Veni-subsidie voor 16 Leidse wetenschappers
Zestien onderzoekers van de Universiteit Leiden krijgen een Veni-subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Deze beurs biedt veelbelovende jonge wetenschappers de mogelijkheid om gedurende drie jaar hun eigen ideeën verder te ontwikkelen.
Lees hier meer over de onderzoeken van onze wetenschappers die een beurs gekregen hebben:
Vrouwen als diplomatieke inlichtingenofficieren in het Ottomaanse Rijk
Rosanne Baars (Instituut voor Geschiedenis)
Vrouwen waren van essentieel belang in de premoderne diplomatie als verzamelaars van politieke informatie. Toch is er weinig over hen bekend, omdat ze niet vaak voorkwamen op de officiële loonlijsten van ambassadepersoneel. Dit project, gebaseerd op een grote hoeveelheid uitzonderlijk en nauwelijks bestudeerd materiaal, analyseert de rol van lokale vrouwen als diplomatieke nieuwsverzamelaars in achttiende-eeuws Istanboel, een van de belangrijkste steden van die tijd. Dit onderzoek laat zien hoe belangrijk deze Levantijns-Ottomaanse vrouwen waren in de premoderne Euraziatische diplomatie.
Luisteren naar de stilte: stilte en zwijgen als empowerment in de Nederlandse postkoloniale herinneringscultuur van de eenentwintigste eeuw
Gerlov van Engelenhoven (Centre for the Arts in Society)
In hedendaagse discussies in de Nederlandse samenleving over hoe het koloniale verleden verwerkt moet worden, fungeren stem en spreken vaak als metaforen voor empowerment (‘we moeten onze stem verheffen’). Stilte en zwijgen worden daarentegen juist begrepen als tekenen van machteloosheid (‘we moeten de stilte doorbreken’). Toch is zwijgen ook expressief: soms spreekt het zelfs luider dan woorden, bijvoorbeeld als onderdeel van een stil protest of een wake. In dit project worden stilte en zwijgen als vormen van empowerment onderzocht, in directe samenwerking met postkoloniale activisten, curatoren en kunstenaars. Hoe kan de maatschappij leren naar stilte te luisteren?
Van alarm tot aanpak: de moeizame weg van waarschuwingen in de wereldpolitiek
Nikki Ikani (Institute of Security and Global Affairs)
De Europese Unie (EU) en de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) zijn organisaties die Europa veilig houden. Eén van hun taken is het geven van waarschuwingen over dreigingen die de wereldpolitiek kunnen verstoren en burgers in gevaar kunnen brengen, zoals mogelijke aanvallen of oorlogen. We zien echter vaak dat wanneer EU- en NAVO-ambtenaren dit soort belangrijke waarschuwingen verzenden naar hun leidinggevenden, deze niet aankomen, worden genegeerd of weggewuifd. Waarom? Hoe ‘reizen’ dit soort waarschuwingen door de EU en de NAVO en wat maakt dit proces zo moeilijk? Dit onderzoek wil daarachter komen met als doel deze processen te verbeteren.
Het adaptieve brein: hoe beheersen we ons gedrag en waarom gaat dat soms mis?
Bryant Jongkees (Psychologie)
Mensen zijn vaak goed in het aanpassen van hun gedrag wanneer dat nodig is. Toch gaat dit soms mis en ontstaat bijvoorbeeld afleidbaarheid en impulsiviteit, zoals bij mensen met ADHD. De onderzoeker gaat geavanceerde computermodellen gebruiken om te kijken hoe controle over gedrag werkt in het brein en waarom dit mis kan gaan in ADHD. Hierbij wordt zorgvuldig gekeken naar onderlinge verschillen tussen mensen en de gevolgen van medicatie. De resultaten zullen meer inzicht geven in hoe verschillende trekken van ADHD tot stand komen en waar behandeling op moet richten om afleidbaarheid en impulsiviteit in ADHD te verminderen.
De economische gevolgen van nieuwe genetische testen
Richard Karlsson Linnér (Instituut voor Fiscale en Economische vakken)
Dankzij nieuwe genetische testen ontstaan er mogelijkheden om als individu informatie te verkrijgen over de eigen gezondheid. Miljoenen mensen hebben reeds een genetische zelftest uitgevoerd. Zorgen over misbruik van genetische informatie en genetische discriminatie vragen om overheidsingrijpen, maar meer onderzoek is nodig voor gerichte regelgeving. Dit onderzoek ontwikkelt een methode om vast te stellen hoe accuraat de voorspellingen van nieuwe genetische testen zijn en hun mogelijke economische gevolgen. De resultaten kunnen bijdragen aan wetenschappelijk onderbouwd beleid. Zo kan de maatschappij profiteren van ontwikkelingen op het gebied van genetische technologieën, terwijl zij tevens beschermd wordt tegen eventueel misbruik ervan.
