CvB bezoekt African Studies Centre: ‘Wij werken vanuit Afrikaanse perspectieven’
Van de energietransitie in Namibië tot duurzame werkgelegenheid voor Nigeriaanse jongeren, van Afrikaanse kookboeken tot vodcasts over vintage Swahili pockets: tijdens een bezoek van het College van Bestuur etaleerden collega’s van het African Studies Centre Leiden en de African Library hun werk op het gebied van onderzoek, onderwijs en collectioneren.
In het lokaal waar de leden van het College van Bestuur worden verwelkomd, hangt een landkaart van Afrika aan de muur. Op een paar witgekleurde landen in het Noorden na, is het continent vrijwel helemaal rood ingevuld. ‘Wat betekent die rode kleur?’, vraagt rector magnificus Hester Bijl. ‘Dat zijn de landen waar ons instituut de afgelopen tien jaar onderzoek heeft gedaan of actief mee samenwerkt’, licht wetenschappelijk directeur Marleen Dekker toe.
Het is geen gering aantal projecten voor een instituut met zo’n veertig medewerkers, waarvan ongeveer twintig academische stafleden. Als multidisciplinair instituut richt het African Studies Centre Leiden zich als enige in Nederland op de studie van Afrika en de veranderende rol van het continent in de wereldorde. ‘Niet vanuit een Nederlands of Europees perspectief, maar juist vanuit Afrikaanse perspectieven’, benadrukt Dekker. Het ASCL beperkt zich daarbij niet tot de ‘typische’ Afrikastudie-onderwerpen taalkunde, geschiedenis en cultuur, maar werkt ook vanuit demografie, economie, bedrijfskunde, aardrijkskunde en rechten. ‘We zijn op meerdere terreinen verbonden met andere faculteiten en instituten in Leiden’, zegt Dekker. ‘Die interfacultaire interdisciplinariteit maakt het een bijzonder instituut, en een belangrijk centrum om discussies op gang te brengen.’
-
De CvB-leden in gesprek met bibliotheekmedewerkers Pepler Head en Joris Martens -
Promovendus Robert Okello doet onderzoek naar de evolutie van traditionele rechtssystemen in Noord-Oeganda -
Postdoc Eric Cezne onderzoekt de politieke geografie van de energietransitie, specifiek gericht op de productie van groene waterstof in Afrika -
-
Waarnemend voorzitter Timo Kos, hoofd onderzoek Akinyinka Akinyoade, bibliotheekmedewerkers Joris Martens en Pepler Head en universitair docent Annachiara Raia
Groen opleidingscurriculum in Nigeria
Dat samenwerking en interdisciplinariteit een rode draad vormen tijdens het bezoek, blijkt ook tijdens de presentaties die jonge wetenschappers geven over hun werk. Promovendus Robert Okello doet onderzoek naar de evolutie van traditionele rechtssystemen in Noord-Oeganda. Hij is hiervoor aangesteld bij zowel het ASCL als het Van Vollenhoven Instituut voor Recht, Bestuur en Samenleving. Postdoc Eric Cezne onderzoekt de politieke geografie van de energietransitie, specifiek gericht op de productie van groene waterstof in Afrika, waar wereldwijd veel vraag naar is. Vanuit de Leiden-Delft-Erasmus alliantie organiseert zijn team volgend jaar een dialoog met lokale bevolkingsgroepen in Namibië. Onderzoeker Anika Altaf en kennismanager Victoria Manya geven namens het aan het ASCL gelieerde kennisplatform INCLUDE een presentatie over een project gericht op het stimuleren van duurzame banen voor Afrikaanse jongeren in Nigeria. Het platform zette daar in slechts enkele maanden een volledig nieuw opleidingscurriculum rondom groene energie op.
