Wederzijdse nieuwsgierigheid zorgt voor sterke band tussen Nederland en Japan
Nederland en Japan hebben een lange bijzondere geschiedenis samen, waarbij de uitwisseling van kennis een grote rol speelt. Tijdens het bezoek van een delegatie van de Universiteit Leiden aan Japan eind maart blijkt kennisuitwisseling nog steeds voor een sterke band tussen de twee landen te zorgen.
In voorbereiding op het bezoek aan Japan vielen rector magnificus Hester Bijl de parallellen op tussen de huidige en de historische Nederlands-Japanse betrekkingen. ‘De primaire focus van de relatie was en is het delen van kennis. De Nederlanders, die op handelspost Deshima verbleven [zie kader], ondernamen bijvoorbeeld jaarlijks een reis naar het hof van de shōgun in Edo als onderdeel van de diplomatieke overeenkomst tussen de Japanners en Nederlanders. Die laatsten gebruikten de reizen om kennis op te doen over de natuur, kunsten en gebruiken van Japan. Japanse geleerden waren vooral geïnteresseerd in westerse geneeskunde, technologie en wetenschappelijke teksten. Deze wederzijdse nieuwsgierigheid is een sterke basis voor veel vruchtbare samenwerkingen.’
Handelspost Deshima
Meer dan twee eeuwen lang, van 1641 tot 1859, waren Nederlanders de enige buitenlanders die handel mochten drijven met Japan. Dat gebeurde vanaf Deshima, een kunstmatig eilandje vlakbij de haven van Nagasaki, waar maximaal twintig Nederlanders mochten verblijven. Het eilandje, dat ongeveer zo groot was als de Dam van Amsterdam, was slechts via één brug toegankelijk en mocht zonder officiële toestemming van de Japanners niet worden verlaten.
Ook Universiteit Leiden heeft al jaren goede samenwerkingsverbanden met Japanse partners, waaronder met 22 Japanse universiteiten. De samenwerking uit zich onder andere in de uitwisseling van studenten van bijvoorbeeld Japanstudies. Als enige in Nederland en een van de weinigen in Europa biedt de Leidse universiteit Japanstudies aan. Maar ook op het gebied van Europese studies en geneeskunde zijn sterke banden. Zo werkt het LUMC samen met de Universiteit van Tokyo op het gebied van cel- en chemische biologie en de ontwikkeling van een malaria vaccin. Tijdens de reis is aan verschillende partners de wens uitgesproken om meer multidisciplinair samen te werken op onder meer exacte wetenschappen, technologie, techniek en wiskunde, de zogeheten STEM-studies.
Internationaal recht en geopolitiek
Een ander gebied waar al kennis wordt uitgewisseld, is rechten en geopolitiek. Aanleiding voor de reis naar Japan was de tweede editie van de Owada-leerstoel aan de Universiteit van Tokyo. Deze wisselleerstoel is gericht op de interactie tussen internationaal recht en geopolitiek in interdisciplinair perspectief. Dit jaar was het thema memory and reconciliation. Academici bespraken hoe het komt dat herinneringen aan dezelfde historische gebeurtenis per groep kunnen verschillen. En hoe mensen en landen zich ondanks die verschillen toch met het verleden kunnen verzoenen. Lees op onze website een uitgebreid artikel over deze editie van de Owada-leerstoel.
Zestig alumni ontmoeten elkaar
De reis bood ook een mooie gelegenheid om alumni in Japan te ontmoeten. Tijdens de alumnibijeenkomst op 20 maart kwamen zo’n 60 oud-studenten bij elkaar op de residentie van de Nederlandse ambassade in Tokyo. Er was een grote groep alumni van Japanstudies, die een hechte band met elkaar hebben. Oud-studenten van andere studies kwamen om vrienden of docenten weer te zien, om te netwerken of om hun Engels of Nederlands te oefenen. Bijl was trots om te zien hoe sterk de band van de alumni met hun alma mater is. ‘Zij zijn de ambassadeurs van onze universiteit.’
Verrassing voor medewerkers
Op de residentie van de ambassade zette de rector ook de medewerkers van het Leiden University Office Tokyo (LUOT) in het zonnetje voor al het werk dat ze doen. Zij waren verrast door de warme speech die ze van de rector kregen. Sommige medewerkers werken al tientallen jaren voor het LUOT of de voorloper ervan. Ondanks dat het fysieke kantoor in Tokyo wordt gesloten en het LUOT verdergaat als digitaal bureau blijven de medewerkers studenten en onderzoekers steunen die naar Japan of Nederland gaan. Daarnaast helpen ze bij onderzoek op het gebied van Azië en relaties tussen Nederland en Japan.
Bezoek aan vier universiteiten
Een deel van de delegatie bezocht in Japan verschillende samenwerkingspartners in Tokyo, Kobe, Kyoto en Nagasaki om te kijken op welke gebieden nog meer kan worden samengewerkt. Ze ontmoetten onder andere de voorzitters van vier universiteiten: Keio University (in Tokyo), University of Tokyo, Kobe University en Nagasaki University. Anders dan bij ons waren er maar weinig studenten aanwezig op de campussen in maart. Het academisch jaar in Japan start namelijk in april. De studenten die er wel waren, liepen allemaal met een grote lach rond. Ze waren net klaar met hun studie en feestelijk uitgedost voor hun afstudeerceremonie.
Ontmoeting met donateurs
Tijdens een netwerklunch werd er nog bijgepraat met partners van andere universiteiten in Tokyo en verder ontmoette de delegatie een aantal donateurs van de universiteit om hen te bedanken, zoals de Japan Netherlands Academic and Cultural Exchange Foundation die de Owada-leerstoel financieel ondersteunt. Daarnaast ging de delegatie langs bij Bukkyo Dendo Kyokai die de Numata Chair in Buddhist Studies mogelijk maakt. Er is afgesproken dat samen wordt gekeken op welke manieren de studie van boeddhisme verder kan worden ontwikkeld.
Handtekeningen zetten
Na een jarenlange samenwerking met het internationaal onderzoekscentrum voor Japanstudies Nichibunken was het tijd om deze officieel te maken met een Memorandum of Understanding. Hoogleraar Letteren en Culturen van Japan Ivo Smits: ‘In Leiden zijn wij heel breed op het gebied van Japanstudies en het is fijn dat we kunnen samenwerken met een onderzoekscentrum dat ook een brede blik heeft. Er zijn al individuele samenwerkingen met Nichibunken, maar ik ben blij dat we dankzij deze overeenkomst naar een structureler niveau gaan.’ Nadat de handtekeningen onder het document waren gezet, kreeg de delegatie een rondleiding door de prachtige grote bibliotheek van Nichibunken in Kyoto, met onder andere een paar zeldzame oude boeken over de VOC.
Bezoek aan het graf van de familie Ailion
Ten slotte bezochten Bijl en Smits in de bergen vlakbij Kobe het graf van de familie Ailion, die hun nalatenschap aan de universiteit hebben geschonken. De Ailion foundation die daaruit is voortgekomen heeft als doel om Japanstudies en culturele activiteiten tussen Nederland en Japan te bevorderen. In Japan is het gebruikelijk dat je als familie regelmatig op bezoek gaat bij de graven van gestorven familieleden. De universiteit is geen familie, maar heeft als erfgenaam ook de plicht op zich genomen om het graf te wassen als de rector in Japan is.
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website ofTekst en beeld: Dagmar Aarts