In de collegebanken: bellen met een gedetineerd persoon
Studenten dringen de collegezaal binnen, telefoons moeten bij de ingang worden ingeleverd. Wanneer iedereen zit, valt het even stil. Met z’n allen kijken ze naar het grote scherm voorin de zaal. Hier hebben ze live verbinding met Marco die al flink wat jaren vastzit in de gevangenis. Vandaag gaan de studenten met hem in gesprek.
Als afsluiting voor het eerstejaars vak ‘Daders’ van de studie Criminologie heeft Universitair Docent Roosmarijn van Es in samenwerking met Jennifer Doekhie deze vragensessie georganiseerd. Want, zegt Doekhie ‘Je kunt je werk later in het criminologische veld niet op een rechtvaardige manier doen als je je er niet van bewust bent wie je tegenover je hebt zitten.’
Van een lange straf wordt je niet beter
Het blijft even stil in de zaal voordat de studenten hun vragen durven te stellen, maar dan branden ze los: ‘Is je beeld van detentie veranderd nu je zelf vastzit?’, ‘Wat is de mentale impact van een gevangenisstraf voor jou?’. Marco neemt rustig de tijd om alle vragen te beantwoorden. Hij legt uit dat hij detentie wel enorm heeft zien veranderen in de tijd dat hij al vastzit. ‘Er is veel bezuinigd op faciliteiten. Zo was er altijd een avondprogramma, maar nu zijn die er bijna niet meer.’ Bij een lange gevangenisstraf wordt de mentale impact volgens hem steeds minder: ‘In het begin denk je voortdurend hoe lang je nog moet, maar na verloop van tijd denk je daar niet meer aan: dit is gewoon je leven.’
‘Je moet goed kijken waarom iemand een dader wordt’
Een student vraagt zich af of een lange gevangenisstraf dan wel zin heeft. In de politiek wordt veelal geroepen dat we langer moeten straffen. Hoe kijkt Marco daar tegenaan? ‘Ik zit al heel lang vast en ik kan niet zeggen dat ik er beter van ben geworden. Want op een gegeven moment voel je de straf niet meer. Je raakt gewend aan de situatie, maar je wordt er ook niet beter van.'
Gerichte therapie een alternatief
De studenten vragen Marco wat volgens hem wél een goed alternatief zou zijn? ‘Ik denk dat je goed moet kijken naar waarom iemand een dader wordt? En helpt de straf die je diegene oplegt dan? Ik vind in de gevangenis zitten geen goed iets. Daar help je iemand niet mee. Je moet de samenleving helpen, maar ook de dader. Zelf heb ik gerichte therapie gekregen en dat heeft mij echt veranderd en geholpen om anders te gaan handelen.’
‘Ik had verwacht dat hij boos uit zijn ogen zou kijken. Maar het is gewoon een heel vriendelijke en normale man.’
De studenten vragen tot slot of Marco nog tips heeft voor wanneer zij straks het werkveld betreden: ‘Het is belangrijk als je voor de keuze staat om iemand te veroordelen, dat je je ook afvraagt ‘waarom doet iemand zoiets?’ en helpt deze straf dan ook?’
Kijk naar de persoon achter het delict
Wanneer de verbinding wordt verbroken, is het weer even stil in de zaal. Wat vonden de studenten van het gesprek? Een student reageert: ‘Het is misschien heel stereotype: ik had verwacht dat hij boos uit zijn ogen zou kijken. Maar het is gewoon een heel vriendelijke en normale man.’
Daders
In het vak Daders leren eerstejaars criminologiestudenten over het ontstaan van, de reacties op en de gevolgen van daderschap van verschillende typen delicten. Er wordt ingegaan op wat daderschap nu precies is, hoe beeldvorming bijdraagt aan deze definities, theorieën die daderschap kunnen verklaren, en hoe we kunnen reageren op daderschap en wat de gevolgen hiervan zijn voor gedetineerde personen.
Van Es legt uit: ‘In het onderwijs is veel aandacht voor de theorie. Over een aantal jaar gaan deze studenten het werkveld in en zal een deel van hen in aanraking komen met gedetineerde personen of er in elk geval op beleidsniveau mee te maken krijgen. Om deze reden vinden we het belangrijk dat studenten al vroeg in de studie kennismaken met deze personen om zo meer te leren over de persoon achter het delict en hoe de theorie zich vertaalt naar de praktijk.’
Leren achter de tralies
Dit gastcollege met een gedetineerd persoon is onderdeel van het innovatieve Comenius Senior Project (NRO) van Joni Reef, Jennifer Doekhie en Anouk den Besten genaamd 'Leren achter de tralies'. Met deze onderwijssubsidie onderzoeken studenten samen met gedetineerde personen hun bestaande referentiekaders. Studenten leren niet alleen over rechtssubjecten en -systemen, maar leren ook kijken ‘door de bril van een ander’.