Vijf Leidse psychologen ontvangen subsidie in de NWO Open Competitie
De onderzoeksprojecten van Niels van Doesum, Gert-Jan Lelieveld, Tom Heyman, Judith Schomaker en Liesbeth van Vliet zijn geselecteerd via een nieuwe procedure in het domein Sociale en Geesteswetenschappen (SGW) | NWO met inzet van 'SGW-tafels'.
De onderzoeksprojecten die een subsidie ontvangen zijn geselecteerd door zogeheten 'SGW-tafels'. Dit zijn tafels van twaalf onderzoekers inclusief voorzitter die zijn opgericht door het NWO-domeinbestuur zodat de SGW-onderzoeksachterban op een gestructureerde manier betrokken wordt bij het NWO beleid. Onderzoeksdirecteur Lotte van Dillen is voorzitter van de tafel Sociale Wetenschappen en heeft met haar tafel meegedacht over het toekennen van de SGW NWO Open Competitie subsidies.
Niels van Doesum
Het Vredeskwartet. Hoe samen muziek maken prosociaal gedrag vormt
'Samen muziek maken kan bijdragen aan de vrede. Dat is de hoopvolle gedachte achter initiatieven waarin jonge musici uit conflictgebieden bij elkaar komen om concerten te geven. Een bekend voorbeeld is het West-Eastern Divan Orchestra. We weten echter niet óf en vooral hóe dat werkt. Een mogelijke verklaring is dat je voor een goede uitvoering geconcentreerd naar elkaar moet luisteren, wat uiteindelijk kan leiden tot meer onderling begrip. Deelnemers zullen het perspectief van de ander beter begrijpen en elkaar minder als vijand beleven. In een masterclass-setting ga ik dit experimenteel onderzoeken door jonge musici te vergelijken met een controlegroep.'
'Ik ben echt heel blij met de toekenning van deze onderzoeksbeurs. Dit geeft me de kans om daadwerkelijk een idee te ontwikkelen waar ik normaal gesproken geen tijd, geld of gelegenheid voor heb. Ik kan nu een studie draaien waarvan de uitkomst allerminst vaststaat, maar die wel van groot maatschappelijk belang zou kunnen zijn. Dat is het risico waard. Ik hoop oprecht dat dit de basis kan gaan vormen voor meer onderzoek op grotere schaal (een heel orkest?) met behulp van bredere subsidies. Ik zie daar wel muziek in!'
Tom Heyman
Optimalisatie van de steekproefomvang in de psychologische wetenschap met behulp van sequentiële analyses
'Wanneer je een uitspraak wil doen over een populatie (vb. alle mensen ter wereld) moet je ervoor zorgen dat je een steekproef trekt die groot genoeg is, maar je wil ook niet nodeloos geld uitgeven en tijd verliezen. Dit project onderzoekt hoe je met behulp van zogenaamde sequentiële analyses tot een optimale steekproefgrootte kan komen.'
'Ik ben erg blij en dankbaar voor deze kans. De subsidie stelt me in staat om samen met een onderzoeksassistent gepubliceerde studies binnen de psychologie opnieuw te analyseren om te bekijken hoe het in de toekomst efficiënter kan, en of sequentiële toetsing een invloed kan hebben op de onderzoeksresultaten die daaruit voortvloeien.'
Gert-Jan Lelieveld
De sociale aard van complotdenken
'Ik was en ben er echt superblij met deze NWO-beurs. Ik vond dat ik een sterk voorstel had geschreven en was erg enthousiast over mijn ideeën, maar het is toch altijd weer afwachten of reviewers er ook zo over denken. Met dit onderzoeksproject kan ik mijn onderzoekslijn over sociale uitsluiting verder verbreden door te onderzoeken of sociale uitsluiting leidt tot complot denken. Dit project veronderstelt dat complotdenken als sociale functie heeft om mensen te verbinden. Het eerste doel is om te testen of mensen die zijn buitengesloten complottheorieën aanhangen om ergens bij te horen. Het tweede doel is om te onderzoeken of het aanhangen van complottheorieën ook daadwerkelijk effectief is om gevoelens van buitensluiting te reduceren.
