Visual Ethnography-alumna Wilke Geurds exposeert tijdens Leidse Kunstroute
Fotograaf en Visual Ethnography-alumna Wilke Geurds legde tijdens haar reizen bijzondere ontmoetingen vast. Als antropoloog is Wilke altijd nieuwsgierig naar andere landen, mensen en culturele gebruiken. Die nieuwsgierigheid vormt de kern van haar nieuwe fototentoonstelling, te zien tijdens de Kunstroute dit weekend.
Je deed de bachelor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie en specialiseerde in Visuele Etnografie. Hoe hebben deze opleidingen jou gevormd tot de maker die je nu bent?
'Antropologie heeft me geleerd om op een andere manier naar de wereld te kijken, en dat beïnvloedt mijn werk als beeldmaker enorm. Binnen de opleiding werd veel aandacht besteed aan ethiek: hoe je handelt, hoe je omgaat met participanten, en hoe je machtsverhoudingen voorkomt. Ik wil niet dat mijn rol als fotograaf betekent dat ik het verhaal bepaal. Door antropologie heb ik geleerd om verhalen samen te maken, waarbij ik, ondanks dat ik de camera in handen heb, altijd de stem en het verhaal van de ander wil laten doorklinken.’
Je bent antropoloog en fotograaf. Hoe beinvloeden deze twee rollen elkaar?
‘Als antropoloog kijk ik met een bepaalde blik naar de wereld. Ik heb een sterke interesse in verschillende culturen en wil begrijpen waarom mensen doen wat ze doen. Die houding neem ik mee in mijn manier van fotograferen. Wanneer ik iemand wil fotograferen, neem ik eerst de tijd voor een echte ontmoeting en een gesprek. Ik vraag altijd om toestemming, zodat het geen snelle klik wordt, maar een beeld met een idee en een verhaal erachter. Andersom zorgt fotografie er soms voor dat ik uit mijn comfortzone stap. Met mijn camera kom ik op plekken waar ik anders misschien niet zou zijn, en daardoor word ik uitgedaagd om bepaalde fenomenen en situaties te bevragen. Zo inspireren beide rollen elkaar voortdurend.’
Hoe lukt het je om in korte tijd de intimiteit van zo'n ontmoeting te vangen?
‘Voor mij begint dat met tijd nemen. Vaak spreek ik de taal niet, maar dan gebruik ik Google Translate en leer ik altijd een paar basiswoorden in de taal van de mensen die ik ontmoet, zoals ‘hallo’, ‘goedendag’, ‘dankjewel’ en ‘mag ik een foto maken’. Dat opent de deur voor een gesprek. Ik maak eerst contact zonder camera, bijvoorbeeld door iets te zeggen over de plek waar we zijn. Daarna vraag ik pas of ik een foto mag maken. Als iemand zich op zijn gemak voelt en merkt dat ik niet alleen voor mijn eigen gewin fotografeer, ontstaat er vertrouwen. In die rust kan er echte intimiteit ontstaan en kan ik een foto maken die meer is dan alleen een plaatje.’
‘Zelfs als ik maar één of twee minuten heb, maak ik altijd echt contact, ook als we elkaar niet verstaan. Ik laat de foto’s altijd meteen zien en, als het kan, stuur ik ze ook direct door. Zo wordt het nooit een kwestie van ‘klik en weg’, maar een klein gedeeld moment. Dat maakt het contact warm en oprecht, zelfs in korte ontmoetingen.’
Je beschrijft de fotoreeks en ontmoetingen als betekenisvol. Wat maakt die momenten voor jou betekenisvol?
‘Soms brengt mijn camera me in contact met mensen die ik anders nooit zou ontmoeten. Een voorbeeld is uit Torro Torro in Bolivia. Ik was daar aan het rondlopen en zag een oudere man en vrouw rond hun huis bezig. Normaal zou ik misschien niet op hen afstappen, maar nu voelde ik dat er iets bijzonders gebeurde en besloot ik contact te maken. De man heette me welkom in zijn dorp en vond het bijzonder dat we deze afgelegen plek bezochten. Ondanks dat ik geen Spaans sprak, ontstond er een warm gesprek via Google Translate. We wensten elkaar het beste toe, en dat moment bleef me bij.
In ons dagelijks leven gaat alles snel en zien we elkaar soms niet echt meer. Maar met mijn camera neem ik de tijd om de ander écht te zien. Ik stap op mensen af, waarbij ik dat normaal misschien niet zou doen. Dat contact, hoe kort ook, maakt een moment voor mij betekenisvol. Zo’n glimlach, een kort gesprekje en mensen die je bedanken omdat je ze wilde fotograferen, kan een dag maken.’
Na alle reizen en mensen die je hebt vastgelegd, is er een bestemming of verhaal dat je nog graag zou willen onderzoeken met je camera?
‘Zeker. Ik ben bezig met een idee om verhalen te bundelen. Hoe en wat, hou ik nog even geheim. Mijn droom is om van mijn eigen vrije werk, uiteindelijk een boek of een bundel te maken, waarbij de verhalen de wereld in kunnen en breder verspreid gaan worden. Daarnaast hoop ik ook regelmatig een opdracht in het buitenland te kunnen doen. Misschien wel voor een bekend reistijdschrift of een NGO. Deze expositie zet mij dan ook aan, om weer meer aandacht te besteden aan verhalende fotografie, in plaats van commerciële fotografie.’
Over de expositie
In deze expositie staan de reizen centraal die fotograaf Wilke Geurds de afgelopen jaren maakte. Van de drukke straten van Thailand en Laos, tot de woestijnlandschappen van Oman en de uitgestrekte biodiversiteit van Zuid-Amerika, waar ze eind 2024 drie maanden doorheen trok. Als antropoloog is Wilke altijd nieuwsgierig naar andere landen, mensen en culturele gebruiken. Die nieuwsgierigheid vormt de kern van deze fotoreeks. Het werk dat hier getoond wordt, is haar persoonlijke werk en nodigt jullie uit om een inkijkje te nemen in verschillende leefwerelden, door de lens van iemand die observeert met aandacht en ontmoet met openheid. De expositie was afgelopen maand te zien in de FSW en is 27 en 28 september te zien tijdens de kunstroute in Leiden.
Over Wilke
Als visueel antropoloog heeft Wilke Geurds (27) zich ontwikkeld tot documentairemaker, podcastmaker en fotograaf. Na haar opleiding Visuele Antropologie aan de Universiteit Leiden studeerde ze verder in de richting Documentaire en Fictie en richtte ze zich ook op andere vormen van verhalen vertellen. Inmiddels werkt ze als zelfstandige audiovisuele maker die in haar werk altijd op zoek gaat naar verborgen, maatschappelijke thema's, vaak met een feministische invalshoek. Haar werkwijze wordt gekenmerkt door diepgaande interviews en betekenisvolle ontmoetingen, waarbij ze streeft naar het begrijpen van onderwerpen vanuit het perspectief van anderen. In haar recente werk zet ze zich actief in voor vrouwenrechten. Zo maakte ze de campagne Doodzieke Kosten voor stichting Voices for Women, over de ongelijkheid tussen het vrouwen- en mannenlichaam in de zorg. Ook was ze een jaar lang Stadsfotograaf van Leiden en maakte ze binnen haar master Visuele Antropologie de documentaire F*ck Endo: Meer Dan Mentruatiepijn.