De postkoloniale podcast: Marion Bloem en de Nederlands-Indische literatuur
Van roots-reizen, racisme en worstelingen met de eigen met identiteit tot kolonialisme dat steeds meer in een kwaad daglicht kwam te staan. Hoe gaat de tweede generatie’ Nederlands-Indische schrijvers om met het koloniale verleden in Indonesië en het postkoloniale heden?
In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 23 van De postkoloniale podcast spreken zij met Marion Bloem over de Nederlands-Indische literatuur.
In 1972 verscheen de Oost-Indische spiegel van Rob Nieuwenhuys. Het boek werd een standaardwerk, al is het inmiddels gedateerd. De laatste herziene druk verscheen in 1978, nog voordat de postkoloniale benadering van koloniale literatuur voet aan de grond kreeg. In het Nederlandse taalgebied duurde het lang totdat er een opvolger van de Oost-Indische spiegel kwam. Pas in 2021 verscheen De postkoloniale spiegel, waarin de Nederlands-Indische literatuurgeschiedenis voor het eerst vanuit postkoloniaal perspectief herlezen wordt. Daarin is er ook oog voor een nieuwe generatie schrijvers over het koloniale verleden in Indonesië en het postkoloniale heden in Nederland.
Schrijvers uit deze generatie – vaak van gemengde afkomst – worstelden met hun identiteit, onder meer omdat ze in Nederland geregeld racistisch werden benaderd en het kolonialisme steeds meer in een kwaad daglicht kwam te staan. Vaak maakten ze roots-reizen, waarin ze ontdekten dat het door hun ouders geïdealiseerde Indonesië ook minder fraaie kanten had. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel boeken van de ‘tweede generatie’ Nederlands-Indische schrijvers het karakter hebben van een persoonlijke verkenning van het Indische verleden, en het Indonesische en Nederlandse heden, kortom een zoektocht naar postkoloniale identiteit.
Marion Bloem
Als ‘grande dame’ van de Nederlands-Indische literatuur behoeft Bloem natuurlijk nauwelijks introductie. In 1983 publiceerde ze met haar roman Geen gewoon Indisch meisje een nieuwe klassieker in Nederlands-Indische letteren. Naast schrijver is Bloem ook schilder, filmregisseur en documentairemaker. Indië en Indonesië zijn in haar werk nooit ver weg. Zo schreef ze onder meer Vaders van betekenis (1989), Indië voorbij (2009), Een meisje van honderd (2012), en het monumentale Indo (2020). Ook publiceerde ze meerdere jeugdboeken en reisverhalen over Indië en Indonesië. Bloem was getrouwd met Ivan Wolffers, die in 2022 overleed. Over haar rouwproces na zijn dood publiceerde ze in 2024: Verkleed in vreugde.
Afleveringen
De afleveringen worden gepubliceerd op De postkoloniale podcast, het kanaal van Universitaire Bibliotheken Leiden. Dit is het tweede seizoen en er verschijnen weer zes nieuwe afleveringen. De nieuwste aflevering en de eerdere afleveringen kunnen nu worden beluisterd via de volgende kanalen:
De postkoloniale podcast is een initiatief van Rick Honings en Coen van ’t Veer. Beiden zijn redacteur van de in 2021 verschenen literatuurgeschiedenis De postkoloniale spiegel. De Nederlands-Indische letteren herlezen en van het wetenschappelijke tijdschrift Indische Letteren. De podcast komt voort uit het door Rick Honings geleide NWO Vidi-project Voicing the Colony. Travelers in the Dutch East Indies, 1800-1945.