Waarom liberaliseren autocratiserende regimes hun immigratiebeleid?
Katharina Natter (Instituut Politieke Wetenschap)
Tegen theoretische verwachtingen en gezond verstand in beperken autocratiserende leiders - bekend om hun nationalistische agenda's en mensenrechtenschendingen - immigratie niet altijd. In Marokko, Oeganda, Brazilië en Turkije is tijdens verdergaande autocratisering het immigratiebeleid geliberaliseerd. Dit project onderzoekt dit verrassende fenomeen. Het vergelijkt eerst de liberaliserende hervormingen in alle 31 autocratiserende landen wereldwijd en analyseert vervolgens de fascinerende gevallen van Brazilië en Turkije. Het identificeert de drijvende krachten achter liberaliserende hervormingen en bekijkt hoe deze verband houden met de overlevingsstrategieën van autocratiserende leiders. Hierbij vernieuwt dit project politicologische theorievorming en ontwikkelt dringende lessen voor een effectievere, transnationale pleitbezorging van migrantenrechten.
‘Lechecraft’ aan de leiband. Medische regulering en het de scepsis van patiënten in laatmiddeleeuws Engeland
Patrick Outhwaite (Centre for the Arts in Society)
Scepsis van patiënten tegenover de medische wetenschap is geen modern fenomeen. Ook in het laatmiddeleeuwse Engeland had men weinig vertrouwen in de professionele geneeskunde. Een toenemend aantal patiënten wendde zich tot onbevoegde en niet-gekwalificeerde artsen; pogingen tot regulering hielpen niet het verloren vertrouwen terug te winnen. Dit project onderzoekt enerzijds de oorzaken van patiëntenscepsis in laatmiddeleeuws Engeland en anderzijds de manier waarop wetgevers dit probleem probeerden op te lossen. Het project maakt gebruik van niet eerder bestudeerde manuscripten, en van literaire en juridische bronnen die in de traditionele geschiedenis van geneeskunde weinig worden onderzocht.
Reacties op klimaatverandering in een zwakke rechtsstaat: bescherming van landrechten van de meest kwetsbaren
Bernardo Ribeiro de Almeida (Leiden University College)
In reactie op klimaatverandering nemen landen steeds ingrijpender maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan of zich eraan aan te passen. Deze maatregelen hebben vaak ingrijpende consequenties voor de rechten op grond van kwetsbare groepen. Dit empirisch-juridische onderzoek heeft als doel om de implementatie van zulke klimaatveranderingswetgeving te analyseren en te verklaren in ontwikkelingslanden met een zwak ontwikkelde rechtsstaat, waarbij het Mozambique en Zuid-Soedan als case studies neemt. De kennis die dit oplevert is essentieel om de effectiviteit van dergelijke wetgeving te verbeteren en voorkomen dat deze niet slechts een nieuwe bron van sociale onrechtvaardigheid vormt.
Verder kijken dan het slachtoffer: de rol van de omgeving in de seksuele uitbuiting van minderjarigen en jongvolwassenen
Ieke de Vries (Instituut voor Strafrecht & Criminologie)
Iedere dag worden naar schatting wereldwijd zes miljoen mensen gedwongen tot seks tegen betaling, vooral kinderen en jongvolwassenen. Seksuele uitbuiting staat hoog op (inter)nationale beleidsagenda’s, maar een effectieve aanpak blijft al decennialang uit door gebrek aan kennis over de diverse risicofactoren voor slachtofferschap. Eerder onderzoek legt verklaringen voor slachtofferschap vooral bij het individu, waarmee nog weinig bekend is over de context: Waarom, waar, en wanneer wordt iemand slachtoffer? Met unieke data over personen en hun leefomgeving en innovatieve methoden, brengt dit project nieuwe inzichten over risico en risicoverspreiding van slachtofferschap en nieuwe risicomodellen om seksuele uitbuiting te voorkomen en identificeren.
Effecten van acute en chronische stress op het immuunsysteem
Erin Faught (Instituut Biologie)
Stress en vooral het stress-hormoon cortisol wordt gezien als slecht voor onze gezondheid. Cortisol heeft inderdaad een negatief effect op ons immuunsysteem waardoor we vatbaarder worden voor allerlei infectieziektes. Maar de laatste jaren wordt duidelijk dat cortisol tijdens korte periodes van stress onze immuniteit juist kan versterken. Faught onderzoekt hoe het komt dat cortisol zowel negatieve als positieve effecten kan hebben op ons immuunsysteem. De resultaten van dit onderzoek zouden ons in de toekomst in staat kunnen stellen om de negatieve gezondheidseffecten van stress te temperen en de positieve effecten te vergroten.
