Waarom vragen veel mensen geen toeslag aan en wanneer wel?
Torenhoge schoolkosten, energienota’s en zorgverzekeringen: veel mensen worstelen met de rekeningen maar maken geen gebruik van toeslagen waar ze recht op hebben. Onderzoekers van het Kenniscentrum Psychologie en Economisch Gedrag onderzochten wat deze mensen belemmert. Wat zijn de aanbevelingen?
Aan het onderzoek deden ruim 900 mensen mee die recht hebben op zorgtoeslag of kindgebonden budget. Uit de resultaten blijkt dat het gebruik van zorgtoeslag en kindgebonden budget sterk samenhangt met de mate waarin mensen denken recht te hebben op de toeslag. Aanzienlijk veel ondervraagden meenden ten onrechte niet in aanmerking te komen: 20% voor zorgtoeslag en 16% voor kindgebonden budget. Hoe zekerder mensen wisten dat ze recht hadden op de toeslag, hoe meer ze er ook al gebruik van maakten.
Persoonlijke brief
Andere factoren – zoals het beschikken van algemene kennis over het bestaan van toeslagen en steun van mensen in de omgeving die kunnen helpen bij de aanvraag – bleken nauwelijks effect te hebben op het gebruik van toeslagen. De onderzoekers raden aan om de informatie persoonlijker aan te bieden. Een kansrijke manier is bijvoorbeeld een persoonlijke brief te sturen waarin staat dat de ontvangers mogelijk recht hebben op een bepaalde toeslag. Olaf Simonse, onderzoeker bij het Kenniscentrum Psychologie en Economisch Gedrag, licht toe: ‘Mensen die recht hebben op toeslagen hebben vaak veel op hun bordje. De tijd en de energie ontbreekt dan om zich er goed in te verdiepen. Als we deze groep willen helpen, moeten we het hen zo makkelijk mogelijk maken.’
Terugvorderingen
Het toeslagenstelsel werkt met voorschotten. Dat betekent dat mensen die teveel toeslag ontvangen te maken kunnen krijgen met een terugvordering. De vraag is of deze angst voor terugvorderingen mensen ervan weerhoudt om toeslagen aan te vragen. Simonse: 'Het lijkt erop dat de angst voor terugvorderingen bij de deelnemers aan ons onderzoek een verwaarloosbaar effect had.'
Het Kenniscentrum Psychologie en Economisch Gedrag is verbonden aan het Instituut Psychologie. Naast de wetenschappelijke publicatie heeft het Kenniscentrum een Nederlandse samenvatting van de publicatie geschreven:Psychologische belemmeringen voor het gebruik van zorgtoeslag en kindgebonden budget
Psychological barriers to take-up of healthcare and child support benefits in the Netherlands. Journal of European Social Policy, Simonse, O., Knoef, M., Van Dillen, L. F., Van Dijk, W. W., & Van Dijk, E. (2023).