Mediteren voor de les: ‘Studenten zeggen soms: ik was vergeten dat ik een lichaam had’
In de nieuwe rubriek ‘Onderwijsheden’ delen Psychologiedocenten hun belangrijkste inzichten over college geven. Deze maand: Elise Seip wil studenten helpen uit hun hoofd, en in hun lichaam te komen. Daarom start ze elke werkgroep met mindfulness.
‘Voel even hoe je lichaam contact maakt met de stoel, en hoe je voeten stevig op de grond staan.’ Met haar ogen dicht, zittend op een tafel in een wat bedompt kelderlokaal, begeleidt Elise Seip dertien studenten door een lichaamsscan. Wie niet wil, hoeft niet mee te doen, benadrukt ze aan het begin van de meditatie. ‘Even om je heen kijken of uit het raam staren, kan ook.’ Maar alle ogen zijn dicht, en het is tien minuten lang stil. Waarom leidt Seip haar lessen zo in? En hoe pakt ze haar onderwijs verder aan?
Les 1: Vergeet niet te voelen
‘Veel studenten zeggen na zo’n meditatie: “Ik was me eigenlijk nooit bewust van wat ik in mijn buik voel, of mijn borst. Ik was vergeten dat ik een lichaam had.” Als je je daar niet bewust van bent, kun je ook niet goed voor jezelf zorgen en je emoties reguleren. Dan weet je niet hoe het echt met jezelf gaat.
Studenten eisen veel van zichzelf, voelen druk vanuit de maatschappij. Ook op de universiteit ligt de nadruk op cognitief presteren, waardoor ze veel in hun hoofd leven. Ja, een beetje stress is goed, maar als je continu onder druk staat en altijd in een hoge ademhaling zit, slaap je op een gegeven moment niet meer goed. Bovendien grijp je sneller allerlei copingsmechanismen aan om met die stress om te gaan: veel drinken, alleen maar met mensen afspreken, dingen kopen, uitstellen
Ons lichaam geeft ons de hele tijd signalen over hoe het met ons gaat, of wat we aan het doen zijn goed voor ons is of niet. Met mindfulness leren studenten daar beter naar te luisteren. Ik hoor terug dat ze zich kalmer voelen, meer gefocust, en bovendien beter contact maken met de mensen om hen heen. Kan ik dit verder integreren in het onderwijs, misschien door andere docenten hierin op te leiden? Daar denk ik over na.’
Les 2: Heb oog voor de individuele student
‘Als docent is het onze taak kennis en theorie over te dragen. Maar samen met collega’s wil ik meer oog hebben voor de student als persoon. Zo zijn we aan het ontwikkelen dat studenten zelf hun leerdoelen bepalen. Aan het begin van een cursus kiezen ze dan zelf, aan de hand van een vragenlijst, waar ze zich in willen ontwikkelen. Bijvoorbeeld leren discussiëren of beter leren schrijven. Dat vergt meer zelfreflectie van studenten, ze zullen aan het begin van het vak een stap terug moeten doen. Zich afvragen: wat wil ik uit deze cursus halen? In plaats van: wat wil de docent dat ik doe zodat ik een hoog cijfer haal?
Van docenten vraagt het ook dat ze opletten wat er gebeurt in een groep. Als iemand heel stil is, hoe betrek je die erbij? Hoe zorg je dat die zich durft uit te spreken in discussies? Elke student brengt een unieke blik en eigen achtergrond mee, eigen interesses en passies. Ik probeer die authentieke student naar boven te halen in de lessen.’
Les 3: Geef studenten zelf de leiding over de werkgroep (en durf cijfers los te laten)
‘Het vak Emotions and (Ir)rationality in Economic Behaviour gaat over de psychologie van consumentengedrag. Waarom kiezen consumenten bepaalde producten? En welke invloed hebben emoties op bijvoorbeeld de effectiviteit van een campagne?
In de werkgroep is het de bedoeling dat studenten zelf met de stof aan de slag gaan, in plaats van dat ze enkel theorieën moeten reproduceren die de docent uitlegt. Elke week krijgt een tweetal studenten daarom de opdracht op eigen wijze een werkgroep te organiseren voor hun medestudenten. Zo kunnen ze de groep de opdracht geven een campagne te ontwerpen op basis van de literatuur, of ze zetten een discussie op binnen de groep.
Het idee daarachter is dat we studenten opleiden tot academische professionals. Later in het beroepsveld zullen ze ook argumenten moeten inbrengen, zich moeten uitspreken, actief kennis delen en anderen overtuigen. Dus oefenen ze dat nu al. Eerst kregen ze voor die organisatie een cijfer, maar we merkten dat de stress te hoog opliep en studenten daardoor de docentenrol gingen aannemen. Heel hard werken, controle houden over de werkgroep, stiltes snel opvullen. Terwijl het juist de bedoeling is dat ze sommige onderdelen niet voorbereiden, erop vertrouwen dat er ook kennis uit de groep komt.
Nu we de cijfers hebben vervangen voor een voldoende of onvoldoende, durven studenten meer risico te nemen en te vertrouwen op input uit de groep.’
Jouw onderwijsheid delen?
Ben je docent bij het Instituut Psychologie en wil je graag vertellen over hoe jij lesgeeft? Of wil je een inspirerende collega nomineren voor de volgende rubriek? Mail dan naar news.psy@fsw.leidenuniv.nl met onderwerp ‘Onderwijsheid’
Stuur bericht