Promovendi verdienen speciale aandacht: hun nieuwe vertrouwenspersoon Annemarie Meijer vertelt waarom
Ze studeerde biologie in Leiden en ging nooit meer weg. En nu is hoogleraar Immunobiologie Annemarie Meijer de nieuwe vertrouwenspersoon voor promovendi. Een taak die haar perfect past: ze heeft veel ervaring in de onderzoekswereld én begeleidde al tientallen promovendi. In een interview vertelt ze hoe ze jonge onderzoekers wil bijstaan in hun onderzoek én mentale welzijn. ‘Promovendi vormen de ruggengraat van het onderzoek op onze faculteit.’
Weet je nog hoe je eigen promotietijd was?
Lachend: ‘Je promotietijd vergeet je niet! Het was een bijzondere periode, zowel het onderzoek als op persoonlijk vlak. Ik heb in die periode ook mijn partner, eveneens promovendus, ontmoet, met wie ik nog steeds samen ben.
Er waren ook tegenslagen in het onderzoek, maar toch heb ik vooral erg genoten. Ik deed veel laboratoriumwerk, ik was graag in het lab. En de resultaten die het harde werk oplevert, alles wat je leert, het schrijven van artikelen en bezoeken van congressen… een mooie periode. Dat kwam ook doordat ik een begeleider had die mij veel vrijheid gaf om mijn eigen weg te zoeken.’
Dat klinkt positief, maar je benoemde ook al even de tegenslagen. Waar kun je als promovendus tegenaanlopen?
‘Ja, iedereen heeft tegenslagen. Tijdens het traject moet je heel vaak je plannen bijstellen. En ondertussen tikt de klok wel door. Zo kan je als promovendus behoorlijk onder druk komen te staan. “Krijg ik het nog wel op tijd af? Wat moet ik hierna?”.’
Is dat ook de reden dat er een speciale vertrouwenspersoon voor promovendi is?
‘Ja, omdat ze te maken krijgen met specifieke problematiek. Promovendi verdienen daarom speciale aandacht. Ze vormen echt de ruggengraat van het universitaire onderzoek, zeker bij onze faculteit. Zij voeren het grootste deel van het onderzoek uit. Hoe iemand zo’n traject ervaart, is uiteindelijk erg bepalend voor diens toekomst. Daarom hebben we als universiteit ook de plicht om te zorgen dat je zo goed mogelijk geholpen wordt als je daarbij tegen obstakels aanloopt.’
Je hebt al een hoop promovendi begeleid. Wat maakt dat zo leuk?
‘Het geeft me heel veel voldoening om jonge onderzoekers te helpen om zelfstandig te worden. De enorme ontwikkeling die ze in die periode doormaken is in geen enkele andere groep zo groot. Als je start ben je net student af, en je gaat weg als onderzoeker. Bij die start heb je soms eigenlijk nog geen idee waar je aan begint en in welke wereld je terecht bent gekomen.’
‘Als iemand promoveert is dat een hoogtepunt van het jaar.’
‘Daarnaast vind ik het mooi om te zien dat promovendi zo gepassioneerd zijn over hun onderzoek, en blij met ieder interessant resultaat. Ik probeer ze ook altijd te stimuleren hun eigen richting aan het onderzoek te geven. Dan is het gaaf om te zien hoe mensen op een gegeven moment met eigen ideeën komen. Als iemand promoveert, is dat voor mij echt een hoogtepunt in het jaar.'
Je hebt zowel als onderzoeker en als begeleider veel ervaring. Hoe gaat dat je helpen in deze nieuwe rol?
‘Ik weet als geen ander tegen welke problemen mensen kunnen aanlopen tijdens het promotietraject. Het is lastig adviseren als je niet bekend bent met alle ins en outs. Hoe bijvoorbeeld de verschillende relaties tussen promotor en promovendus, of co-promotor en promovendus in elkaar zitten. Maar ook: hoe het werkt met de financiering. Die kan met name een probleem vormen voor beurspromovendi als ze niet op tijd klaar zijn. Of: hoe ga je om met cultuurverschillen bij promovendi uit andere landen? In elk land zit de onderzoekswereld weer anders in elkaar. Dus ik denk dat ook ervaring en kennis daarvan belangrijk is.’
