Video: Is onze democratie aan vernieuwing toe?
In een college van de Universiteit van Nederland behandelt Reijer Passchier, universitair docent Staats- en bestuursrecht, de staat van onze democratie. 'Wordt het geen tijd om onze democratie te vernieuwen?'
Vanwege de gekozen cookie-instellingen kunnen we deze video hier niet tonen.
Bekijk de video op de oorspronkelijke website of‘Onze democratie is altijd een beetje stuk en imperfect. De perfecte democratie bestaat niet’ zegt Passchier, die zich bezighoudt met de democratische rechtsstaat. 'Twee problemen die momenteel onze democatie bedreigen: de omvang van grote politieke partijen neemt af en de politiek laat zich teveel beïnvloeden door de waan van de dag. Met name via sociale media.'
Van eenlingen naar partijen
Passchier geeft onder meer historische context. Zo staat de grondwet van Thorbecke uit 1848 bekend als een belangrijke mijlpaal in onze democratie. In die tijd bestond de Kamer voornamelijk uit eenlingen. Door de jaren heen is dit uitgegroeid tot het stelsel van politieke partijen. In de 20e eeuw ontstonden door de verzuiling in Nederland vier maatschappelijke groepen in de samenleving. De katholieken, de protestanten, de liberalen en de socialisten. Deze zuilen hadden elk hun eigen politieke partij, wat stemmen destijds voorspelbaarder maakte en daarmee een relatief stabiel politiek landschap ontstond. Ook de coalitievorming met tenminste twee grote partijen was toen makkelijker, in tegenstelling tot het huidige politiek versnipperde landschap. Door de afbrokkeling van die verzuiling maakt stemmen voor een partij vanuit je geloof nu plaats voor stemmen voor een partij waarmee je het eens bent, schetst Passchier.
Coalitievorming ingewikkeld
Passchier vertelt in zijn college dat we nu een gebrek aan stabiele middenpartijen hebben, wat coalitievorming ingewikkelder maakt. Voorbeelden van stabiele middenpartijen waren destijds de VVD, CDA en PvdA. Een meerderheid werd sneller behaald wanneer met hun werd samengewerkt. Nu heb je soms 4 of 5 partijen nodig om die meerderheid te behalen. Veel verschillende visies maken het ingewikkelder om tot een eenduidig beleid te komen. Dat zie je bijvoorbeeld bij de stikstofdiscussie.
Passchier brengt drie mogelijke oplossingen naar voren:
- een kiesdrempel waarbij een partij tenminste 5 of 10 zetels moet hebben behaald;
- een bonus (extra zetels) voor de grootste winnnaar, naar Grieks model
- een minderheidskabinet, waarbij de oppositie per geval wordt betrokken bij belangrijke beslissingen
Focus lange termijn gewenst
Passchier ziet dat door de opkomst van televisie en sociale media politici in het debat niet meer tot elkaar komen, maar dat ze zich richten tot de mensen thuis via de aanwezige camera’s en daarna te vertrekken. ‘Thema’s zoals klimaat, multinationals en ongelijkheid zijn grote lange-termijn-problemen ,die om aandacht, studie en gedegen wetgeving vragen. Deze thema’s worden nu continu door de waan van de dag ondermijnd.’ Passchier zou het liefst zien dat de camera’s en het gebruik van mobiele telefoons in het parlement worden verboden, zodat politici genoodzaakt zijn zich tot elkaar te richten, in plaats van tot de camera. ‘Impopulaire maatregelen moeten soms genomen worden, en de notulen en handelingen kunnen nadien altijd worden geraadpleegd.’
Foto: Marjoline Delahaye via Unsplash