Dorothea Samtleben: de eerste vrouwelijke programmaleider van Nikhef
Natuurkundige Dorothea Samtleben is per 1 april de eerste vrouwelijke programmaleider van Nikhef, het nationaal instituut voor subatomaire fysica. Samtleben gaat hier de Neutrino Physics-groep leiden. ‘Dit is een belangrijke stap voor het Nikhef als het gaat om diversiteit.’
Haar aanstelling noemt Samtleben een eer. ‘Dit is een geweldige kans om leiding te geven aan een talentvolle onderzoeksgroep. En daarbij vind ik deze stap vooral heel verheugend voor het instituut. Het is goed dat er op het gebied van diversiteit nu iets in de praktijk gebeurt. Het laat zien dat Nikhef verandert. Nu kan niemand meer denken dat natuurkunde een mannending is.’
Onderzoek naar ongrijpbare deeltjes
Samtleben is een van de drijvende krachten achter het KM3NeT-experiment van de Nikhef Neutrino Physics-groep. KM3NeT is een neutrino-telescoop die in aanbouw is op de bodem van de Middellandse Zee. Het project bestudeert de eigenschappen van neutrino’s en de bronnen aan de hemel waar ze vandaan komen.
Samtleben legt uit waarom ze neutrino’s zo interessant vindt. ‘Neutrino’s zijn de minst begrepen deeltjes van het standaardmodel. Ze zijn bijna massaloos en hebben nauwelijks interacties met andere materie, en ze kunnen zelfs nog voortdurend wisselen van identiteit. Ik vind het geweldig om iets te bestuderen dat je nauwelijks kunt zien.’
Uit welke fundamentele bouwstenen bestaat de wereld om ons heen? Hoe is ons heelal ontstaan? De wetenschappers van Nikhef zoeken naar antwoorden op deze grote natuurkundige vragen. Nikhef is het nationaal instituut voor subatomaire fysica: de natuurkunde van deeltjes die nog kleiner zijn dan een atoom. De groep die Samtleben leidt onderzoekt neutrino’s: ongeladen deeltjes die dwars door de aarde heen schieten.
Kennis uit twee organisaties komt samen
In het verleden werkte Nikhef al samen met onderzoekers en technici in Leiden voor KM3NeT. De expertise op het vlak van optica in Leiden droeg bijvoorbeeld bij aan het nauwkeurig testen van hoogsensitieve lichtdetectoren. ‘Ook nu kijken we verder naar mogelijkheden om die samenwerking voort te zetten’, geeft Samtleben aan.
De combinatie van onderzoek bij de Universiteit Leiden en Nikhef bevalt de onderzoeker goed. ‘Het is verrijkend om op beide plekken te werken. Ik waardeer de verbinding in mijn onderzoek met andere groepen in Leiden en vind het leuk om geïnspireerd te raken door onderzoekers die heel andere experimenten doen. Ook hou ik ervan om Leidse studenten kennis te laten maken met astrodeeltjesfysica en ze te betrekken bij projecten van Nikhef.’
Wetenschap is voor iedereen
Nikhef-directeur Stan Bentvelsen noemt de benoeming van Samtleben ‘in alle opzichten een grensverleggend moment.’ Haar aanstelling als leidinggevende vindt Samtleben een goed begin. Een Nederlandse collega op een leidinggevende positie zou ze een mooie volgende stap vinden. ‘Iemand uit eigen kring is voor de herkenbaarheid en voorbeeldfunctie extra waardevol. Dan kun je met recht tegen meiden met ambitie zeggen: kijk, in dit land kun je als vrouw alles worden, ook in de wetenschap.’