Hoe simpele interventies ons kunnen aanmoedigen tot betere relaties tussen verschillende groepen
Een kort filmpje over inclusie van migranten vermindert vooroordelen minstens drie maanden, ontdekte sociaal psycholoog Feiteng Long in zijn promotieonderzoek. Maar mensen ervaren fysieke stress als zij conservatiever tegenover migranten staan dan de groepsopinie dicteert. ‘We moeten mensen aanmoedigen, niet confronteren.’
Feiteng Long is geïnteresseerd in de rol van sociale normen bij het verminderen van vooroordelen tegenover immigranten. ‘Relaties tussen verschillende etniciteiten staan centraal in hoe we samenleven in diverse samenlevingen. Gesegregeerde groepen die in parallelle werelden leven, onderschatten vaak elkaars goede bedoelingen. Een ondersteunende sociale omgeving die ons aanmoedigt om gemeenschappelijke ruimtes, verhalen of doelen te delen, maakt empathie en solidariteit mogelijk.’
Simpele interventies zorgen voor minder vooroordelen
De promovendus deed experimenten met onder meer eerstejaars psychologiestudenten van de Nederlandstalige en Engelstalige bacheloropleiding. ‘Uit de Engelstalige opleiding deden studenten van 38 nationaliteiten mee, waarbij Duitse en Turkse studenten de grootste groepen vormden.’ Long volgde hen en het verloop van hun vriendschapscontacten langere tijd.
Hij liet een deel van deze onderzoeksgroep kijken naar korte video’s waarin medestudenten hun visie op diversiteit en inclusie gaven. ‘Zelfs zo’n kort filmpje kon vooroordelen jegens andere etnische groepen laten afnemen, en dat effect was drie maanden later nog aanwezig. Dus met eenvoudige middelen kun je al veel bereiken. Dat hoeft niet door bepaalde experts te gebeuren, je bent het meest beïnvloedbaar door mensen uit je directe omgeving. Beleidmakers en NGO’s kunnen platformen creëren waar mensen deze geluiden kunnen horen.’
Confrontatie met een progressievere groepsopinie leidt tot stress
Long vroeg ook proefpersonen te praten over de toekomst van relaties tussen de meerderheidsgroep en migranten. Ondertussen deed hij cardiovasculaire metingen om hun stressniveau vast te stellen. Zo lieten de hoeveelheid bloed die het hart per minuut pompte en hun verwijdende of vernauwende vaten zien of zij een positief gevoel van uitdaging ervoeren of een negatief gevoel van bedreiging.
Long: ‘Ik ontdekte dat progressieve mensen een meer adaptieve uitdagingsrepons vertoonden wanneer de publieke opinie in een progressieve richting verschuift – richting meer openheid en inclusie van migranten. Conservatievere mensen laten dan juist de bedreigingsrespons zien. Zij ervaren de situatie als te overweldigend.’ Long verklaart dat door het gevoel dat je niet gesteund wordt wanneer sociale normen in strijd zijn met je persoonlijke overtuigingen. ‘Als we duurzame verandering willen, moeten we deze onderliggende psychologische processen herkennen en aanpakken, niet alleen de symptomen ervan.’
Confronteer dus niet, maar bemoedig mensen
Deze vindingen leidde tot een belangrijk inzicht bij Long en zijn begeleiders. ‘Voor beleid en educatie betekent dit dat inspanningen om vooroordelen te bestrijden een ondersteunende in plaats van confronterende omgeving moeten creëren. Mensen simpelweg vertellen wat jouw standpunt is, zal niets veranderen en kan zelfs averechts werken. Iemands attitude veranderen is complex, maar niet onmogelijk.’
En ga niet voorbij aan ongelijkheid
Het verbeteren van interetnische relaties gaat niet alleen over vooroordelen verminderen of het handhaven van oppervlakkige harmonie, benadrukt Long. ‘We moeten ook structurele ongelijkheden aanpakken, zoals historisch bepaalde machtsverschillen, systematisch ongelijke toegang tot middelen en kansen, en het ontbreken van ondersteunend beleid.’
Dit leerde Long uit een online onderzoek waarin hij de houding over en bereidheid tot protest voor meer gelijkheid onderzocht. Hij maakte onderscheid tussen bevoorrechte meerderheidsgroepen en achtergestelde minderheidsgroepen. ‘Normen die de nadruk leggen op harmonieuze interetnische relaties kunnen ironisch genoeg de bereidheid tot collectieve actie voor gelijkheid verminderen. Dus hoewel het streven naar een harmonieuze samenleving waardevol is, moeten we oppassen dat we rechtvaardigheid en gelijkheid niet opofferen ten behoeve van harmonie.’
Feiteng Long promoveerde 20 mei op het proefschrift ‘Group Norms in Interethnic Relations. Implications for Intergroup Attitudes, Collective Action, and Stress’.