Collegevoorzitter Annetje Ottow over de strijd tegen racisme: ‘Het is een verantwoordelijkheid van ons allemaal’
‘We hebben met elkaar weliswaar al stappen gezet, maar er is nog een hoop te doen in de strijd tegen discriminatie en racisme’, aldus collegevoorzitter Annetje Ottow van de Universiteit Leiden. ‘Ik vind het belangrijk dat we ons hier bewust van zijn en er aandacht voor blijven vragen. Het is een lastig, ongemakkelijk en vaak confronterend thema.’
Ottow laat haar gedachten gaan over discriminatie en racisme op de Leidse universiteit tijdens de European Week Against Racism (18-26 maart). ‘Als universiteit zetten wij ons in om studenten en medewerkers een veilige leer- en werkomgeving te bieden, waar we verschillende perspectieven kunnen bediscussiëren. Je veilig en thuis voelen op de universiteiten zijn belangrijke voorwaarden om je bij ons te kunnen ontplooien. Het is de afgelopen periode al vaker gezegd, maar voor discriminatie en racisme is hier ab-so-luut geen plaats.’
Bewustwording
’We moeten hier aandacht voor blijven vragen, want het is een ingewikkeld onderwerp. Het is ook een kwestie van bewustwording en een lange adem. Mensen denken vaak dat racisme alleen om de schrijnende gevallen gaat waar iemand duidelijk en openlijk discrimineert. Vooroordelen en aannames over verschillen tussen mensen op basis van afkomst zijn ingebakken in ons gedachtengoed. Het is een manier van denken waarbij we – soms onbewust, maar helaas soms ook niet – mensen op basis van hun uiterlijk als anders of minderwaardig beschouwen.’
Eigen verantwoordelijkheid
‘Het is een verantwoordelijkheid voor ons allemaal’, stelt Ottow. ‘Racisme kan namelijk óók plaatsvinden zonder dat men zich hier bewust van is. Ik heb dat laatst ook zelf meegemaakt doordat ik een ouderwets gezegde gebruikte in het gesprek met iemand van kleur, die me erop aansprak dat dat voor haar kwetsend was. Ik heb daarvan geleerd en gebruik die uitdrukking nu niet meer.’
Werk te verzetten
Ottow benadrukt dat er op de universiteit nog veel werk te verzetten is als het gaat om de aanpak van (institutioneel en individueel) racisme. ‘Ik heb onlangs weer een gesprek gevoerd met een groep studenten van Campus Den Haag. Van de voorbeelden die zij noemden schrok ik wel.’
Het huidige klimaat wordt op dit moment duidelijk beïnvloed door de oorlog in Gaza, beaamt Ottow. ‘Als gevolg van dit conflict zijn zowel antisemitisme als moslimhaat sterk toegenomen en dat helpt niet. Studenten gaven aan dat er recente voorbeelden zijn van het bewust wegzetten van mensen op basis van geloof of anderszins. Laat ik duidelijk zijn: dat kan absoluut niet en daar treden we tegen op.’
Toch blijft Ottow hoopvol als het gaat om de aanpak van deze problemen. ‘Het is niet altijd makkelijk, maar we zien op de universiteit ook mooie ontwikkelingen. Recentelijk nog vond er op de Campus Den Haag een goed gesprek plaats tussen joodse studenten en studenten die pro-Palestina zijn. Het kán dus wel.’
Trainingen
De universiteit biedt diverse trainingen aan die helpen om racisme en discriminatie tegen te gaan, zoals de Brown-Eyes Blue Eyes-training. Ottow: ‘Iedereen moet er iets van durven zeggen als we in gesprekken tegen verkeerde opmerkingen aanlopen. Dat kan klein beginnen en groot eindigen, en dan wordt het een hellend vlak. Door er direct iets van te zeggen, smoor je het in de kiem, en leert de ander wat er fout ging.’
Ze besluit: ‘Iedereen heeft een rol in de verandering die we voorstaan. Verandering gaat niet vanzelf, we moeten het erover blijven hebben. Ons Expertisebureau D&I heeft al veel in gang gezet, ontwikkelt nieuwe plannen en helpt ons hierbij. Maar het is aan ons allemaal om ervoor te zorgen dat er voor racisme en discriminatie geen plaats is op deze universiteit.’
European Week Against Racism in Leiden en Den Haag
Expertisebureau Diversiteit & Inclusie besteedt ook dit jaar weer aandacht aan de European Week Against Racism (18-26 maart; 21 maart is de Internationale Dag tegen Racisme en Discriminatie). Onder meer met een socialemedia-campagne die microagressies onder de aandacht brengt. In het Haagse gebouw Wijnhaven is er daarnaast een activiteit getiteld Meme Battle Anti-Asian Racism. Op 21 maart vindt bij de gemeente Leiden een stadsgesprek plaats – “Leiden praat” – over racisme.
Daarnaast is er op 26 maart een Expertmeeting Landelijk Overleg Diversity Officers over racisme in het hoger onderwijs. Hierbij aanwezig is onder meer de nationale coördinator tegen discriminatie en racisme, Rabin Baldewsingh, en diverse bestuurders, beleidsmakers, wetenschappers en studenten. Annetje Ottow: ‘Ik ben er ook en zal hier veel kennis opdoen en leren.’ Tijdens deze bijeenkomst zal de focus liggen op: a) data en monitoring, b) netwerken en betrokkenheid van wetenschappers en studenten van kleur, c) racisme in het onderwijs, d) de maatschappelijke rol van universiteiten in het tegengaan van racisme.
Binnen de universiteit worden ook stappen gezet, zoals het verzamelen van data over diversiteit, studenteninstroom en rendement. Er is een studentenenquête in ontwikkeling die de samenhang tussen binding, sociale veiligheid en studierendement inzichtelijk maakt, en die kan helpen gelijke kansen, inclusie en sociale veiligheid te bevorderen. Ook aan inclusief onderwijs en inclusief taalgebruik wordt gewerkt, en gestreefd wordt naar meer diversiteit en diversiteitsdeskundigheid onder medewerkers.