Oorlogsduizendpoot Osinga weet van geen ophouden
Hij is met Functioneel Leeftijdsontslag (FLO) bij Defensie, maar in het woordenboek van Frans Osinga komen de woorden pensioen of afbouwen niet voor. Zijn aanstelling bij de Universiteit Leiden is verlengd. Thuis is FLO omgedoopt in ‘Frans Leren Ontspannen’, want iets meer werk-privé balans is wel nodig. ‘Werk is mijn hobby, al is dat vreemd om te zeggen omdat het over oorlog gaat.’
Een interview met hoogleraar War Studies, docent, generaal, commodore-vlieger én oorlogsexpert Frans Osinga. Opgedeeld in vier thema’s: zijn eigen geschiedenis en het ontstaan van de fascinatie voor oorlog, oorlog & media, het docentschap én de toekomst.
Na je 60ste niets doen is niet gezond
‘Ik was dan ook erg blij met het aanbod wat het bestuur van de faculteit mij voorlegde. Ik dek een niche af die weinig andere mensen afdekken. Het stelt me in staat om met mijn intellectuele interessegebied conflict, oorlog en moderne oorlogsvoering professioneel door te gaan.’
‘Kunnen we toch wat later afspreken? Ik moet zo nog even op Radio 1 voor een interview.’ Sinds Frans Osinga op 22 februari van dit jaar afscheid nam bij Defensie en werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau is het geenszins rustiger geworden. Het werk als oorlogsexpert gaat door zolang de oorlog in Oekraïne voortduurt en zijn bijzonder hoogleraarschap bij het Institute voor Security and Global Affairs (ISGA) is omgezet in een ‘gewoon’ hoogleraarschap.
‘Om na je 60ste niks meer te doen, is ook niet gezond. Bovendien vind ik doceren echt leuk. Ik was dan ook erg blij met het aanbod wat het bestuur van de faculteit mij voorlegde. Ik dek een niche af die weinig andere mensen afdekken. Het stelt me in staat om met mijn intellectuele interessegebied conflict, oorlog en moderne oorlogsvoering professioneel door te gaan. In onderzoek en vooral ook in onderwijs. Werk is mijn hobby, al is dat vreemd om te zeggen omdat het over oorlog gaat.’
Fascinatie voor thema oorlog ontstaat op jonge leeftijd
De fascinatie voor alles wat met oorlog te maken heeft ontstaat al vroeg. Als de kleine Frans 7 jaar is gaat hij op schoolreis naar de Grebbeberg en daar wordt 25 jaar bevrijding gevierd. ‘Ik werd me voor het eerst bewust van geschiedenis. Dat heeft indruk gemaakt.’ Toen hem in de brugklas naar zijn toekomstdromen werd gevraagd zei hij: “Ik wil generaal en F16-piloot worden.” Osinga lacht hard. ‘Jeugdig enthousiasme en arrogantie. Maar ik had toen al die fascinatie met het thema oorlog. Juist vanwege de verschrikkelijke uitwerking die het heeft. En toch gebeurt het voortdurend en dat probeer ik al van jongs af aan te begrijpen.’
Toch lukt het Osinga, na het afronden van de KMA (Koninklijke Militaire Academie), om zijn droom waar te maken en F16-vlieger te worden. ‘In mijn tijd kwamen 2000 man op om jachtvlieger te worden. Het is uiteindelijk zes man gelukt waar ik er een van ben. Een combinatie van hard werken én geluk dat je de juiste capaciteiten hebt.’
Geen standaard carrière pad
In totaal werkt hij ruim veertig jaar bij Defensie. ‘Ik heb daarbij geen standaard carrièrepad gekozen, maar dankzij afspraken, zogeheten ‘gentleman agreements’, heb ik veel kunnen bereiken en kunnen doen. Dat is een groot goed en daar heb ik de mensen binnen Defensie ook voor bedankt bij mijn afscheid.’ Op de Krijgsschool in 1997 is zijn liefde voor het geven van onderwijs ontstaan. ‘Je kennis overdragen, daar kreeg en krijg ik energie van. Na een masteropleiding in Militaire Strategie in Amerika was ik een vol jaar aan het lesgeven op de Krijgsschool toen ik werd gevraagd om te gaan promoveren bij Clingendael. Die uitdaging wilde ik wel aan. Het werd een enorm goede leerschool. Het was de tijd van de aanslagen in Amerika en de invasie in Irak. Als research fellow werd ik gedwongen mijn referentiekader heel snel uit te breiden. Terrorisme kwam om de hoek kijken, ik kon niet alleen meer volstaan met mijn kennis uit het militaire luchtvaartdomein. In deze tijd kwamen mediaoptredens ook voor het eerst om de hoek kijken. Ik heb hier enorm veel geleerd.’
