Collegecolumn: Kom naar ons debat op 27 september over samenwerking met de fossiele industrie
De samenwerking tussen Nederlandse universiteiten en de fossiele industrie roept ook bij onze medewerkers en studenten heftige zorgen en gevoelens op. Als universiteit willen wij voor dit lastige onderwerp een goede koers voor de toekomst bepalen, maar dat kunnen wij niet alleen. Ik hoop er daarom op 27 september tijdens een debat met velen van jullie over in gesprek te gaan.
In deze rubriek geven Annetje Ottow, Hester Bijl en Martijn Ridderbos een kijkje achter de schermen bij het College van Bestuur van de Universiteit Leiden. Hoe ziet hun werk eruit? Waar zijn ze enthousiast over? Wat zijn uitdagingen die ze tegenkomen? Het bouwen aan een gezonde, betrokken en lerende organisatie begint met het delen van wat je bezighoudt. Deze keer is het de beurt aan Hester Bijl.
Begin dit jaar, tijdens de viering van onze 448ste dies natalis, stond ik zelf als spreker op het podium toen twee jonge klimaatactivisten naast mij opeens een spandoek hesen. Hoewel ik hen moest vragen het podium te verlaten en op een ander moment in gesprek te gaan, voelde ik tegelijkertijd grote waardering voor de moed die deze studenten toonden door zich daar uit te spreken. Het liet zien hoe urgent de zorgen zijn – en hoe belangrijk het is dat wij als universiteit naar deze geluiden luisteren en in actie komen.
Open en transparant
Dat doen we onder meer door open en transparant te zijn in een lijst met onze onderzoekssamenwerkingen met de fossiele industrie. Maar ook door ruimte te bieden aan de proteststem, zoals tijdens de opening van ons academisch jaar, die geheel in het teken stond van duurzaamheid. In verschillende filmpjes lieten studenten en medewerkers weten dat ze vinden dat de universiteit meer kan doen om verschil te maken. Ook uit de toespraak van hoogleraar Environmental sustainability Jan Willem Erisman bleek de urgentie. Hij verwees naar een grote internationale studie naar de gevoelens van jongeren over klimaatverandering. Driekwart van hen voelt zich angstig over de toekomst, ruim de helft denkt dat de mensheid gedoemd is en vier op de tien voelt wanhoop.
Die cijfers grijpen je aan. Zelf maak ik me ook enorm zorgen over het klimaat en de afname aan biodiversiteit. Ik vind dat we er als universiteit alles aan moeten doen om een klimaatcatastrofe af te wenden. Daar werken we hard aan, bijvoorbeeld door proactief met onze kennis naar buiten te treden en ons hard te maken voor meer duurzaamheid in het onderwijs. En door hoop te blijven bieden, want ook dat benadrukte Jan Willem Erisman: we kunnen het tij nog keren.
‘Ik vind het belangrijk om verschillende geluiden een stem te geven.’
Academische vrijheid
Je zou dan kunnen denken: mensen vinden samenwerking met de fossiele industrie een probleem, dus stop er gewoon mee. Maar zo eenvoudig is dat niet. Want als rector zeg ik dan eigenlijk tegen onze wetenschappers: ik verbied jullie om met bepaalde organisaties samen te werken. Dan kom je aan de academische vrijheid van onderwijs en onderzoek – en dat is een groot goed waar we met elkaar voorzichtig mee om moeten gaan.
Tegelijkertijd betekent dit niet dat we geen nieuwe afspraken kunnen maken over met wie we samenwerken en onder welke voorwaarden we dat doen. Maar die koers voor de toekomst willen we in overleg met onze hele gemeenschap bepalen, op een zorgvuldige manier.
Stille meerderheid
Daarom gaan we op woensdag 27 september het gesprek aan tijdens een debat met onze medewerkers en studenten. Ik nodig jullie hiervoor allemaal uit en hoop dat jullie in groten getale aanwezig zullen zijn. Ik vind het belangrijk om verschillende geluiden een stem te geven: van wetenschappers die op dit moment nuttig onderzoek doen met fossiele partners, bijvoorbeeld naar duurzame energie, tot medewerkers en studenten met een hele sterke mening over die samenwerkingen. Maar ook de ‘stille meerderheid’ die je niet hoort, moet komen, want dit vraagstuk gaat ons allemaal aan.
Wil je ook meepraten? Kom naar het debat op 27 september, je bent van harte welkom.
Herken jij je in dit verhaal? Of deel je graag jouw inzichten of ervaringen naar aanleiding van deze column? Stuur dan een mail naar h.bijl@cvb.leidenuniv.nl.