Studenten leren samenwerken: ‘Deze cursus kwam precies op het goede moment’
Samenwerking wordt steeds belangrijker in het universitair onderwijs, maar hoe zorg je dat studenten ook echt samen aan de slag gaan? Op een speciale trainingsdag bogen docenten van de Faculteit Geesteswetenschappen zich over deze en andere vragen. Wat hebben ze geleerd en wat nemen ze mee in hun onderwijs?
Universitair docent Hannah De Mulder: ‘De cursus kwam voor mij precies op het goede moment: ik was net bezig met de invulling van mijn Virtueel Internationaal Samenwerkingsproject, waarvoor studenten uit Nederland online samenwerken met studenten aan de universiteit van Vigo in Spanje. Het leek me fijn om daarover te sparren en wat tips and tricks op te doen. Van de training heb ik vooral geleerd dat je als docent niet alles zelf hoeft te doen, maar dat onderwijs vaak juist leuker wordt als je dingen overlaat aan de groep. Een van de opdrachten uit de training was bijvoorbeeld om een vraag die je graag zou willen bespreken voor te leggen aan collega’s. De twist was dat je zelf dan alleen mocht luisteren naar de bespreking van dat probleem door je collega’s. Dat fly-on-the-wall-principe leverde heel verrassende inzichten op.
Ondertussen heb ik ook al wat werkvormen toegepast op mijn studenten in Nederland, zoals het concept van Silent Democracy. Je geeft dan als docent bijvoorbeeld aan wat de onderwerpen zijn waaruit gekozen kan worden. Vervolgens kiezen de studenten zelf hoe ze zich over die onderwerpen verdelen door op een bepaalde plek in de collegezaal te gaan staan. In eerste instantie liepen veel studenten naar dezelfde plek, maar vervolgens zorgden ze zonder mijn tussenkomst voor een evenwichtige verdeling, omdat ze zelf zagen dat dat beter zou werken. Dat vond ik een heel mooie uitkomst.’
Universitair docent Johan de Jong: ‘Mensen denken vaak dat filosofie een solistische bezigheid is, maar eigenlijk weet je vaak niet wat je denkt tot je het bespreekt. Juist in de uitwisseling met anderen krijgen ideeën vorm. We hebben daarom sinds vorig jaar een vak waarin samenwerking centraal staat. Voor ons als docenten riep dat de vraag op hoe je zo’n samenwerking goed begeleidt. Enerzijds is samenwerking een vaardigheid die studenten vooral opdoen door dingen te proberen, anderzijds wil je als docent voldoende handvatten bieden’.
In de workshop zijn verschillende werkvormen aan bod gekomen om dat evenwicht te zoeken. Een aantal daarvan heb ik al gebruikt in mijn eigen colleges. Zo heb ik studenten het samenwerkingsproces tot nu toe laten evalueren door leden van andere groepjes te interviewen. Wat ging er goed? Wat nog niet? Uiteindelijk moesten ze elkaar tips geven over wat beter kon. Dat werkte al heel goed. Een ander aspect uit de training dat ik heb aangehaald, is dat een groepsproces als het goed is begint met een fase van creativiteit, die uiteindelijk uitmondt in een ordelijk product. Ik geef studenten nu als tip mee om hun proces op basis daarvan in te delen én te bedenken in welk onderdeel ze zelf eigenlijk het sterkst zijn. Blijk je een groepje te hebben met vijf creatievelingen? Dan moet je in de gaten blijven houden of er uiteindelijk wel resultaat komt, terwijl ordelijke groepen misschien meer nadruk moeten leggen op brainstorms en ruimte voor creativiteit.’
Universitair docent Looi van Kessel: ‘Als docent ben ik steeds vaker bezig met groepswerk. Aan de ene kant is dat een manier om steeds groter wordende groepen studenten op een efficiënte manier aan het werk te kunnen zetten. Aan de andere kant zien we steeds meer in dat studenten vaardigheden nodig hebben waarmee ze na hun studie ook in groepsverband kunnen werken. Dat betekent alleen wel dat je er als docent voor moet zorgen dat je alle studenten meekrijgt in groepsprojecten. Dat is soms best lastig: er is veel onduidelijkheid over wat didactisch goed werkt bij groepswerk. Het was fijn om daarover in gesprek te gaan met collega’s tijdens de training. Daarnaast hebben we verschillende werkvormen zelf uitgeprobeerd en stonden weer even in de schoenen van de student om te ervaren wat wel of niet werkt. Dat was ook erg leerzaam. Zeker op het gebied van de coördinatie en voorbereiding van groepsprocessen heb ik veel geleerd. Dat het veel tijd kost, bijvoorbeeld, maar dat je dan wel het halve werk al hebt gehad.’
De geïnterviewde docenten volgden de training 'Begeleiding samenwerking studenten in projectsituaties'.