De strijd om het huwelijk in Indonesië
De Indonesische overheid probeert al een tijdje huwelijks- en scheidingswetten af te dwingen. Daarbij stuit ze op weerstand van zowel lokale gemeenschappen als het Indonesische Hooggerechtshof. Promovendus Al Farabi onderzocht waar deze weerstand vandaan komt.
Al Farabi deed onderzoek naar het Mukomuko-regentschap, aan de westkust van Sumatra. Zelf maakt hij ook deel uit van deze overwegend islamitische gemeenschap. ‘Mukomuko en andere vergelijkbare gebieden in Indonesië zijn heel hecht’, vertelt Farabi. ‘Dat ik in mijn eigen gemeenschap onderzoek deed was dus pragmatisch: ik heb al een band met de andere bewoners. Ze vertrouwen mij en zijn eerder geneigd om met me te praten. Anderzijds is Mukomuko exemplarisch voor de kruising waarop gemeenschappen als deze zich bevinden.’
Tradities en Islam
‘De Indonesische overheid probeert via diens huwelijkswetgeving de eigen versie van islam te promoten of zelfs op te leggen’, vertelt Farabi verder over dat kruispunt. ‘Maar veel gemeenschappen, bijvoorbeeld Mukomuko, kennen hun eigen gebruiken en tradities op dit gebied. Hoewel deze wel een basis in de islam hebben, zijn ze wezenlijk anders dan de versie die de overheid promoot.’
De tradities in Mukomuko volgen namelijk een matriarchale lijn, zo legt Farabi uit. ‘De positie van de vrouw is voor hen heel belangrijk. Zo moet de beslissing om te trouwen of te scheiden door zowel de man als de vrouw worden goedgekeurd’. De huwelijkswetgeving waar de overheid voor pleit, is van een patriarchale, streng-islamitische aard. Alleen de man zou dan nog huwelijksbeslissingen mogen nemen. ‘Dit wordt door de overheid verkocht als een positieve ontwikkeling voor gemeenschappen als Mukomuko, maar die vrouwen zouden er hierdoor juist slechter aan toe zijn.’
Verschillende interpretaties
Deze verschillende interpretaties van de islam leiden niet alleen tot strijd tussen lokale gemeenschappen en de overheid. Ook het Hooggerechtshof houdt er een andere visie op na dan de overheid. ‘Het Hooggerechtshof houdt graag vast aan de oude normen en tradities, en ondersteunt daarom de rechten van vrouwen in het land’, legt Farabi uit. ‘Het heeft de wetvoorstellen van de overheid tot nu toe tegengehouden, net als lokale rechters.’
Op deze manier gaat de rechterlijke macht de homogenisering van Indonesië tegen, volgens Farabi ook een reden van de overheid om het wetgeving te forceren: ‘Wetten als deze, die proberen zoiets als het huwelijk centraal te regelen, zijn een gevaar voor de grote diversiteit van Indonesië. Met mijn werk wil ik respect voor deze diversiteit uitdragen. Hiermee wil ik ervoor zorgen dat de positie van de vrouw in het land niet alleen gewaarborgd blijft, maar ook zal worden verbeterd’.