'Het instituut is een belangrijk centrum om discussies op gang te brengen'
Unieke collectie
Na de presentaties volgt een rondleiding in de African Library, in 1947 opgericht als documentatiecentrum en inmiddels hét expertisecentrum op het gebied van Afrika in Nederland, maar ook als gerenommeerde instelling binnen Europa. De collectie bevat alles over Afrika in de breedste zin van het woord, met de nadruk op de sociale en geesteswetenschappen. Van kunst en fotografie tot Swahili-taalboeken en natuurlijk de eigen publicaties van het ASCL. Leuk weetje: onder studenten zijn de Afrikaanse kookboeken populair.
Waarnemend voorzitter Timo Kos is benieuwd hoe de African Library van Universiteit Leiden zich verhoudt tot andere Europese collecties. ‘Onze archieven zijn uniek’, vertelt afdelingshoofd Liesbeth Kanis. ‘Iets wat niet alle bibliotheken in Europa doen is het actief naar Afrika gaan om daar te acquireren. Wij doen dat wel, juist omdat we het zo belangrijk vinden dat het Afrikaanse geluid en de Afrikaanse stem hier een plek krijgen.’
Vodcast in het Swahili
Dat Afrikaanse geluid komt letterlijk naar voren uit het Veni-onderzoek naar Swahili literaire netwerken van universitair docent Annachiara Raia. Zij ontwikkelde een vodcast-reeks over religieuze pocketboekjes die vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw in Oost-Afrika werden geproduceerd. Luisteraars krijgen de teksten in het Swahili voorgedragen en kunnen tegelijkertijd op beeld als het ware door de vintage boekjes heen bladeren. ‘Ik vind het belangrijk om aan studenten uit te leggen dat het bestuderen van literatuur en geschiedenis niet alleen gaat over prachtige gebonden boeken, maar ook juist om het tot leven brengen van teksten’, zegt Raia.
Kansen en uitdagingen
Rector Hester Bijl is onder de indruk van alle interdisciplinaire voorbeelden die tijdens het bezoek zijn genoemd. ‘Het is heel inspirerend om te zien hoe jullie samenwerken met al die onderzoekers die we binnen de muren hebben, en ook daarbuiten.’
Na de rondleiding spreken de collegeleden met het ASCL-management team over kansen en uitdagingen. Zoals de hele universiteit moet ook het ASCL bezuinigen. Omdat het instituut zijn oudere generatie onderzoekers niet volledig zal kunnen vervangen als die met pensioen gaan, zal het zich de komende jaren voornamelijk richten op jonge onderzoekers die eigen externe financiering meebrengen, vertelt hoofd onderzoek Akinyinka Akinyoade. ‘Het zal de kloof niet volledig overbruggen, maar we gaan in ieder geval die kant op.’
‘Wat kunnen wij als bestuur doen om te helpen bij het aantrekken van externe financiering?’, vraagt Kos. Liesbeth Kanis oppert om meer mogelijkheden te verkennen op Europees niveau, bijvoorbeeld via initiatieven zoals het universiteitsbrede programma Una Europa. Bijl beaamt dat het waardevol kan zijn om Leidse experts mee naar Brussel te nemen om daar ontmoetingen op te zetten en zichtbaar te zijn. Vicerector en voormalig FGGA-decaan Erwin Muller informeert naar de mogelijkheden om te groeien op het gebied van onderwijs, bijvoorbeeld in onderwerpen als security studies. ‘Niet alleen voor bachelor- en masterstudenten, maar ook op het gebied van leven lang ontwikkelen.’ Dat laatste biedt zeker veel kansen voor de toekomst, beaamt Dekker. Het ASCL verzorgt al enige tijd masterclasses voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken en trekt hier momenteel al samen in op met de rechtenfaculteit.
Op bezoek bij instituten
De Universiteit Leiden heeft 33 instituten waar het wetenschappelijk onderzoek is ondergebracht. Het College van Bestuur bezoekt instituten van alle faculteiten om te horen wat er leeft in deze tijden van bezuinigingen en welke ontwikkelingen er zijn in onderwijs en onderzoek.
Foto's: Jessie van Moorsel en Evelien Flink