'Waar ik ook enthousiast over ben is om te kijken naar verschillen tussen sociale uitsluiting uit groepen en sociale uitsluiting van de maatschappij in het algemeen. Dat is nog weinig onderzocht en is echt heel actueel en maatschappelijk relevant. Dit onderzoek zal een mooie opstap zijn naar een groter onderzoeksproject over verschillen tussen hoe mensen zich voelen als ze uitgesloten zijn uit specifieke groepen en hoe mensen zich voelen als ze zich niet meer onderdeel van de maatschappij voelen.'
Judith Schomaker
It takes two to tango: de twee mechanismen waarmee blootstelling aan een nieuwe omgeving het geheugen kan bevorderen
'Wanneer je een nieuwe plek bezoekt is het belangrijk dat je snel leert over die omgeving, om bij een toekomstig bezoek gevaarlijke plekken te vermijden en beloningen te vinden. Onderzoek in dieren heeft laten zien dat blootstelling aan een nieuwe omgeving het geheugen verbetert en dat zowel het dopamine- als het noradrenalinesysteem deze effecten onderliggen. Alhoewel ook positieve effecten van nieuwigheid op geheugen zijn gevonden bij mensen, zijn de neurobiologische mechanismen nog niet onderzocht. Het doel van dit project is te onderzoeken of dopamine en noradrenaline ook een rol spelen bij de positieve effecten van nieuwigheid op geheugen in mensen.'
'Ik had het idee voor deze beurs al bijna 10 jaar geleden (in 2014). Toentertijd was het nog niet duidelijk of er ook echt positieve effecten van nieuwigheid op het geheugen bij mensen waren. Nu we die effecten wel duidelijker in kaart hebben is het een mooi moment om te onderzoeken wat die effecten eigenlijk onderligt. Deze beurs geeft me de kans om de role van dopamine en noradrenaline in de positieve effecten van het verkennen van nieuwe omgevingen op geheugen te onderzoeken. Daarnaast kan ik door deze beurs een een post-doc aan te nemen, wat superfijn is voor een beginnende P.I. (hoofdonderzoeker).'
Liesbeth van Vliet
Stel je voor! Onderzoek naar de effecten van behulpzaam en schadelijk communicatiegedrag van clinici op de hersenactiviteit en hersenconnectiviteit van patiënten.
'Arts-patiënt communicatie beïnvloedt patiënten hun psychologische (bv angst) en cognitieve (bv onthouden informatie) uitkomsten. We weten niet of communicatie ook effect heeft op neurobiologische uitkomsten. In dit project willen we de neurobiologische basis van communicatie ontrafelen. In de setting van gevorderde kanker onderzoeken we hoe helpende en schadelijke communicatie patiënten hun hersenactiviteit en hersenconnectiviteit beïnvloedt. Dit doen we door vijftien gezonde proefpersonen communicatie-video’s te tonen terwijl ze in een MR-scanner liggen. Deze studie opent een nieuw onderzoeksgebied waarbij de werelden van communicatie en neurobiologie worden samengevoegd, en helpt de evidentie achter communicatie te versterken.'
‘Ik ben NWO dankbaar voor het honoreren van dit spannende onderzoeksidee. Het is een uniek interdisciplinair project op het snijvlak van medische communicatie & neurobiologisch onderzoek. Ik kijk ernaar uit om dit samen met fantastische collega’s op te pakken en zo weer meer inzicht te creëren in het effect dat communicatie van zorgverleners heeft; gaat dat verder dan hoe mensen zich voelen, en heeft het wellicht zelfs effect op hersenactiviteit?'
De NWO Open Competitie is een pilot programma waarin het NWO onderzoekers met behulp van subsidies de kans geeft om kleine, risicovolle, vernieuwende of veelbelovende onderzoeksprojecten te starten. Onderzoekers die tussen vijf en tien jaar zijn gepromoveerd in de Sociale en Geesteswetenschappen kunnen een aanvraag indienen. 21 wetenschappers van Universiteit Leiden ontvingen in de eerste twee van de in totaal vier rondes van het pilotprogramma een NWO subsidie.