Vaste ‘liturgie’ bij diploma-uitreiking van Religiewetenschap
Zeventien kandidaten van de BA Religiewetenschappen, de MA Religious Studies en de educatieve master Religie en Levensbeschouwing ontvingen 23 oktober hun diploma’s bij een feestelijke uitreiking in het Academiegebouw. Hun scriptiebegeleider sprak hen persoonlijk toe.
‘Alle opleidingen reiken diploma’s uit, maar bij het Leids Centrum voor Religiewetenschap maken we er wat extra’s van’ vertelt Dr. Markus Altena Davidsen, voorzitter van de examencommissie religiewetenschappen. ‘Het is vast een vorm van beroepsdeformatie en mogelijk ook een erfenis van de theologische faculteit waaruit het Centrum voor Religiewetenschap is voortgekomen, maar we hebben een goed gevoel voor het belang van rituelen’. De diploma-uitreiking bij religiewetenschap volgt daarom ook altijd een vaste ‘liturgie’. Eerst is er een toelichting op hoe de examencommissie de kwaliteit van de uitreikte diploma’s garandeert. Dan volgt een ‘preek’ voor de afstudeerders en hun gasten. Tenslotte zijn de diploma-uitreikingen en laudatio’s.
Een ritueel met meerdere functies
In zijn ‘preek’ voor de afstudeerders, wees Davidsen dit jaar op de verschillende rituele functies die een afstudeerceremonie kenmerkt. Voor de individuele student is het een overgangsritueel. De prestaties van een afgeronde levensfase worden gevierd, en de overgang naar de volgende fase (de masterfase of het werkzame leven na de universiteit) wordt gemarkeerd. Tegelijkertijd maakt de afstudeerceremonie – als jaarritueel – deel uit van het ‘liturgisch jaar’ van de religiewetenschappelijke gemeenschap aan de universiteit, samen met andere jaarlijkse feesten, waaronder de opening van het academisch jaar en de eindejaarsbarbecue van studentenvereniging TFLS.
Bij de afstudeerceremonie, zo stelde Davidsen, vieren we als docenten en studenten dat we er samen in slagen de twee doelen van de religiewetenschappelijke opleidingen in Leiden te bereiken: vervlechting van onderzoek en onderwijs en dienstbaarheid aan de samenleving. Dit bleek ook uit de persoonlijke toespraken aan de studenten. Velen van hen hadden tijdens hun opleiding als onderzoeksassistenten, onderzoeksstagiaires of research trainees hun eerste wetenschappelijke sporen verdiend. Betrokkenheid bij actuele maatschappelijke vraagstukken bleek bijvoorbeeld uit scriptieprojecten over islamitische psychologie, de orthodoxe kerken in Oekraïne tijdens de Russisch-Oekraïense oorlog en de (te wensen overlatende) kwaliteit van het lesmateriaal voor het schoolvak godsdienst/levensbeschouwing.
Eerste diploma’s van de educatieve master religie en levensbeschouwing
De uitreiking van de allereerste diploma’s van de educatieve master religie en levensbeschouwing aan Adaya Koerhuis en Julia Vegter maakte deze dag extra bijzonder. Ambitie van deze master is om een nieuwe generatie docenten op te leiden die kunnen helpen het schoolvak levensbeschouwing te transformeren van een vak geworteld in de specifieke levensbeschouwelijke identiteit van de enkele school tot een pluralistisch vak voor alle leerlingen en schoolvormen (ook openbare scholen).
Adaya Koerhuis legde in haar scriptie Nederlands en Brits lesmateriaal naast het meetlint van de religiewetenschappelijke vakdidactiek. De conclusies uit dat onderzoek wil ze nu gebruiken om het levensbeschouwelijke onderwijs te verbeteren op De Populier in Den Haag waar ze recent sectievoorzitter werd.
Julia Vegter onderzocht op haar beurt de godsbeelden van Nederlandse scholieren. Haar interesse in dit onderwerp – en breder in zingeving onder jongeren – kwam voort uit een diepe bezorgdheid over afnemende levensgeluk onder Nederlandse jongeren. In haar nieuwe baan als docent levensbeschouwing hoopt ze een bijdrage te kunnen leveren aan zowel haar schoolvak als het welzijn van jongeren.
Een professionele leergemeenschap
Momenteel volgen zes studenten de educatieve opleiding religie en levensbeschouwing. Daarmee is de opleiding de grootste universitaire opleiding in Nederland voor het schoolvak levensbeschouwing. Dat aantal studenten is echter lang niet genoeg om tegemoet te komen aan de vraag van scholen. Dit is duidelijk te zien in het feit dat alle studenten een baan aangeboden krijgen (en vaak ook aannemen) voor ze hun opleiding hebben voltooid.
In de komende jaren hopen we te groeien, vertelt Markus Davidsen, die naast zijn functie als voorzitter van de examencommissie ook coördinator is van de educatieve master religie en levensbeschouwing. ‘Voorlopig timmeren we samen goed aan de weg en betrekken we onze studenten bij allerlei landelijke activiteiten waarbij vakdidacticus Dr. Michaël van der Meer (ICLON) en ik betrokken zijn.’
In de afgelopen jaren dachten studenten mee over de ontwikkeling van een nieuwe, perspectiefgerichte vakdidactiek dat door Expertisecentrum Levensbeschouwing en Religie in het Voortgezet Onderwijs (LERVO) wordt ontwikkeld. ‘En dit semester gingen we van start met een Comenius-project gericht op de ontwikkeling van vernieuwend lesmateriaal voor de docentenopleidingen, op de universiteit en in het hbo. Drie getalenteerde studenten uit de educatieve master draaien mee in dit project. Dat typeert onze opleiding. We willen met docenten en studenten zoveel mogelijk samen één professionele leergemeenschap vormen.’