Waarom maakt ADHD het lastig om aandacht te sturen? Bryant Jongkees onderzoekt het met een Veni
Veel mensen met ADHD hebben moeite om zich te concentreren of vinden het lastig om soepel te switchen naar andere taken. Psycholoog Bryant Jongkees onderzoekt met een Veni-beurs van NWO wat er in het brein gebeurt. Mogelijk biedt dat inzichten om aandachtsproblemen beter te beheersen.
Gefeliciteerd, wat is je reactie op deze toekenning van NWO?
‘Ik vind het een eer. Al sinds mijn studententijd ben ik gefascineerd door de vraag: hoe beheersen wij onze aandacht? Dat ik nu de tijd krijg om mij volledig te richten op deze vraag is een droom die uitkomt.’
In totaal krijgen zestien onderzoekers van de Universiteit Leiden een Veni-subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Deze beurs biedt veelbelovende jonge wetenschappers de mogelijkheid hun eigen onderzoek te ontwikkelen.
Wat is het belang van jouw onderzoek?
‘Iedereen heeft wel eens moeite om zich te concentreren op één ding, zoals je werk of studieboek. Je aandacht gaat elke kant op, behalve waar die op gericht moet zijn. Of je aandacht zit juist zo vast op iets, dat het lastig is om te schakelen. Dit noemen we de balans tussen focus en flexibiliteit. Het is opvallend dat bij veel vormen van neurodivergentie, bijvoorbeeld ADHD, het extra moeilijk is om de juiste balans te vinden. Dit begrijpen we nog steeds niet goed, en de behandeling - waar nodig en gewenst - heeft veel tekortkomingen. Het is daarom heel belangrijk om hier meer onderzoek naar te doen.’
Wat ga je precies onderzoeken en hoe doe je dat?
‘Mijn hoofdvragen zijn: hoe passen mensen hun balans tussen focus en flexibiliteit aan? En waarom is dit extra lastig voor mensen met ADHD? Dat ga ik onderzoeken door het gedrag van deelnemers in het lab te meten, terwijl ze soms hun aandacht meer gefocust moeten houden en soms juist meer flexibel. Vervolgens analyseer ik hun gedrag met geavanceerde computermodellen. Die modellen zijn ontworpen om na te bootsen hoe het brein informatie verwerkt. Voor elke deelnemer pas ik het model aan om zo goed mogelijk het gedrag van die persoon te reproduceren. Door vervolgens te kijken wat voor aanpassingen in het model nodig waren, komen we meer te weten over wat er waarschijnlijk gebeurt in het brein van die persoon.’
Ontwikkel je die geavanceerde computermodellen ook zelf?
‘Dit soort computermodellen worden steeds meer gebruikt in de psychologie en neurowetenschap. Ik neem een bestaand model als startpunt en voeg daar nieuwe elementen aan toe. Op die manier kan het model beter menselijk gedrag nadoen en kan ik preciezer kijken naar de processen die ik wil onderzoeken.’
Wat voor deelnemers heb je nodig?
‘Er kunnen veel verschillende mensen meedoen. Ik onderzoek zowel mensen met de diagnose ADHD als zonder en kijk dus ook naar de bredere bevolking. En de studies waarbij ik wel specifiek mensen onderzoek met een diagnose hebben ook een neurotypische controlegroep nodig. Het onderzoek zal waarschijnlijk pas over een aantal maanden starten. Als mensen interesse hebben om mee te doen kunnen ze mij alvast mailen naar b.j.jongkees@fsw.leidenuniv.nl.’