Kan je slecht tegen onzekerheid? Dat bepaalt je kijk op de wereld
Altijd dezelfde route naar werk nemen, in restaurants voor dat ene gerecht gaan en ’s zomers naar dezelfde vakantiebestemming: herkenbaar voor wie niet van onzekerheid houdt. Onderzoekers ontdekken nu dat die afkeer van onzekerheid beïnvloedt hoe we de wereld begrijpen.
Marc-Lluís Vives onderzoekt aan Universiteit Leiden en Brown University de relatie tussen hoe individuele verschillen ons denken beïnvloedt. Onlangs schreven hij en zijn collega's een paper over hoe onze persoonlijkheid beïnvloedt hoe we de wereld begrijpen. Een thema dat nog weinig onderzocht is, mede omdat het zo complex is. Toch vonden ze een bijzondere link.
Waar ging jullie onderzoek over?
‘Om de wereld om ons heen te begrijpen, slaat ons brein verschillende concepten op onder eenzelfde label. Dit worden ook wel ‘semantische representaties’ genoemd. Deze concepten worden zo gegroepeerd in onze hersenen dat concepten die op elkaar lijken, bijvoorbeeld ‘bank’ en ‘tafel’, dichter bij elkaar liggen in ons neurale netwerk dan concepten die weinig met elkaar te maken hebben, zoals ‘bank’ en ‘zeepaardje’.
Maar soms komen we iets tegen dat geen zich niet makkelijk laat indelen in een hokje. Denk aan het concept ‘bank’, dat meerdere betekenissen heeft. Je kunt er zowel op liggen als er geld vanaf halen, en het kan ook nog een zanderig stuk langs een rivier zijn. Er worden dan verschillende concepten in ons brein geactiveerd, waardoor onzekerheid ontstaat over welk concept in deze situatie van toepassing is.
Dit kan een uitdaging zijn voor mensen die slecht tegen onzekerheid kunnen. Daarom was onze hypothese dat mensen die niet houden van onzekerheid, verschillende concepten verder van elkaar opslaan. Daardoor is zo'n representatie makkelijker te onderscheiden en dat veroorzaakt minder ambiguïteit. Dit zou betekenen dat deze mensen meer mentale ruimte nodig hebben om hun kennis op te slaan.'
Hoe hebben jullie dit onderzocht?
‘Hiervoor gebruikten we verschillende methoden. Allereerst legden we participanten verschillende concepten voor, en vroegen ze in hoeverre die concepten aan elkaar verwant waren. Ook onderzochten we hoe comfortabel de participanten waren met onzekerheid. Wat bleek? Mensen die onzekerheid slecht verdroegen, stelden deze concepten verder weg van elkaar voor, en gebruikten hierbij dus een grotere mentale ruimte. Ze hielden die concepten meer van elkaar gescheiden.
'Mensen die slecht tegen onzekerheid kunnen, gebruiken meer psychologische ruimte om zich concepten voor te stellen.'
Vervolgens analyseerden we de hersenactiviteit in verschillende groepen. Opnieuw vonden we dat de neurale activiteitspatronen die met elk woord samenhingen, bij mensen die niet van onzekerheid houden, meer verschilden in een hersengebied dat gelinkt wordt aan het weergeven van betekenis.
Tot slot onderzochten we hoe dit verschil terug te zien is in gedrag. Daarbij ontdekten we dat deze mensen beter zijn in het onderscheiden van concepten, maar niet zo goed in het generaliseren van kennis uit het ene concept op het andere.'
En wat concluderen jullie hieruit?
‘In wetenschappelijk onderzoek naar de basisprincipes van onze cognitie, zijn individuele verschillen lang verwaarloosd. We hebben aangetoond dat zelfs één van de meest fundamentele processen, namelijk het vermogen om betekenis toe te kennen aan de externe wereld, op een voorspelbare manier kan variëren, afhankelijk van onze persoonlijkheidsbehoeften. Mensen die slecht tegen onzekerheid kunnen lijden ook vaak aan angst. Kennis uit dit onderzoek opent nieuwe mogelijkheden om klinische toepassingen te onderzoeken. Dit is een toekomstig onderzoeksgebied dat we willen verkennen.’
Nature Human Behaviour
People who are averse to uncertainty exhibit expanded semantic representations - Vives, M.-L., de Bruin, D., van Baar, J. M., FeldmanHall, O. & Bhandari, A.