Vaarwel SPSS, hallo R: ‘Nu kunnen we studenten die statistiek leuk vinden, helpen excelleren’
Na de zomer wordt statistiekprogramma SPSS vervangen door 'R'. Hemmo Smit en Sjoerd Huisman, beiden docent bij Methodologie en Statistiek, initieerden deze grote verandering in het curriculum. Dat ging niet over één nacht ijs.
SPSS: sommige studenten kost het bloed, zweet en tranen om het een beetje onder de knie te krijgen, andere klikken zich er met het grootste gemak doorheen. Het statistiekprogramma is al decennialang een begrip in de bachelor Psychologie, maar vanaf september 2023 gaan eerstejaars studenten aan de slag met het ‘nieuwe’ softwarepakket R. ‘Niet zo nieuw, want het bestaat al sinds de jaren 90,’ lacht Huisman. Maar wel een grote stap. Smit: ‘Gewoon een kwestie van de ene rekenmachine voor de ander inruilen, dachten we. Maar we hadden de impact onderschat; zo’n keuze heeft natuurlijk zijn weerslag op het onderwijs.’
Hoe is het uiteindelijk toch gelukt om de verandering er doorheen te krijgen?
Smit: ‘Toen we ons idee deelden met het bestuur, kregen we een aantal opdrachten mee. Eerst testten we nieuw lesmateriaal dat we voor het eerste blok hadden ontwikkeld met studenten. Dat leverde positieve reacties op. Daarna vroegen we andere psychologieopleidingen en universiteiten naar hun ervaring. Universiteit Twente is jaren geleden bijvoorbeeld al overgestapt, ook in Duitsland gebruiken veel psychologie-instituten R. Vanaf december zijn we langs alle secties gegaan om te bespreken hoe collega’s tegenover het idee stonden. Docenten vroegen zich soms af: ‘Wanneer ga ik dit bijleren? Het is al zo druk.’ Begrijpelijke praktische zorgen. Daarover hebben we open gesprekken gehad, om die zorgen te bespreken en te kijken hoe dit wel kan.’
“Er waren begrijpelijke praktische zorgen’ - Smit
Waarom is het eigenlijk nodig, zo’n nieuw analyseprogramma?
Smit: ‘SPSS is een prima programma waar je veel mee kunt, maar omdat het een menustructuur heeft, leer je minder goed wat er aan de achterkant gebeurt. In R is dat proces veel duidelijker, wat de ‘statistical literacy’ van studenten vergroot.’
Huisman: ‘R vraagt in eerste instantie meer van je, het is programmeertaal. Dat klinkt ingewikkeld, maar coderen is een vaardigheid die in de toekomst steeds belangrijker wordt. Bovendien kun je in R met een paar simpele commando’s een heleboel dingen uitvoeren. Je kunt invoeren dat je een T-toets wil doen en dat voert -ie dan uit, in plaats van dat je moet zoeken in een menuutje waar dat zit. Dat maakt dat je meer vrijheid hebt dan in SPSS. Je zou er bijvoorbeeld ook dingen mee kunnen simuleren. Dat is dan nog niet per se iets voor de eerstejaars, maar voor wie later in zijn studie meer met statistiek gaan doen zijn de opties uitgebreider.’
‘Coderen is een vaardigheid die steeds belangrijker wordt’ - Huisman
Smit: ‘Hierdoor kun je beter kunt differentiëren tussen verschillende niveaus. Het is als met hardlopen. Je kunt tegen studenten die het goed kunnen, zeggen: ‘loop nog maar een rondje.’ Maar met R kun je voorstellen om een obstacle course te doen.’
Schrikt dat programmeren niet af?
Huisman: ‘In principe is R minder overweldigend om te leren dan SPSS. Daar krijg je in één klap een heel menu dat je moet uitvogelen; in R begin je met een leeg scherm en bouw je beetje bij beetje je kennis op. Zoals je Frans leert, woordje voor woordje, leer je zo ook programmeertaal. Voor studenten die getallen en coderen niet leuk vinden, blijft dat natuurlijk zo. Maar er zullen nu ook studenten zijn die enthousiaster worden omdat je er meer mee kan.
‘Je moet in R nauwkeurig uitleggen wat je bedoelt, maar zo werkt wetenschap ook’ - Huisman
Daarbij is het programma niet per se ingewikkeld, maar je moet wel letterlijk zeggen wat je bedoelt. Als je een komma of haakje op de verkeerde plek zet, krijg je een error. Je moet R benaderen als een eigenwijs kindje aan tafel. Vraag je die: ‘Kan je het zout aangeven?’ dan reageert -ie: ‘Ja’ en gebeurt er niks. Je moet letterlijk het commando geven: ‘Geef me het zout aan.’ Dat past ook goed bij wetenschap: nauwkeurig en scherp uitleggen wat je bedoelt.'
Wat betekent deze overstap voor onderzoek?
Smit: ‘Meer mogelijkheid voor wetenschappers om samen te werken, ook op het gebied van open science. R is een gratis open source softwarepakket, dus alle code is openbaar beschikbaar. Je werkt met scripts; een soort receptje van analyses en bewerkingen die je kunt delen en waar anderen commentaar op kunnen geven. Andere onderzoekers kunnen zo jouw script en data inzien en precies nadoen. De replicatiecrisis is een van de grootste pijnpunten van de psychologie, dit programma kan bijdragen aan een oplossing.’
Volg de zomercursus 'Introductie in R'
De Graduate School of Social and Behavioural Sciences verzorgt in samenwerking met de afdeling Methodologie en Statistiek en onderzoekers op het gebied van Methodologie en/of Statistiek van de andere instituten trainingen voor promovendi, docenten en andere onderzoekers. Kosten worden door het instituut vergoed.
Meld je aan