toe verborgen macro-economische processen bloot, maar delft voor verdere uitleg ook in geschiedenis, politiek en psychologie. Het gebeurt niet vaak dat een doorwrocht wetenschappelijk werk vol grafieken en empirisch bewijs het schopt tot bestseller, maar de drang naar uitleg na de crisis van 2008, gaf deze studie alle aandacht die het verdiende.
G. Kararach & R.O. Otieno, Economic Management in a Hyperinflationary Environment: The Political Economy of Zimbabwe, 1980 – 2008
2016
Na de crisis van 1929 in Duitsland, is de economische crisis Zimbabwe misschien wel het meest bekende voorbeeld van hyperinflatie. Aan het einde van het eerste decennium van het nieuwe milennium verloor geld er al binnen enkele dagen zijn waarde en verergerde de hyperinflatie zodanig dat er al vrij snel niet voldoende ruimte meer was om alle nullen op de biljetten af te drukken. Deze crisis is de focus van dit boek, maar in plaats van de nadruk te leggen op de oorzaken van hyperinflatie, geeft Economic Management in a Hyperinflationary Environment een overzicht van hoe de verschillende economische actoren in Zimbabwe zich aanpasten aan de crisis en deze al dan niet doorstonden. Het boek begint met een toegankelijke samenvatting van de politieke economie van Zimbabwe, vanaf haar onafhankelijkheid tot aan 2008. In de daaropvolgende hoofdstukken wordt er in meer detail een analyse gemaakt van de verschillende sectoren van de Zimbabwaanse economie. Dit werk geeft zo een indruk van de impact die hyperinflatie kan hebben, aan de hand van reacties uit de publieke en private sector – maar ook huishoudens. Het boek is een echte aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de effecten van hyperinflatie op de maatschappij.
B. Bernanke, T. Laubach, F.S. Mishkin, & A.S. Posen, Inflation Targeting: Lessons from the International Experience
1999
Hoe zouden overheden en centrale banken monetair beleid moeten inzetten om een gezonde economie te creëren? Van oudsher leunen beleidsmakers op strategieën als het controleren van de geldhoeveelheid, of het koppelen van een munt aan een stabiele andere munt. Recentelijk is daar een nieuwe strategie bijgekomen: het aankondigen en nastreven van specifieke doelen met betrekking tot het inflatiecijfer.
In dit boek bespreekt een teams van ervaren economen de mogelijkheden, voordelen en beperkingen van een zogenaamd inflation targeting regime. Het eerste deel van het boek gaat in op de theorie van inflation targeting en de voordelen daarvan. Volgens de auteurs kan zo'n strategie een effectieve manier zijn om prijzen te stabiliseren en verwachtingen te managen. Ze gaan ook in op de uitdagingen van het implementeren van zulk beleid, zoals problemen bij het meten van de hoogte van inflatie en de afweging die beleidsmakers moeten maken tussen prijsstabiliteit en andere macroeconomische doelen.
Het tweede deel biedt case studies uit verschillende landen waar men experimenteert met inflation targeting, zoals Nieuw Zeeland, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Australië en Israël. De auteurs gaan in op de beleidsinstellingen, institutionele verankering en procedures die in deze landen werden gevolgd, en welke gevolgen dit heeft gehad. Op basis van deze analyses doen zij voorstellen voor inflation targeting door de Amerikaanse Federal Reserve en de Europese Centrale Bank.
B.A.B. de Beaumetz et.al., L' Inflation : Pour ou contre les assignats. Discours prononcés en septembre 1790 à la tribune de l'Assemblée constituante
1926
Na de Franse Revolutie confisqueerde de regering het land dat aan de kerk had toebehoord. Assignaten, waardepapieren met dit kerkelijk bezit als onderpand, werden in omloop gebracht als betaalmiddel in de roerige periode onmiddellijk na de revolutie. Het vertrouwen in deze biljetten was echter klein: er werden er meer gedrukt dan dat er land beschikbaar was en vervalsen van de papieren was makkelijk. De waarde van de assignaten nam hierdoor snel af. Dit boek bevat toespraken over de assignatenkwestie uit het parlement, onder andere van de beroemde Honoré-Gabriel Riquetti, Comte de Mirabeau, die ondanks zijn adellijke status voor de revolutie koos en die in 1791 als eerste werd begraven in het Panthéon. Drie jaar later, echter, werd hij daar weer uit verwijderd toen er twijfel ontstond over zijn revolutionaire gezindheid nadat zijn correspondentie met Lodewijk XVI was ontdekt.
De kwestie van de geldontwaarding leefde ook op straat, waar het volk zong: 'Ik heb hier assignaten | mijn hele snuifdoos vol | ik heb hier assignaten | die mij niet zullen baten.'
R. Brunngraber, T. Lange & K. Ziak, Karl und das 20. Jahrhundert: Roman
1978
Rudolf Brunngraber (1901-1960) schreef in 1932 de roman Karl und das 20. Jahrhundert, waarin de hoofdpersoon Karl Lakner wordt blootgesteld aan alle ellende die een Oostenrijker tussen 1893 en 1931 kon meemaken: oorlog, werkeloosheid, honger en natuurlijk de economische crisis en inflatie van de jaren twintig. Van schrijvers wordt meestal verwacht dat ze hun personages door verbeeldingskracht en stijl tot leven brengen. Brunngraber houdt Karl bewust zo kleurloos mogelijk: hij is een soort naturalistische Elckerlijc, de moderne massamens die door de blinde krachten van oorlog, politiek en economie wordt vermalen. Zijn verhaal wordt voortdurend onderbroken door cijfers en feiten die de schrijver klaarblijkelijk aan de krant of aan ambtelijke rapporten ontleent.
Dat levert dan dit soort interessante zinsneden op: “Op deze ochtend greep Karl, voordat hij met zijn instrumenten de toren besteeg, voor de eerste keer naar de alcohol. Op hetzelfde moment brak grootvorst Nikolaj Nikolajevič met het 30ste legerkorps door in het gebied tussen Warschau en Ivangorod, wat de aanvalslegers opnieuw tot terugtocht tot de Silezische grens dwong.”
Neem contact met ons op
Mist u een boek op deze leeslijst? Laat uw suggestie achter op Twitter, Facebook of Instagram. Wilt u de UBL vragen een boek te verwerven dat te maken heeft met inflatie? Neem contact met ons op via Stel een vraag.