Met wat voor soort problemen kunnen promovendi bij jou terecht?
‘Met alle problemen die hun promotietraject op één of andere manier belemmeren (zie kader). Het is fijn als je bij iemand terecht kan die buiten je dagelijkse werkomgeving staat, waarbij de gesprekken vrijblijvend en vertrouwelijk zijn. Als je iets niet met je begeleider of collega durft te bespreken, of worstelt met verschillende mogelijkheden, kan ik helpen. Samen kunnen we de opties verkennen, en de voor- en nadelen afwegen en zo een stapje verder zetten. In uitzonderlijke gevallen, maar alleen op nadrukkelijk verzoek van de persoon zelf, kan ik bijvoorbeeld ook meegaan naar een moeilijk gesprek, of andere actie ondernemen. Maar dat doet een vertrouwenspersoon uiteraard nooit uit zichzelf.’
Advies nodig? De vertrouwenspersoon kan je helpen.
Bijvoorbeeld bij:
- Problemen met de begeleiding:
- Je ervaart de begeleiding als niet adequaat.
- De beschikbaarheid van de begeleiding is niet naar behoren.
- Er is onvoldoende ondersteuning vanuit de afdeling.
- Communicatieve problemen of onacceptabel gedrag: met de begeleiding, binnen het team of met collega’s.
- Zorgen over het promotietraject:
- Het traject dreigt uit te lopen of loopt uit, en er zijn zorgen over de gevolgen.
- Onzekerheid over de (afloop van) financiering bij uitloop van het project.
- De werk-privébalans staat teveel onder druk
- Verschillen van inzicht over de eisen die aan een proefschrift worden gesteld.
Wat hoop je voor onze promovendi te kunnen betekenen?
‘Aan de ene kant ben ik er dus voor de directe ondersteuning: promovendi helpen een doorbraak te vinden als ze ergens vast zitten. Aan de andere kant wil ik er met alle kennis en ervaring die ik opdoe graag aan bijdragen om de promotietrajecten voor alle promovendi te optimaliseren.’
‘Bij het IBL hebben we er bijvoorbeeld voor gezorgd dat promovendi ongeveer eens per jaar met een commissie van interne en externe collega’s over hun voortgang kunnen praten, en praktisch advies krijgen. Ook geven externe trainers onze promovendi een introductiecursus over verschillende aspecten van het promotietraject, waaronder de interactie met de begeleider. Op die manier proberen we meer een community te maken van onze promovendi. Zo scheppen we niet alleen momenten om problemen te bespreken, maar vooral ook een sfeer waarin dat kan.’
Advies nodig?
Lees meer over wat de vertrouwenspersoon promovendi voor jou kan betekenen
Vertrouwenspersonen voor promovendi
Over Annemarie Meijer
Annemarie Meijer heeft Biologie gestudeerd en promoveerde in 1993 in Leiden. Vervolgens legde ze hier ook de rest van haar carrièrepad af: van postdoc tot universitair hoofddocent en in 2015 werd ze hoogleraar Immunobiologie. Meijer onderzoekt de interacties tussen ziekteverwekkende bacteriën en hun gastheren. Ze kijkt hierbij vooral naar bacteriën die weten te overleven binnenin onze immuuncellen, zoals de bacteriën die tuberculose veroorzaken.
Meijer heeft veel ervaring met Marie Sklodowska-Curie trainingsnetwerken voor promovendi en is sinds 2021 verantwoordelijk voor de monitoring van de promotietrajecten bij het IBL. Sinds 1 januari 2024 is Meijer de nieuwe vertrouwenspersoon voor promovendi.