‘Maatschappelijke waarde heeft onze volle aandacht’
Rector magnificus Hester Bijl ziet dilemma’s maar vooral kansen bij de zoektocht naar meer maatschappelijke waarde van de Leidse wetenschap.
Op welke manieren levert de universiteit toegevoegde maatschappelijke waarde?
‘Veel van ons onderzoek draagt bij aan de oplossing van grote maatschappelijke uitdagingen op het gebied van bijvoorbeeld gezondheid, veiligheid, duurzaamheid. Verder worden onze wetenschappers gestimuleerd samen te werken met maatschappelijke partijen en hun kennis breed te delen. Ze schuiven aan in het maatschappelijk debat, geven voorlichting op scholen en reizen stad en land af voor lezingen. Zeer belangwekkend, maar er is veel meer. Zoals hoogleraren die in adviescommissies plaatsnemen of zitting hebben in Raden van Toezicht. En natuurlijk alle managers, productvernieuwers, beleidsmakers, ondernemers en politici van de toekomst die wij afleveren. Onze studenten gaan het verschil maken. Als dat geen toegevoegde waarde is...’
Onze nieuwe onderwijsvisie telt acht aandachtspunten, vier gaan over onderwijs, vier over de verhouding tussen student en maatschappij.’
Is de uitdaging anders dan vroeger?
‘De focus op onze maatschappelijke rol is niet nieuw. Neem de periode van de Civitas-gedachte, vlak na de Tweede Wereldoorlog. Toen gaf de universiteit nadrukkelijk invulling aan die rol. Maar we leven nu in een samenleving waarin maatschappelijke vraagstukken bijzonder complex zijn, met geharnaste voor- en tegenstanders. Zo moeten wetenschappers zich bij klimaatvraagstukken verhouden tot die maatschappelijke dynamiek, en de vaardigheid hebben om samen te werken buiten hun eigen discipline. De effectiviteit van technische oplossingen hangt samen met draagvlak in de samenleving. Dus is het verstandig als een natuurkundige samenwerking zoekt met een socioloog die is gespecialiseerd in massacommunicatie. Niet voor niets leiden we ook een deel van onze studenten multidisciplinair op, en kunnen studenten minoren (bijvakken, red.) buiten hun eigen vakgebied volgen. Dat helpt hen integraal te kijken naar hun betekenis in de maatschappij. Maatschappelijke waarde heeft dus onze volle aandacht, in een nieuwe context. Onze nieuwe onderwijsvisie telt daarom acht aandachtspunten, vier gaan er over onderwijs, vier over de verhouding tussen student en maatschappij.’
Hoe kan fundamenteel onderzoek een bijdrage leveren?
‘Fundamenteel onderzoek is niet bedoeld als “toepasbaar”, dat klopt. Maar het is een misverstand dat fundamenteel onderzoek nooit maatschappelijke meerwaarde zou willen leveren. Spinozawinnaar Marc Koper doet onderzoek naar elektrochemie. Toch praat hij graag met grote bedrijven. Die gesprekken over hun wensen en inzichten uit research leiden soms tot aanpassingen van zijn onderzoeksvragen. En wat te denken van het Janssen-vaccin; de cellijn en het frame-work voor dat maatschappelijk uiterst relevante vaccin komt direct voort uit fundamenteel Leids onderzoek.’
Het volledige interview is te lezen in Leidraad het magazine voor alumni van de Universiteit Leiden.
Tekst: Fred Hermsen
Foto: Monique Shaw