Karline Janmaat bij Nieuws en Co over de leidersrol van vrouwelijke bonobo's
Hoewel bonobomannetjes groter en sterker zijn, en bonobovrouwtjes tijdens hun tienerjaren hun familie verlaten om zich in een volledig nieuwe groep te vestigen, hebben juist de vrouwtjes de dominante positie binnen de groep. In een interview bij Nieuws en Co op NPO 1 legt Karline Janmaat uit hoe dit mogelijk is.
Nieuws en Co NPO 1
Waarom bij bonobo's de vrouwtjes de baas zijn (24 april 2025).
Leiden | Amsterdam
Karline Janmaat is als ARTIS-hoogleraar cognitieve gedragsecologie verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden. Met een team van internationale en interdisciplinaire studenten, ARTIS-management en ARTIS-verzorgers onderzoekt Janmaat het gedrag van de dieren in het wild en in ARTIS, en faciliteert ze cognitieve verrijkingsprojecten. Ze vertelt over haar onderzoeksresultaten en dat van haar directe collega's via diverse media, de ARTIS-Academie en het Groote Museum.
Vroege Vogels Radio (BNNVARA)
In het radiofragment spreekt Karline Janmaat over het werk van Frits Portielje, een van de grondleggers van de dierenpsychologie. Janmaat licht toe: "Ik zet het werk van Portielje als het ware voort. Hij heeft bijvoorbeeld waargenomen dat mensapen met hun ogen rollen als ze iets heel lekkers eten. Daar laat ik mijn studenten nu ook naar kijken bij hun onderzoek naar het eetgedrag van mensapen." Frits Portielje: pionier in de dierpsychologie (23 februari 2025).
New Scientist
Karline Janmaat vertelt in New Scientist over het belang van het onderzoeken of apen dezelfde irrationele neigingen hebben als mensen: 'Dan weten we dat het gedrag van mensen niet het gevolg is van de verleidingen binnen de moderne maatschappij, maar dieper geworteld is, en in de loop van de evolutie is ontstaan.' ‘Ik wil de irrationele neigingen van chimpansees en mensen met elkaar vergelijken’ (27 juni 2023).
AD/New Scientist
Drie jaar lang heeft Karline Janmaat het voedselzoekgedrag van chimpansees in Ivoorkust uitvoerig geobserveerd. Bij het analyseren van de data had ze plots een eureka moment waarover ze vertelt in de Eureka rubriek van AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. 'We kwamen tot de ontdekking dat chimpansees een langetermijngeheugen hebben van meer dan een jaar. Ze kwamen vooral terug bij bomen waar ze een jaar eerder veel gegeten hadden. Deze observaties geven ons unieke inzichten in wat de evolutionaire functie van het langetermijngeheugen zou kunnen zijn, hoe het ons kan helpen om te overleven, en waar het voor dient.' Chimpansees hebben een goed langetermijngeheugen (4 maart 2023).
NPO Radio 1 - De Nieuws BV
In het chimpanseeverblijf hebben de apen sinds een paar weken een nieuw tijdverdrijf. Op een tablet kunnen ze virtueel op voedseljacht. Door te onderzoeken hoe de chimpansees in Artis dat doen krijgen we inzicht in de ontwikkeling van ons eigen brein.
Chimpansees swipen op tablet in Artis
Het Parool
Als de chimpansees in een virtueel tropisch bos voedsel gevonden hebben, krijgen ze dit voedsel ook fysiek aangereikt. Karline Janmaat: 'De chimpansee staat evolutionair heel dicht bij de mens. Door zijn voedselzoekgedrag te bestuderen en te vergelijken met het onze, krijgen we inzicht in de ontwikkeling van ons eigen brein. Heel algemeen gesteld: het zijn allebei gewoontedieren. We verwachten dan ook dat ze moeite hebben hun behoeftes uit te stellen en vaker voor de snelle hap zullen gaan. Liever een appel in de buurt, dan iets verder lopen voor vijf appels.'
Chimpansees in Artis gaan virtueel op voedseljacht
NPO Radio 1
Kan een chimpansee kansberekenen? Houden apen rekening met het weer? Kan een vlieg leren zonder hoofd? Deze en andere vragen staan centraal in een nieuwe collegereeks over dierpsychologie die bijzonder hoogleraar cognitieve gedragsecologie Karline Janmaat ontwikkelde in samenwerking met UVA. In een zesdelige collegereeks komen de resultaten van de nieuwste onderzoeken naar de overeenkomsten en verschillen tussen de hersenen van mensen en dieren en de manier waarop wij beslissingen maken voorbij. Kan een chimpansee kansberekenen? (2 september 2022)
Leidsch Dagblad
Janmaat doet al jaren onderzoek naar de routes die wilde apen afleggen. Door met GPS-trackers hun bewegingen te volgen, komt ze meer te weten over hun mentale vermogens. In Leidsch Dagblad vertelt ze over de inzichten van haar onderzoek en waarom dit belangrijk is.' Leids hoogleraar Karline Janmaat aan hoofd internationaal onderzoek wandelroutes apen (21 april)
NPO Radio 1 - Vroege vogels
Mandrils houden bij hoeveel dagen er verstreken zijn, om zo als eerste bij het nieuwe voedsel te zijn. Karline Janmaat, ARTIS-hoogleraar cognitieve gedragsecologie en bioloog Kavel Ozturk vertellen over het eerste grote onderzoek naar tijdsbesef bij apen, bij VroegeVogels op NPO Radio 1. Beluister ook het interview bij Science071: 'Mandrilapen met Karolingische kralenkettingen?'. Mandrils kijken klok (3 januari 2021)
Science071
In hoeverre hebben mandrils besef van tijd? En wat levert hen dit op? Beluister het interview met Karline Janmaat en Kavel Ozturk over hun onderzoek en de ervaringen van Ozturk in de dierentuin en achter de computer voor analyse.
Mandrilapen met Karolingische kralenkettingen? (9 december 2020)