Anderhalf jaar aan staan voor de media
‘Anderhalf jaar lang sta ik al aan, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Het kost veel energie. Elke zin moet raak zijn in de geringe tijd die je krijgt.’
In de tijd van de aanslagen in Amerika in 2001 en de Amerikaanse invasie in Irak was het nieuw voor Osinga om zijn verhaal in de media te doen. De exposure van toen is niets vergeleken met hoe hij de afgelopen anderhalf jaar met de oorlog in Oekraïne heeft ervaren. ‘Het is aan de ene kant natuurlijk goed dat de media mij en een aantal andere experts wisten te vinden. Nuttig voor de herkenning en erkenning van het academische vakgebied. Het laat ook zien dat bestudering van oorlogsvoering nut heeft. Studenten zien dat ook. Het is geen ver-van-ons-bedshow. De collegezalen zitten vol. Dat zie ik als de positieve spin-off van het verschrikkelijke van oorlog.’
Een keerzijde is er ook, weet Osinga. Er zijn niet veel experts in zijn vakgebied, waardoor iedereen hem weet te vinden. ‘Anderhalf jaar lang sta ik al aan, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Het kost veel energie. Elke zin moet raak zijn in de geringe tijd die je krijgt. Ik ben geen journalist die feitjes moet oplepelen, maar ik ben er om duiding, een analyse te geven. En dat dan in 4 tot 8 minuten op radio of tv. Het is boeiend, maar ook een vorm van topsport.’
Flink uitpakken in de master
Sinds 2019 is Osinga verbonden als (bijzonder) hoogleraar War Studies aan de Universiteit Leiden bij ISGA (Institute of Security and Global Affairs). Sinds vorig jaar september draait de mastertrack War and Peace Studies, mede opgericht door Osinga. ‘Ik geef daar twee vakken die ik zelf heb vorm gegeven. In vergelijking met de bachelor en minor kan ik hier dieper op de materie ingaan. Ik kan flink uitpakken en dat geeft me heel veel energie, ik geniet ervan om mijn kennis over te dragen aan studenten. De master hebben we dit jaar voor het eerst gedaan en ik ben alweer bezig om het te verbeteren. We actualiseren vakken en ik wil meer gaan doen met gastsprekers uit de operationele wereld.’
Toekomst: volledige track War Studies ontwikkelen
Naast het verbeteren van de huidige master, kijkt de oorlogs-expert vooruit naar de toekomst. ‘Mijn ambitie is om er een volledige War Studies-track van te maken. Er valt nog zoveel meer te vertellen. Ik wil me graag richten op strategische dilemma’s, afschrikking, wat weten we daarvan? Strategische theorie, kom ik nauwelijks aan toe. Een vak over de toekomst van oorlog? Dat wordt in Breda wel gegeven, maar hier nog niet.’
Maar hoe zit het dan met het Frans Leren Ontspannen waar men thuis op hoopt? Osinga lacht en legt uit dat er echt een betere balans gaat komen tussen werk en privé. ‘Ik golf, geniet erg van kunst in allerlei vormen en we zijn ook van plan om meer te gaan reizen. We zijn net weer een week in Zuid-Duitsland geweest. En ik zou ook graag meer tijd vrijmaken om te gaan schilderen, heerlijk. Er komt weinig van, maar nu wel meer dan anders.’
Tekst: Margriet van der Zee
Foto's: Defensie en privé-collectie Frans Osinga
Boekentips
Ieder college van Frans Osinga zit vol met boeken- en filmtips. Twee tips voor lezers van dit verhaal.
Strategy, a history van Laurence Freedman: strategisch denken op een hele leesbare manier uitgelegd.