Hanneke Hulst over blinde vlekken en het belang van samenwerking
Hoogleraar Neuropsychologie in Gezondheid en Ziekte Hanneke Hulst vertelt in haar oratie hoe zij de kloof tussen wetenschap en zorg probeert te overbruggen. ‘Om als neurowetenschapper daadwerkelijk bij te dragen aan oplossingen voor patiënten, moet je interdisciplinair werken.’
Hulst deed eerder onderzoek naar cognitieve revalidatie bij mensen met de hersenziekte multiple sclerose (MS). ‘De hoofdvraag was: kun je het hersennetwerk door cognitieve training beïnvloeden?’ Zij zag inderdaad veranderingen op hersenscans, met veranderde connectiviteit na de training. ‘Ik was super enthousiast en legde mijn bevindingen voor aan een arts. Die zei: “Leuk dat jij dit ziet, maar gaat het ook echt beter met de patiënt in het dagelijks leven?”’
Het was een moment waarop Hulst haar eigen blinde vlek onder ogen moest komen. Ze vindt het achteraf frustrerend dat zij bij de opzet van haar MS-onderzoek de beleving van de patiënt niet direct had meegenomen. ‘Dit is eigenlijk een gevolg van hoe we als onderzoekers worden opgeleid, heel erg gefocust op één onderwerp. Maar de vraag is, of het inzoomen op het brein, zoals ik dat deed, niet te eenzijdig is. Er zit een mens achter dat brein, met emoties, een sociale omgeving en cognities. Al die factoren bepalen uiteindelijk hoe het met die persoon gaat.’
Interdiscipliniare samenwerking
Als je dat goed wilt doen, is het belangrijk om met mensen vanuit verschillende disciplines samen te werken, zegt Hulst. ‘Simpelweg omdat je samen meer ziet dan alleen.’ Samen met onderzoekers en clinici van het LUMC heeft zij recent een idee ingediend om te kijken naar hoe patiënten met verschillende aandoeningen dezelfde symptomen ervaren. ‘Vermoeidheid is bijvoorbeeld een symptoom dat je bij veel chronische ziektes ziet. Bij mensen met MS is vermoeidheid een groot probleem, maar ook bij mensen die hersentrauma hebben gehad of lijden aan myasthenie (een chronische spierziekte). Als je wil begrijpen waarom dit bij al deze patiëntengroepen optreedt, zul je moeten samenwerken én op elkaar’s expertise moeten vertrouwen. Je brengt allemaal een uniek stuk kennis mee en door dat met elkaar te combineren en te koppelen aan een urgent probleem, maak je het (nieuwe) geheel groter dan de som der delen. Dat is althans mijn droom.’
'Leidinggevenden moeten het belang ervan erkennen en door een andere bril leren kijken.'
Hulst maakt zich er hard voor dat onderzoekers de ruimte krijgen om interdisciplinair samen te werken, onder andere als projectleider Erkennen & Waarderen. ‘Het is fijn dat interdisciplinariteit in het strategisch plan van de universiteit is opgenomen, maar daarmee zijn we er nog niet. Het beleid moet nog worden doorvertaald naar de werkvloer. Leidinggevenden moeten het belang ervan erkennen en door een andere bril leren kijken. In het resultaat- en ontwikkelgesprek kan het helpen om kwantiteit los te laten, en te kijken naar waar een onderzoeker mee bezig is. Onderzoekers moeten de tijd krijgen om samenwerkingen op te bouwen, mensen van andere disciplines te leren kennen en zich te verdiepen in nieuwe materie.’
Onderwijs
Ook in het onderwijs zou er meer aandacht moeten worden besteed aan interdisciplinariteit. Hulst: ‘Het onderwijs is nu vooral ingericht op specialisatie. Je begint breed in de bachelor en daarna vragen we van studenten om zich te specialiseren tijdens hun master. Je leert daardoor niet altijd om breder te kijken.’
Het zou volgens haar goed zijn om in elke specialisatietrack ook een interdisciplinair vak aan te bieden. Zelfs als mensen later besluiten om toch als specialist aan de slag te gaan, kan een brede blik ervoor zorgen dat zij beter snappen hoe hun specifieke deel past in het grotere verhaal. ‘Dat lijkt mij een verrijking voor iedereen. Ik zie het als mijn taak de komende jaren om het interdisciplinaire denken en werken voor te leven en mensen ertoe te inspireren. Ik ben er een betere wetenschapper door geworden.’
De oratie van Hanneke Hulst is 17 maart vanaf 16:00 te volgen via de livestream.