Erfgoed tegen klimaatverandering: ‘Het kan helpen om het bewustzijn te vergroten’
In veel grote steden kan klimaatverandering tot een watercrisis leiden. Een goede omgang met erfgoed kan dit tegengaan, betoogt Fokke Gerritsen. De directeur van het Nederlands instituut in Turkije (NIT) gebruikte seed money van het Impact Support Netwerk om dit aan de hand van een Istanbuls aquaduct te onderzoeken.
‘In het stedelijk landschap van Istanbul en de regio daaromheen heb je allerlei restanten van watererfgoed, zoals aquaducten, watertoevoerkanalen en reservoirs’, vertelt Gerritsen. ‘De vroegste dateren uit de Romeinse en Byzantijnse tijd, wat ze heel geschikt maakt om aan te tonen hoe belangrijk de aanvoer van water altijd is geweest voor stedelijke gebieden en hoeveel investering dit heeft gevraagd.’
Duurzaamheid en leefbaarheid
Dat besef is relevant, omdat in steden als Istanbul een watercrisis dreigt door klimaatverandering. In een speciaal onderwijsprogramma van het NIT werd de deelnemers daarom gevraagd hoe de directe omgeving van een oud aquaduct zo kan worden ingericht dat het belang van water in het heden, verleden en de toekomst wordt benadrukt.
‘Dat aquaduct is heel groot en dominant in het straatbeeld, maar doordat er allerlei wegen omheen en onderdoor lopen, is het slecht toegankelijk’, licht Gerritsen de keuze toe. ‘Door te laten zien dat je het ook kunt gebruiken voor tijdelijke tentoonstellingen, als regenwateropvang of voor waterfestivals, hopen we mensen bewuster te maken van het belang van watervoorziening. Tegelijkertijd onderzoeken we hoe erfgoed een rol kan spelen in hedendaagse kwesties van duurzaamheid en leefbaarheid.’
Samenwerking
Omdat het onderzoek een sterk maatschappelijk belang heeft, hebben Gerritsen en zijn studenten voor dit project samengewerkt met verschillende maatschappelijke partners, zoals onderzoeksinstellingen, belangenverenigingen en experts. Dit heeft geleid tot vier verschillende ontwerpen voor de herwaardering van het aquaduct en de herinrichting van de omgeving ervan, die zijn gebundeld in Water heritage for sustainable cities.
Voor de open access publicatie van dit boek maakte Gerritsen gebruik van seed money, een kleine beurs om de maatschappelijke impact van onderwijs en onderzoek te versterken. ‘Door het voor iedereen online beschikbaar te maken is het makkelijker de nieuwe ideeën en perspectieven erin zo breed mogelijk te verspreiden’, legt hij uit. ‘Een eerdere open access publicatie van ons is in een paar maanden tijd meer dan zevenhonderd keer gedownload. We hopen dat dit nu weer gebeurt. Volgend jaar gaan we in elk geval een evenement organiseren in Istanbul, hopelijk samen met de gemeentelijke waterautoriteit. Op deze manier kunnen we het bewustzijn over water en erfgoed verder aanzwengelen.’
Het Impact Support Netwerk heeft beperkt seed money beschikbaar voor initiatieven om impact van onderwijs en onderzoek van de Faculteit Geesteswetenschappen te versterken. Financiering is bedoeld voor nieuwe initiatieven en niet voor het ondersteunen van structurele of lopende activiteiten. Dit kan met verschillende typen activiteiten, zoals (maar niet uitsluitend) outreach, beleidsbeïnvloeding, kennistransfer of maatschappelijke netwerkvorming.