Communicatie over quantumtechnologie biedt veel mogelijkheden (maar er zijn ook risico's)
Honderden TEDx-talks kijken en analyseren, ook dat kan onderzoek zijn. Zo blijkt uit het werk van promovendus Aletta Meinsma, die mogelijke problemen in populaire communicatie over quantumtechnologieën bestudeert. Ze legt uit hoe ze dit aanpakt en waarom het zo belangrijk is.
In de Quantum & Society-onderzoeksgroep waar Meinsma werkt, komen quantumtechnologie en wetenschapscommunicatie samen. ‘We willen begrijpen hoe we de maatschappelijke dialoog rond quantumtechnologie aan kunnen gaan.’
Grote maatschappelijke invloed
Communicatie over opkomende technologieën is niet altijd effectief, weet Meinsma. ‘Bijvoorbeeld bij nucleaire energie of genetisch gemodificeerd gewassen. Die kregen te maken met veel weerstand uit de maatschappij. Er was eenzijdige communicatie naar de bevolking met als doel om het publieke begrip te verhogen. Maar dat zorgde er niet per se voor dat die technologieën meer omarmd werden. We zijn er vroeg bij met quantumtechnologie en hebben dus een kans om het op een andere manier aan te pakken, waarbij we mensen echt betrekken.’
Het is volgens groepsleider Cramer van groot belang om die maatschappelijke impact in acht te nemen. ‘Deze technologie kan veel invloed op de maatschappij hebben. Juist daarom moeten we weten hoe we hier goede gesprekken over kunnen hebben en hoe we kunnen zorgen dat deze nieuwe technologie aansluit bij wensen en verwachtingen uit de samenleving.’
Honderden filmpjes analyseren
We willen dus leren van het verleden, maar hoe dan? Meinsma legt uit hoe ze haar onderzoek uitvoert. ‘Om te kijken hoe er gecommuniceerd wordt over quantumtechnologieën, hebben we in zo’n 500 TEDx-talks gekeken naar vier potentiële problemen.’ Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan het afschilderen van quantum als raadselachtig, of het gebrek aan uitleg over de onderliggende natuurkundige concepten.
De keuze voor TEDx-talks is niet toevallig. ‘De video’s hebben als doel om te inspireren en de spreker staat in direct contact met het publiek. Daarnaast zijn de transcripties van duizenden video’s makkelijk toegankelijk.’ Al moest de promovenda uiteindelijk alsnog een paar honderd filmpjes zelf bekijken om de automatische transcripties te controleren. ‘Ik was blij toen ik klaar was’, lacht ze.
Betekenisvolle communicatie over quantum
‘We zagen dat die vier problemen zeker aanwezig waren, maar niet altijd dominant zijn. Eén opvallend resultaat is dat de voordelen van quantumtechnologieën ruim zes keer meer genoemd worden dan de risico’s’, vertelt Meinsma. ‘Ook gaat het heel vaak over de quantumcomputer, terwijl quantumnetwerken en -sensoren misschien wel veel eerder invloed op de samenleving kunnen hebben.’
Meinsma hoopt dat de resultaten van de studie goed gebruikt gaan worden. ‘Mijn ambitie is dat wetenschappers bij zichzelf nagaan hoe ze hun verhaal op zo'n manier kunnen brengen dat het waardevol is voor het publiek. Dus bijvoorbeeld niet alleen over de voordelen praten, maar breder nadenken over de voordelen én de risico's. Zo kunnen we meer draagvlak creëren voor quantumtechnologieën al voordat ze er daadwerkelijk zijn.’
Nederland is wereldwijd de eerste die ook de ethische, wettelijke en maatschappelijke aspecten op de Nationale Agenda Quantumtechnologie heeft gezet. De Quantum & Society-groep in Leiden onderzoekt de maatschappelijke impact van opkomende quantumtechnologieën. Wetenschappers Sanne Willemijn Kristensen (Radboud Universiteit), Gudrun Reijnierse (Vrije Universiteit Amsterdam) en Ionica Smeets (Universiteit Leiden) droegen bij aan het onderzoek. Het artikel is gepubliceerd in het vaktijdschrift Quantum Science and Technology.
Lees het artikelKijktip van Aletta
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of