Gebande bijna-premier van Thailand: ‘Politiek moet moreel én realistisch zijn’

Gepubliceerd op 17 november 2025

Pita Limjaroenrat (45) stond op het punt premier van Thailand te worden, maar in 2024 ontbond het Constitutionele Hof zijn progressieve Move Forward Party en verbood hem politiek actief te zijn. Hij reflecteert nu op de beleidswaarden die de partij groot maakten.

Je omschreef de koers van je partij als een mix van waarden en pragmatisme. Wat bedoel je daarmee?

Waarden en pragmatisme horen bij elkaar. In de verkiezingen van 2023 won mijn partij met een programma dat duidelijk gebaseerd was op waarden: democratie, eerlijkheid, gelijkheid voor de wet en een economie die werkt voor gewone mensen. Maar waarden op zichzelf veranderen geen land. Je hebt een strategie nodig die de werkelijkheid erkent: instituties, beperkingen, uitvoeringskracht en de juiste volgorde van stappen. Pas dan kun je waarden omzetten in beleid dat werkt.

Een politieke beweging moet haar morele kompas houden, maar haar aanpak kunnen aanpassen aan de omstandigheden. Dat betekent vasthouden aan burgerlijke controle over het leger, maar ook begrijpen dat hervormingen gefaseerd en onderhandeld moeten worden. Het betekent steun voor het homohuwelijk, maar óók nadenken over de bureaucratische uitvoering. Het betekent macht decentraliseren, maar ook realistisch zijn over de obstakels en weerstand.

In Zuidoost-Azië is deze dubbele houding essentieel. Alleen pragmatisch worden maakt je cynisch. Alleen waardegedreven maakt je symbolisch. Een duurzame beweging zit juist tussen die twee in.

Je hebt een achtergrond in het bedrijfsleven. Hoe zie jij de relatie tussen publieke waarden die politiek moeten sturen, en private waarden die het bedrijfsleven leiden? Zijn dat gescheiden werelden of mengen ze soms?

Op het eerste gezicht lijken de waarden van het bedrijfsleven en de politiek twee verschillende werelden. Bedrijven richten zich op efficiëntie, concurrentie en resultaten. Politiek draait om rechtvaardigheid, rechten en het algemeen belang. Toch hebben moderne samenlevingen beide nodig, en de grens is minder hard dan het lijkt.

Mijn ervaring in het bedrijfsleven heeft me geleerd om dingen écht uit te voeren: prikkels ontwerpen, complexiteit managen en verantwoordelijkheid nemen. Dat zijn private-sectorvaardigheden, maar ze zijn enorm belangrijk voor hervormingen in de publieke sector. Overheden missen vaak geen idealen, maar uitvoering. Bedrijfsmatige methoden kunnen die kloof verkleinen.

Maar politiek mag nooit de logica van de markt klakkeloos overnemen. Publieke waarden – waardigheid, gerechtigheid, inclusie, non-discriminatie – moeten altijd leidend blijven. Efficiëntie is mooi, maar mag nooit rechten uithollen of kwetsbare groepen negeren.

Ik zie het daarom niet als twee gescheiden categorieën, maar als overlappende cirkels. Ze kunnen mengen, maar alleen onder één voorwaarde: publieke waarden moeten altijd het vaste richtpunt blijven. De private logica kan helpen, maar mag nooit overheersen.

Op 10 november 2025 gaf Pita Limjaroenrat een bijzonder prikkelende gastlezing aan de MPA-studenten van het vak Public Policy and Values bij het Institute of Public Administration van de Universiteit Leiden. Pita leidde de Move Forward Party naar de positie van grootste partij bij de Thaise parlementsverkiezingen van 2023, met een progressief waardenprogramma dat onder meer een herziening van de grondwet, vrijwillige dienstplicht en het homohuwelijk beloofde. Hij reist nu de wereld rond om zijn verhaal te vertellen.

Hoe belangrijk is academische kennis voor succes in politiek en beleid? Wat heeft de universiteit jou geleerd dat nu onmisbaar is?

Academische scholing is geen absolute voorwaarde voor politiek, maar het maakt de politiek wel stabieler, doordachter en eerlijker. Mijn tijd bij Harvard en andere plekken heeft me drie dingen geleerd:

• Conceptuele helderheid. Bij discussies over decentralisatie, ongelijkheid of institutionele hervorming helpen theorieën en modellen om het probleem te structureren. Dat voorkomt puur emotionele reacties.

• Intellectuele bescheidenheid. In academische omgevingen word je geconfronteerd met ideeën die je dwingen je aannames te bevragen. Dat is cruciaal in de politiek, waar zekerheid vaak beloond wordt maar zelden gerechtvaardigd is.

• Een commitment aan publieke redelijkheid. Universiteiten leren dat argumenten moeten appelleren aan gedeelde principes, niet alleen aan identiteit of emotie. In gepolariseerde samenlevingen is dat een overlevingsvaardigheid.

Kortom: academische vorming vervangt politieke intuïtie niet, maar het verbetert wel de kwaliteit van je oordelen. Het helpt om ambitie te combineren met verantwoordelijkheid.

Mensen verschillen van mening over wat waarden betekenen of hoe ze moeten worden toegepast. Publieke waarden botsen soms – vrijheid met veiligheid, eer met eerlijkheid. Hoe ga je in de praktijk met zulke waardeconflicten om?

Waardeconflicten zijn geen fout in het systeem. Ze zijn het systeem. In een plurale samenleving botsen goede dingen nu eenmaal. Het doel is niet om alle meningsverschil weg te nemen, maar om het goed te organiseren. Ik gebruik drie technieken:

1. Het conflict benoemen. Veel debatten worden giftig omdat men ruziet zonder het echte waarde-dilemma te erkennen. Door het dilemma te benoemen, verschuif je het gesprek van emoties naar analyse.

2. Ontwerpen voor de second-best. In de werkelijkheid bereiken we zelden perfecte rechtvaardigheid of perfectie. De vraag is dan: welk compromis behoudt de kern van beide waarden?

3. Participatie. Waardeconflicten worden milder wanneer mensen zich gehoord voelen. Burgerraden, town halls en consultaties brengen inzichten naar boven die elites vaak missen. Deelname maakt waarden concreet.

We lossen waardeconflicten nooit voorgoed op. Maar we kunnen ze wel eerlijk, transparant en empathisch managen.

Wat is je advies aan studenten die een loopbaan in politiek of beleid willen?

Mijn advies is om drie soorten kapitaal op te bouwen:

1. Moreel kapitaal. Weet waar je voor staat en wat je nooit zult opgeven. Politiek zonder morele ankers is gevaarlijk.

2. Competentie-kapitaal. Leer hoe systemen werken: budgetten, instituties, beleidsinstrumenten, politieke prikkels. Waarden starten bewegingen, maar competentie houdt ze in leven.

3. Relationeel kapitaal. Bouw netwerken buiten je eigen bubbel: ambtenaren, activisten, academici, ondernemers. Politiek is teamsport.

Wacht niet op ideale omstandigheden. Begin klein: campagne voeren, vrijwilligerswerk, onderzoek, organiseren. Politiek beloont mensen die consequent blijven opduiken. En vergeet nooit: politiek gaat in de kern over dienen. Zie je het alleen als een carrièreladder, dan brand je op. Zie je het als een langetermijncommitment aan het verbeteren van levens, dan houd je het vol en kun je betekenis vinden, ook tijdens moeilijke momenten.