SSH-labs: Geïnspireerd raken door je collega’s
De nieuwe SSH-labs bieden grote kansen voor experimenteel onderzoek voor FSW- en FGW-wetenschappers. De labs worden een inspirerende plek, niet alleen door de state-of-the-art apparatuur, maar ook door het contact met collega’s uit andere disciplines.
Het brede aanbod aan SSH-labs levert niet alleen meer ruimte en toegang tot de modernste onderzoeksapparatuur op, maar ook meer samenwerking. ‘De SSH-labs gaan de samenwerking tussen faculteiten stimuleren, te beginnen met de samenwerking tussen FSW en FGW', zegt Henk van Steenbergen, die eerder voorzitter was van de klankbordgroep die de plannen voor de SSH laboratoria uitwerkte. Onderling contact tussen onderzoekers is daarbij een belangrijk aspect, zegt Angus Mol, in een eerder stadium voor FGW betrokken bij het SSH-labs-project: ‘Door de manier waarop vooral de SSH-labs in het Sylviusgebouw zijn opgezet, hebben mensen van verschillende faculteiten vanzelf meer contact. In de wandelgangen, de koffieruimte en elders.
SSH-labs in het kort
Dankzij een unieke samenwerking tussen de faculteiten Sociale Wetenschappen en Geesteswetenschappen komt er een groot aanbod aan onderzoeksmogelijkheden op veel verschillende locaties. Alle bestaande en nieuwe Sylvius SSH-labs zijn dan toegankelijk voor onderzoekers van beide faculteiten. De nieuwe labs, die in september 2023 opengaan, vallen op vanwege de ruime opzet en de state-of-the-art apparatuur. Naast de labs in het Sylvius-gebouw gaat het om de SSH-labs in het Pieter de la Courtgebouw en in het huidige Lipsiusgebouw, zoals de labs voor psycho- en neurolinguïstisch onderzoek en voor fonetisch onderzoek.
Pure noodzaak
Het stimuleren van samenwerking was een belangrijke reden om nieuwe SSH-labs te bouwen en oude labs op termijn te renoveren. Tegelijkertijd was het pure noodzaak. Van Steenbergen: ‘Het wetenschappelijke personeel bij het Instituut Psychologie is het laatste decennium enorm gegroeid en er was al jaren gebrek aan voldoende labruimte. Bovendien zijn de meeste labs in het Pieter de la Courtgebouw ernstig verouderd, dus er moest iets gebeuren.’ Marga Sikkema-de Jong, namens het Instituut Pedagogische Wetenschappen betrokken bij de klankbordgroep, onderschrijft deze opmerking: ‘De FSW-labs in het Pieter de la Court zijn gebouwd in een tijd waarin kwantitatief experimenteel onderzoek nog niet veel voorkwam.’
Groot klaslokaal
Een groot deel van de bestaande laboratoria wordt in de komende tijd gerenoveerd. Zo worden de labs in het Pieter de la Courtgebouw helemaal verbouwd. De FGW-labs in het Lipsius verhuizen op den duur naar Cluster Noord in de Matthias de Vrieshof en worden daar dan helemaal opnieuw opgezet. Met dit soort verbeteringen binnen handbereik, kijken veel onderzoekers reikhalzend uit naar de openstelling van de nieuwe SSH-labs. Sikkema-de Jong: ‘Ik verheug me persoonlijk op het grote lab met het klaslokaal in het Sylvius. Daar zie ik veel mogelijkheden om onderzoek te doen naar hoe leerlingen interacteren met elkaar of met de leerkracht, of naar klassenmanagement van beginnende leraren.’
VR en eye-tracking
De uitgebreide VR-faciliteiten in de Sylvius-labs zijn nu al iets dat veel wetenschappers met enthousiasme tegemoet zien. Lisa Cheng, wetenschappelijk directeur van LUCL: ‘Wij hebben op dit moment geen VR-mogelijkheden in onze labs. Het visual world paradigm dat je met virtual reality in combinatie met eye-tracking-apparatuur kunt creëren is voor ons heel interessant. Je kunt dan talig onderzoek doen waarbij de proefpersonen reageren op de omgeving die ze om zich heen zien.’
Ook Mol is enthousiast over de mogelijkheden: ‘De VR-apparatuur is fantastisch voor mensen bij Kunstgeschiedenis die bijvoorbeeld geïnteresseerd zijn in eye-tracking. Ook onderzoekers bij de Academy of Creative and Performing Arts die aan de slag willen met dans en VR zien veel mogelijkheden. Dit is zeker interessant voor collega’s die met media-onderzoek bezig zijn, en natuurlijk ook voor mijzelf bij mijn onderzoek naar hoe we via games het verleden ervaren in het digitale heden.’ Van Steenbergen: ‘De nieuwe faciliteiten maken het mogelijk om van de SSH-labs echt een VR-hotspot voor de hele universiteit te maken.’
Frisse blik
De Universiteit Leiden heeft interdisciplinariteit, en daarmee ook samenwerking, als een belangrijk doel in de meerjarenstrategie benoemd. Cheng: 'Samenwerking tussen disciplines levert veel op, dat ervaren we als linguïsten bijvoorbeeld nu al bij onze deelname in het Leiden Institute for Brain and Cognition. Daarin werken wetenschappers met verschillende achtergronden samen en brengen gezamenlijk mooie projecten tot stand.’
Sikkema-de Jong benadrukt dat je als wetenschapper wordt uitgedaagd om out of the box te denken in zo’n samenwerkingsverband: ‘Je hebt andere disciplines nodig om over de grenzen van je eigen onderzoeks-aanpak heen te kijken. Vanuit verschillende disciplines is er steeds een net iets ander perspectief op eenzelfde onderwerp. En vanuit elke discipline worden weer andere vragen gesteld. Interdisciplinaire samenwerking geeft een frisse blik, het kan helpen blinde vlekken voorkomen.’
Nieuwe ideeën
Inspiratie is daarbij een belangrijke factor, geeft Van Steenbergen aan. ‘Ik doe zelf onderzoek naar de invloed van positieve emoties op het bufferen van stress, het onderzoek van Angus Mol naar spel is ook gelinkt aan positieve emoties. Het is inspirerend om te zien welke methodes een andere onderzoeker vanuit een andere discipline hanteert. Daardoor kun je op nieuwe ideeën gebracht worden.’
Breed perspectief
Bovendien vraagt deze tijd, met zijn complexe vraagstukken om een breed perspectief. Mol: 'De uitdagingen binnen de samenleving worden steeds groter, en daarmee ook de uitdagingen voor de wetenschap. Als we daar ieder vanuit ons eigen specifieke domein een antwoord op gaan ontwikkelen, is dat niet toereikend. Versnippering is funest. Het levert veel meer op om die problemen te onderzoeken vanuit een overkoepelende, brede samenwerking waarin verschillende expertises samenkomen. Daar kunnen de SSH-labs een impuls aan geven.’
Ook andere disciplines
De samenwerking blijft overigens niet beperkt tot de sociale wetenschappen en geesteswetenschappen, ook daarbuiten wordt de samenwerking gestimuleerd. Van Steenbergen: ‘We beginnen bij de faculteiten in het SSH-domein, maar er zijn bijvoorbeeld ook onderzoekers bij het LIACS die al interesse hebben getoond. De nieuwe SSH-labs kunnen zo een mooie plek worden voor kruisbestuiving tussen veel onderzoeksgebieden.’