Huidziekten beter behandelen dankzij NWA-subsidie van 11,7 miljoen euro
Patiënten met huidziekten zoals eczeem en psoriasis zijn soms levenslang op zoek naar de juiste medicatie. Om die patiënten sneller en beter te kunnen helpen, slaan wetenschappers over het hele land de handen in elkaar. Het project Next Generation ImmunoDermatology (NGID), met hoogleraar Robert Rissmann van het LACDR als penvoerder, ontvangt een grote subsidie van 11,7 miljoen euro. Daarmee doen ze onderzoek naar gepersonaliseerde behandelmethoden.
In Nederland lijden 2,5 miljoen patiënten aan een chronische ontstekingsziekte van de huid. Toch is er momenteel nog geen behandelmethode die hen snel en efficiënt aan het juiste geneesmiddel kan helpen. ‘Nu krijgen deze patiënten een standaard geneesmiddel dat gemiddeld gezien het vaakst werkt,’ zegt Rissmann van het LACDR, het medicijnenonderzoeksinstituut van de Universiteit Leiden. ‘De zoektocht naar het juiste geneesmiddel kan jaren duren. Om dat proces te versnellen, gaan Medische Universitaire centra, patiëntenverenigingen, kennisinstituten en farmaceuten over het hele land samenwerken.’
Expertise van 32 partijen bijeen
Om de patiënten een geneesmiddel op maat te kunnen geven, werken 32 partijen over het hele land samen. Met alle expertise binnen het consortium, gaan ze patiënten exact en op veel dimensies opmeten. ‘Daarbij zitten zowel dermatologen, technologen, biologen, data-analisten en communicatiemedewerkers.’
We hopen aan de hand van biomarkers te kunnen voorspellen wie bij welke middelen het meeste baat heeft
Biomarkers voorspellen welke medicijnen werken
Om het juiste geneesmiddel per patiënt te vinden, brengen de onderzoekers de ziekten eerst goed in kaart. ‘Dat doen we met heel geavanceerde technologie. Zo kunnen we van huidbiopten onderzoeken welke cellen en moleculen er exact bij betrokken zijn.’ Bepaalde betrokken stoffen of kenmerken die informatie over een aandoening geven, kunnen optreden als biomarkers en waardevolle signalen geven aan artsen en onderzoekers.
Het uiteindelijke doel is om aan de hand van zulke biomarkers te zien welke behandeling de patiënt moet krijgen. ‘We hopen aan de hand daarvan te kunnen voorspellen wie bij welke middelen het meeste baat heeft.’
Dermatologie tot nu toe ondergefinancierd
De zoektocht naar het juiste geneesmiddel, zoals nu bij patiënten gebeurt, is niet alleen vervelend, maar ook erg duur. ‘Sommige behandelingen kosten 15.000 euro per jaar per patiënt. Als je van tevoren al zou weten dat een bepaald geneesmiddel niet werkt, zou je veel efficiënter kunnen werken en veel kosten kunnen besparen.’
Met ernstige eczeem kan je nachten wakker liggen van de jeuk
Voor grootschalig onderzoek naar dermatologisch aandoeningen waren er in het verleden niet altijd grote budgetten, legt Rissmann uit. ‘Er gaat vooral veel geld naar onderzoek voor levensbedreigende ziekten zoals kanker. Dit is natuurlijk begrijpelijk, maar ook voor deze ziekten is er aandacht nodig. De patiënten overlijden daar misschien niet aan, maar de kwaliteit van leven is vaak toch heel laag. Met ernstige eczeem bijvoorbeeld kan je nachten wakker liggen van de jeuk.’
Artificiële intelligentie gebruiken in de centrale databank
Met het krachtige consortium en de subsidie kan er nu grootschalig onderzoek plaatsvinden. ‘We gaan alle resultaten van onderzoek in een centrale databank registreren. Daar kunnen we met kunstmatige intelligentie veel informatie uithalen.’
Zelf heeft Rissmann verschillende petten op. Als huidwetenschapper werkt hij zowel bij het LACDR, het LUMC en het Centre for Human Drug Research (CHDR). Dat maakt dat een groot deel van zijn rol katalyserend is: hij brengt veel partijen samen. ‘Dit NWA-voorstel laat ons veel groter dromen dan wij in het verleden hebben gedaan. Het is historisch dat huidonderzoek in Nederland zo’n grote subsidie krijgt.’
Infrastructuur, advies over klinische studies en sensoren
Rissmann en zijn team voeren het consortium de komende jaren aan. Dat doen zij onder andere met infrastructuur, advies over klinische studies en sensoren die je thuis kunt gebruiken om de patiënt te monitoren. ‘Met nieuwe sensoren zoals gebruikt in een smartwatch, kun je heel objectief meten hoe een patiënt bijvoorbeeld slaapt. Het is dan ook mijn rol om effecten zo objectief en kwantitatief mogelijk te onderzoeken. Met de NWA-subsidie gaan we komende jaren hard aan het werk om nationaal samen te werken en een geïndividualiseerde behandeling in de praktijk te brengen.’
Partners binnen het consortium Next Generation ImmunoDermatology
Almirall (NL/ Spanje)
Amsterdam Universitair Medische Centra
BIOMAP consortium, EU IMI2 C
ELLnTEC (Zwitserland)
Centre for Human Drug Research (NL)
Clinical Microbiomics (Denemarken)
Erasmus MC FibroTx (Estland)
Hogeschool Arnhem Nijmegen- University of Applied Sciences
Hogeschool Leiden
Huid Nederland
Janssen-Cilag B.V.
Leids Universitair Medisch Centrum
Maastricht University
Maastricht University Medical Center
Maruho (Japan)
Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie
Nederlandse Vereniging voor Experimentele Dermatologie
Perimed AB (Zweden)
Proefdiervrij
soriasispatiënten Nederland
Radboud Universitair
Medisch Centrum
River Diagnostics
Sanquin
Scibase (Zweden)
Skin Research Institute of Singapore, Innovative Medicines Initiative Stichting Huidlymfoom
Technische Universiteit Delft
Universitair Medisch Centrum Groningen
Universitair Medisch Centrum Utrecht
Universiteit van Amsterdam Universiteit
Leiden Vereniging voor Mensen met Constitutioneel Eczeem
Tekst: Inge van Dijck