Nieuwe methoden in arithmetische statistiek
Peter Koymans (Mathematisch Instituut)
Statistiek heeft een belangrijke rol ingenomen in de moderne samenleving. Arithmetische statistiek bestudeert het gemiddelde gedrag van arithmetische objecten. Met de hulp van computers zijn er grote hoeveelheden data beschikbaar voor deze arithmetische objecten, waarin men veel willekeur kan waarnemen. Het is echter vaak lastig om vermoedens te ontwikkelen om dit willekeurige gedrag te beschrijven, en het is meestal nog veel lastiger om deze vermoedens te bewijzen. Koymans zal een aantal van de bestaande vermoedens bewijzen.
Een ongekende kijk op de evolutie van sterrenstelsels en de aard van donkere materie
Pavel Mancera Piña (Sterrewacht)
De donkere materie en het impulsmoment van sterrenstelsels bepalen hoe zij zich vormen en ontwikkelen. De onderzoeker gaat de bewegingen van het gas en de sterren in sterrenstelsels onderzoeken, zowel in recente tijden als toen het heelal jonger was, om aanwijzingen te vinden over de aard van de mysterieuze donkere materie en over de invloed van impulsmoment in de evolutie van sterrenstelsels door de kosmische tijd heen.
Ontwikkeling van een efficiënte en nauwkeurige Cas12c-base-editor voor genoombewerking
Prarthana Mohanraju (LUMC)
Genmodificatie heeft grenzeloos veel potentie voor de ontwikkeling van nieuwe therapieën. Maar als de efficiëntie, precisie en veiligheid niet verbeteren kan deze potentie niet waargemaakt worden. Met dit onderzoek wil Mohanraju een platform ontwikkelen van kennis en methoden om efficiënt tot nieuwe genmodificatie-technologieën komen. Daarbij kijkt zij specifiek naar de therapeutische toepassing voor de genetische spierziekte Duchenne.
Hoe Salmonella het ubiquitinesysteem kaapt om de endocytische architectuur en dynamiek van zijn gastheercel te hermodelleren
Virginie Stévenin (LUMC)
Intracellulaire bacteriën, waaronder salmonella, zijn bacteriën die gastheercellen binnendringen om daar vervolgens te verblijven en zich te vermenigvuldigen. Dit is mogelijk doordat bacteriën intracellulaire moleculaire signalen van de gastheer kapen, wat leidt tot reorganisatie van de gastheercel en de creatie van een membraan-gebonden bacteriële niche. Het kleine eiwit ubiquitine is een van de eiwitten waarmee cellen hun organisatie kunnen controleren. Dit project onderzoekt hoe bacteriën de ubiquitine-signalen van de gastheercel manipuleren om zo de cellulaire organisatie naar wens te hervormen. Dit onderzoek kan leiden tot de ontdekking van een nieuw mechanisme waarmee bacteriën hun intracellulaire replicatieve niche controleren.
Tijd is van essentieel belang: multi-dimensional MRI for neurovascular imaging
Lena Václavů (LUMC)
Elk orgaan, en vooral ons brein, is afhankelijk van een constante bloedaanvoer. De snelheid van de bloedtoevoer, de perfusie, kan worden onderbroken of vertraagd door ziekten van de bloedvaten. In ziekenhuizen kunnen MRI-scans worden gemaakt om te meten hoe goed en hoe snel de hersenen bloed krijgen, maar deze scans worden in de praktijk nauwelijks gebruikt omdat ze te lang duren en de informatie niet op de juiste manier aan de arts presenteren. In dit onderzoek wordt een nieuwe, snellere versie van perfusie-MRI-scans ontwikkeld, waarmee artsen kunnen zien hoe goed en hoe snel de bloedtoevoer van hun patiënt is.
De interactie tussen chronische nierschade en hartfalen met behouden ejectiefractie ontrafeld: Een multi-modality imaging benadering
Ilona Dekkers (LUMC)
Dit voorstel heeft als doel de link tussen chronische nierziekte en hartfalen met behouden ejectiefractie (HFpEF) nader te onderzoeken. Met behulp van geavanceerde beeldvormingstechnologieën zal Dekkers verbanden tussen nierdoorbloeding en HFpEF onderzoeken en het biomarker potentieel van microvasculaire functie in hart en nieren van patiënten met risico op HFpEF evalueren. Daarnaast zal hij de betrouwbaarheid van MRI voor het meten van nierdoorbloeding testen, en toepassen in een populatie-cohort om de impact van nierdoorbloeding op hartstructuur en functie in de algemene bevolking te begrijpen.
De Veni is een persoonsgebonden wetenschappelijke beurs van maximaal 280.000 euro. De beurs maakt onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma en wordt toegekend aan vaak jonge onderzoekers die recent gepromoveerd zijn.